Dagblaðið Vísir - DV - 22.05.2009, Blaðsíða 8

Föstudagur 22. maí 20098 Fréttir
Sigrún Pálína Ingvarsdóttir, ein kvennanna sem sakaði séra Ólaf Skúlason biskup um kynferðislega
áreitni árið 1996, hyggst taka mál sitt gegn kirkjunni upp aftur. Stefanía Þorgrímsdóttir kom fram á sama
tíma og Sigrún og sakaði þáverandi biskup um kynferðislega áreitni. Karl Sigurbjörnsson biskup bað
fórnarlömb kynbundins ofbeldis fyrirgefningar í opnunarræðu prestastefnu fyrir stuttu. Stefanía segir
fyrirgefningu af sinni hálfu ekki í boði þar sem kirkjan hafi svikið hana „hressilega“.
KIRKJAN Í SKOTLÍNU
„Ég hef ekki ætlað mér að fyrirgefa
neitt prívat og persónulega. Það
er ekki í boði af minni hálfu,“ segir
Stefanía Þorgrímsdóttir, ein kvenn-
anna sem sökuðu þáverandi biskup
séra Ólaf Skúlason um kynferðislega
áreitni árið 1996, um fyrirgefningar-
beiðni Karls Sigurbjörnssonar bisk-
ups í setningarræðu sinni á presta-
stefnu í lok apríl.
Í ræðunni bað Karl „þær konur
og börn, sem brotið hefur verið á af
hálfu starfsmanna og þjóna kirkj-
unnar fyrirgefningar á þeirri þján-
ingu og sársauka sem þau hafa lið-
ið“ og bætti við að Kirkjuþing hefði
sett starfsreglur um meðferð kyn-
ferðisafbrotamála innan kirkjunnar.
Samkvæmt heimildum DV
hyggst Sigrún Pálína Ingvarsdóttir
taka mál sitt gegn kirkjunni upp aft-
ur. Sigrún Pálína var fyrsta konan til
að stíga fram og saka séra Ólaf um
nauðgunartilraun. DV hafði sam-
band við Biskupsstofu sem gat ekki
veitt neinar upplýsingar um mál-
ið áður en blaðið fór í prentun. DV
mun birta svör Biskupsstofu þegar
þau berast.
Mjög gróf áreitni
Stefanía sagði sögu sína nafnlaust í
DV í mars árið 1996 ásamt Sigrúnu
Pálínu og annarri konu sem einnig
sakaði þáverandi biskup um kyn-
ferðislega áreitni. Öll málin voru frá
þeim tíma þegar séra Ólafur gegndi
prestsstörfum.
Stefanía sagði í samtali við DV á
þessum tíma að hún hefði bara einu
sinni hitt séra Ólaf Skúlason. Þá var
hún tólf ára gömul.
„Það var þegar ég var á barnsaldri
á sundnámskeiði og hann stýrði
fermingarbarnamóti sem æsku-
lýðsfulltrúi kirkjunnar á sama stað.
Hann hafði þá mikil og óeðlileg af-
skipti af mér og annarri telpu og við-
hafði athæfi sem ég get ekki kallað
annað en mjög grófa kynferðislega
áreitni þó ekki hlytist meira af.“
Þjóðkirkjan brást mér
Í dag er Stefanía á sextugsaldri og
hefur sagt sig úr þjóðkirkjunni. Hún
segir þessa fyrirgefningu biskups á
prestastefnunni ekki koma sér við.
„Þjóðkirkjan sveik mig hressi-
lega á sínum tíma. Ég ber ekki kala
til þjóðkirkjunnar en hennar inn-
anhússmál eru mér algjörlega óvið-
komandi. Þetta snertir mig hvorki
á einn né annan hátt. Þessi stofn-
un hefur brugðist mér og ég tilheyri
henni ekki lengur.“
DV hefur vitneskju um að ekki
var gert persónulegt samkomu-
lag við Stefaníu né Sigrúnu Pálínu
um þessa fyrirgefningu biskups á
prestastefnunni.
Í samtali við DV í lok apríl sagði
Karl Sigurbjörnsson biskup fyrir-
gefninguna vera almenna. Hann
útilokaði ekki að einstakir aðilar
yrðu beðnir fyrirgefningar persónu-
lega af hálfu kirkjunnar.
„Þá er það þegar og ef. En ég tek
það skýrt fram að þetta er almenn
yfirlýsing og þetta snertir ekki ein-
staka atvik. Ég er ekki í þeirri stöðu
þarna að taka á sérstökum málum
sem fyrir liggja [...] Ég er að vísa til
þessara sára, þjáningar og sárs-
auka sem er þarna úti sem í raun ýf-
ist upp og hefur aldrei fengið neina
sérstaka úrlausn. Ég er bara að orða
það. Ég bið þess og vona að þessi sár
muni læknast.“
Lagðar í einelti
Stefanía vill ekki tjá sig persónulega
um þennan tíma þegar málið gegn
séra Ólafi stóð sem hæst né vill hún
heldur tjá sig um líðan sína síðan þá.
Í Alþýðublaðinu í mars árið 1996
kom Stefanía fyrst fram undir nafni
og sagði presta hafa lagt sig, og hinar
konurnar sem áttu hlutdeild að mál-
inu, í einelti.
„Ég tel að ýmsir prestar innan
þjóðkirkjunnar hafi, ekki síður en lög-
fræðingar, lagt okkur, þessar konur, í
einelti. Það hafa þeir gert undir yfir-
skini trúar og tryggðar við þjóðkirkj-
una og skyldu okkar við annað trú-
rækið fólk í þessu landi, á þann hátt
að hrella og brjóta okkur niður, þessar
konur. Eg þekki ekki siðareglur kirkj-
unnar, en mitt persónulega álit er
að þessir ágætu menn,
sem ég gæti nafn-
greint, hafi
far- ið langt út
fyrir sitt verksvið
og út fyrir al-
mennt
siðgæði.“
Forðaðist Ólaf
Stefanía segir í sama viðtali að ástæða
þess að hún hafi áður komið fram
nafnlaust hafi helgast af því að hún
vildi hlífa fjölskyldu sinni þar sem erf-
ið og sár átök hafi verið í gangi. Bróð-
ir og systir Stefaníu drógu frásögn
hennar mjög í efa á þessum tíma og
taldi hún að þar hafi blandast fjöl-
skylduerjur inn í málið og það hafi
engu breytt um afstöðu hennar.
Í viðtalinu við DV árið 1996 var
hún á fimmtugsaldri en hafði aldrei
getað gleymt þessum kynnum sín-
um af séra Ólafi þegar hún var tólf
ára.
„Ég forðaðist Ólaf. Þetta fór ekki
fram hjá vinkonum mínum og mér
fannst þetta vandræðalegt. Þeg-
ar ég kom heim af sumarnám-
skeiðinu sagði ég móður minni frá
þessu og hún brást við með því að
afla sér upplýsinga um hver hann
væri, þessi æskulýðsprestur, sem ég
kallaði svo [...] ég hafði beyg af og
skömm á þessum manni. Þegar ég
fermdist ákvað ég síðan að fara ekki
á fermingarbarnamót þó mig lang-
aði til þess af ótta við að hann yrði
þar. Þetta hefur hins vegar ekki haft
alvarleg áhrif á líf mitt en að sjálf-
sögðu hef ég aldrei getað gleymt
þessu né getað lítið þennan mann
þeim augum sem ég vil líta prest,
hvað þá biskup.“
Tekur málið upp aftur
Stefanía gaf sig fram í kjölfar þess að
Sigrún Pálína Ingvarsdóttir sakaði
séra Ólaf um nauðgunartilraun. Mál
Sigrúnar Pálínu vakti mikla athygli
á Íslandi. Í viðtali við DV á þessum
tíma lýsti Sigrún Pálína fundi sín-
um við séra Ólaf í Bústaðakirkju
að kvöldi vegna þess að séra Ólafur
sagðist ekki geta hitt hana á öðrum
tíma, að sögn Sigrúnar.
„Ég kalla þetta tilraun til nauðg-
unar. Þegar viðkomandi neytir afls-
munar til að koma fram vilja sínum
og fórnarlambið þarf að beita afli til
að komast undan er farið yfir mörk-
in á milli kynferðislegrar áreitni og
nauðgunartilraunar,“ sagði Sigrún í
viðtalinu. „Ég komst út úr kirkjunni,
fór heim og brotnaði alveg niður. Ég
skalf og grét alla nóttina.“
Biskup kærði málið til sak-
sóknara og sagði sakaráburð nafn-
greindra og ónafngreindra aðila
vega að friðhelgi einkalífs hans og
æru með ólögmætum hætti.
Ríkissaksóknari vísaði málinu
frá þar sem hann taldi ekki efni fyr-
ir hendi til að ákæruvaldið aðhefðist
neitt í máli kvennanna sem biskup
kærði. Skömmu áður en saksókn-
ari tilkynnti þessa niðurstöðu ákvað
biskup að afturkalla kröfu sína.
„Þessi stofnun hefur
brugðist mér og ég til-
heyri henni ekki leng-
ur.“
AFLeIðIngAr kynFerðISoFbeLdIS:
n Þolandi finnur fyrir skömm, sektarkennd og depurð.
n Léleg sjálfsmynd.
n Nokkur hluti fórnarlamba íhugar og/eða reynir sjálfsvíg.
n Erfiðleikar í kynlífi. skyndimyndir og óljósar minningar um kynferðisofbeldið
verða til þess að kynmök verða þolendum erfið og oft nánast óbærileg.
n Niðurlæging, einmanaleiki og algert valda- og varnarleysi.
n Þolandi verður oft reiður sjálfum sér og finnst hann ekki eiga neitt gott skilið.
n sjálfsfyrirlitning, þunglyndi, vonleysi, tilfinningalegur doði og ótti við að missa
vitið.
OfbeLdI Og vALdNÍðSLA
Brot úr pistli Jórunnar Frímannsdóttur
hjúkrunarfræðings á doktor.is:
„Kynferðisofbeldi er alls staðar í
kringum okkur. Hafðu í huga að
það er aðeins ofbeldi og valdníðsla.
Ofbeldið birtist á margvíslegan hátt
t.d. í kynferðislegri misnotkun á
börnum/unglingum, nauðgun, klámi,
vændi, kynferðislegri áreitni í skóla,
á vinnustöðum eða annars staðar.
Oftast verða konur og börn fyrir
kynferðisofbeldi og ofbeldismennirnir
eru oftast karlmenn. [...] Kynferðisleg
áreitni getur verið allt frá óvelkomnum
athugasemdum til snertingar sem
viðkomandi kærir sig ekki um. Einnig
er talað um kynferðislega áreitni þegar
kynlífi er skipt út eða það notað sem
gjaldmiðill, til dæmis fyrir hærri eink-
unnir, til að halda vinnu eða komast
hjá falli í skóla.“
gleymdi þessu aldrei
stefanía kom fram nafnlaust
í dV 2. mars árið 1996 ásamt
tveimur öðrum konum sem
sökuðu séra Ólaf skúlason
um kynferðislega áreitni.
Fyrirgefning skiptir
engu stefanía ber ekki
kala til þjóðkirkjunnar
en segir fyrirgefningu
biskups ekki koma sér við.
Fyrsta sinn undir
nafni stefanía tjáði
sig í fyrsta sinn undir
nafni í alþýðublaðinu
8. mars árið 1996 og
sagði presta hafa lagt
sig og aðrar konur í
einelti.
HverT geT ég LeITAð?
mikilvægt er að þolendur kynferðisofbeldis leiti aðstoðar sem fyrst. Þolandi getur
leitað til sinna nánustu og rætt um reynslu sína. Ef þolandi treystir sér ekki til að
tala við einhvern nákominn er hægt að leita til margra fagaðila. Hér fyrir neðan er
listi yfir nokkra slíka:
n Barnaverndarnefndir
n Barnahús – barnahus.is / s. 530 2500
n Blátt áfram – blattafram.is
n Fjölskylduráðgjöf sveitarfélaga. mörg sveitarfélög bjóða íbúum sínum upp á
félagslega ráðgjöf. Á samband.is er hægt að nálgast upplýsingar um sveitarfélög-
in á landinu.
n Heilsugæslustöðvar. Á www.heilbrigdisraduneyti.is er hægt að sjá lista yfir allar
heilsugæslustöðvar á landinu.
n Hjálparsími rauða krossins 1717 – www.redcross.is
n Löreglan – logregla.is
n Neyðarmóttaka vegna nauðgana. s. 543 2019 í reykjavík og 463 0800 á
akureyri.
n Kvennaathvarfið – kvennaathvarf.is
n stígamót – stigamot.is / s. 562 6868 og 800 6868.
n tótalráðgjöfin – totalradgjof.is / s. 520 4600.
LILjA kATrín gunnArSdÓTTIr
blaðamaður skrifar liljakatrin@dv.is