Uppeldi og menntun - 01.07.2015, Blaðsíða 13

UPPELDI OG MENNTUN/ICELANDIC JOURNAL OF EDUCATION 24(2) 2015 13
GESTUR GUÐMUNDSSON
losnaði úr læðingi þegar ungir fræðimenn beittu henni á ungmennamenningu sam-
tímans. Fyrstu árin skoðuðu Birmingham-menn aðallega hvernig litrík ungmenna-
menning samtíma þeirra tengdist félagslegum aðstæðum og mismunun, einkum
hvernig arfur breskrar verkalýðsmenningar kæmi fram í menningarkimum, svo sem
Teddy boys, Mods og Skinheads, og í andófi gegn skólamenningu millistéttarinnar
(Cohen, 1972/1997; Hall og Jefferson, 1976; Willis, 1977). Síðar beittu aðrir kynjasjónar-
horni á ungmennamenningu (McRobbie, 1991), skoðuðu menningar- og félagsleg
viðbrögð innflytjendaungmenna við kynþáttamisrétti og annarri mismunun (Gilroy,
1993a, 1993b) eða hvernig áðurnefndir menningarkimar voru svar við nábýli við
innflytjendaungmenni (Hebdige 1979; sjá nánar hjá Gesti Guðmundssyni, 2012).
Ekki tóku allir undir áherslur Birminghamhópsins, en þverfagleg nálgun hans og
áhersla á menningarsköpun og tengsl hennar við félagslega stöðu ungmenna varð
helsti hverfipunktur í rannsóknum og faglegum umræðum meðal evrópskra fræði-
manna á þessu sviði. Margir höfðu orðið fyrir áhrifum frá fræðimönnum Birmingham-
setursins og flestir tóku á einhvern hátt afstöðu til þeirra. Meðal ungmennarannsak-
enda urðu til mikilvægar stofnanir, svo sem samstarfsnetið R34 í alþjóðasamtökum
félagsfræðinga frá 1975. Eldri stofnanir á borð við Deutsche Jugendinstitut (stofnað
1963) tóku þar þátt og nýjar stofnanir voru settar á laggirnar, svo sem samstarf nor-
rænna æskulýðsrannsakenda, Nordic Youth Research Information (NYRI), frá 1986,
sem var fellt inn í starfsemi Norrænu ráðherranefndarinnar 1992. Stór samstarfs- og
rannsóknarverkefni voru sett á laggirnar í Danmörku 1985 (Bay, Drotner, Jørgensen,
Nielsen og Zeuner, 1985), Bretlandi 1986 (Roberts, 1987; Wallace og Cross, 1990),
Svíþjóð 1987 (Fornäs, Boëthius, Forsman, Ganetz og Reimer, 1994), Finnlandi 1987
(Hoikkala og Suurpää, 2005) og Noregi 1990 (Steinsvik, 1991). Í rannsóknum og ritum
evrópskra fræðimanna og samskiptum þeirra á alþjóða- og Evrópuþingum félags-
fræðinga og á þverfaglegum tvíæringi norrænna æskulýðsrannsókna, NYRIS, varð
til fræðilegur vettvangur í skilningi Bourdieus. Hann teygði sig smám saman um alla
Evrópu og til Eyjaálfu, Asíu, Afríku og Suður-Ameríku, en síður til Bandaríkjanna. Til-
vist þessa fjölþjóðlega og þverfaglega vettvangs var staðfest með stofnun tímaritanna
Young: Nordic Journal of Youth Research 1993 og Journal of Youth Studies 1998 og starfsemi
þeirra síðan.
Vettvangur ungmennarannsókna er allopinn; þar er sótt í ólíkar hefðir, beitt er
margs konar kenningum og aðferðum og þar verða til margar nýstárlegar blöndur.
Þó má benda á tvo meginstrauma, sem tengjast hvor á sinn hátt þeirri grundvallar-
spurningu hvort líta eigi á ungmennaskeiðið sem skeið vegferðar frá barnæsku til full-
orðinsára eða beina athyglinni að ungmennamenningu sem afmarkaðri griðastund.
Sumir fræðimenn hafa reyndar viljað vinna gegn aðskilnaði þessara tveggja strauma
og telja frjótt og nauðsynlegt að tengja saman vegferð og menningu ungmenna (Gestur
Guðmundsson, 1992; Cohen og Ainley, 2000; Furlong, Woodman og Wyn, 2011). Bæði
viðfangsefnin eru skoðuð sem samspil ígrundaðrar virkni (e. agency) ungmenna við
félagsleg skilyrði, og í báðum er áhersla lögð á félagslega stétt og kyngervi, og hvor-
ugum straumnum er beint gegn hinum né gegn margvíslegum öðrum nálgunum sem
tengjast þessum vettvangi.