Dagblaðið Vísir - DV - 29.01.2010, Side 29

HELGARBLAÐ 29. janúar 2010 FÖSTUDAGUR 29
Þetta snýst ekki bara um bætur. Þetta snýst um réttlæti gagnvart dóttur minni sem lét lífið og gagnvart okkur í fjöl-skyldunni,“ segir Guðbrandur Kr. Har-
aldsson sem missti dóttur sína í aurflóði á
Patreksfirði fyrir 27 árum. Frá þeim degi hefur
Guðbrandur barist fyrir rétti sínum og fjölskyld-
unnar í héraðsdómi, Hæstarétti og fyrir Mann-
réttindadómstóli Evrópu en án árangurs. Það er
mat Guðbrands auk margra sérfræðinga sem til
málsins þekkja að nýgerður varnargarður ofan
við Patreksfjarðarbæ hafi stýrt flóðinu af mikl-
um krafti á hús Guðbrands og fjölskyldu með
þessum skelfilegu afleiðingum.
Guðbrandur segir kerfið hafa brugðist sér og
fjölskyldu sinni í einu og öllu eftir þetta mikla
áfall. Hann og eiginkona hans, Vigdís Helga-
dóttir, hafi ekki fengið nokkra áfallahjálp frá
ríkinu eða kirkjunni eftir atburðinn aðra en í
pilluformi. Þeim var engin aðstoð veitt og eng-
ar athugasemdir gerðar við það að fjölskyldan
gerði upp og flutti aftur inn í húsið sem þekkist
ekki að sé gert. Til að auka enn á harm fjölskyld-
unnar misstu þau hjón aðra dóttur árið 1986.
Guðbrandur sneri sér að brennivíni til þess
að lina þjáningar sínar en honum tókst að sigrast
á Bakkusi á endanum og hefur nú verið edrú í 20
ár. Fyrir fjórum árum greindist Guðbrandur svo
með krabbamein en hann lét það ekki stöðva sig
og hefur ekki gefið upp von um að réttlætið nái
fram að ganga. „Ef maður gefur upp vonina og
hættir að berjast á maður ekkert eftir.“
ÞUNGT HÖGG OG DAUÐAÞÖGN
„Allt í einu kom bara þungt högg og svo lengi
á eftir var dauðaþögn,“ segir Guðbrandur um
stundina þegar krapa- og aurflóðið dundi á húsi
fjölskyldunnar fyrir nákvæmlega 27 árum, 22.
janúar 1983. Atvikið átti sér stað um fjögurleyt-
ið seinnipartinn þann dag en Guðbrandur var
heima ásamt eiginkonu sinni Vigdísi, dóttur og
syni. Yngri sonur þeirra hjóna var ekki heima.
„Þetta var ekki ósvipað og jarðskjálfti
skömmu áður og svo stóð maður bara í miðj-
unni á þessu.“ Hús fjölskyldunnar var á tveimur
hæðum og sneri eldhúsið á efri hæðinni út að
gilinu sem flóðið féll úr. „Mestur þungi flóðsins
kom inn um eldhúsgluggann en þar sátu börnin
og voru að fá sér síðdegiskaffi. Þau sátu bara þar
að spjalla systkinin,“ en dóttir Guðbrands var þá
sex ára og sonur hans tólf ára.
Sjálfur var Guðbrandur inni í stofu og Vig-
dís á neðri hæð hússins þegar flóðið skall á því.
„Allt í einu var maður bara kominn í aðstæður
sem maður hvorki þekkir né skilur.“ Þegar Guð-
brandur hafði áttað sig á því hvað hefði gerst var
hans fyrsta hugsun hvar börnin væru stödd í
húsinu. „Þá gerði ég mér ekki grein fyrir því að
þau hefðu verið frammi í eldhúsi og þegar ég fór
að rifja upp hvar þau hefðu verið bara blokker-
aðist allt.“
Mesti snjórinn og krapinn var eins og áður
sagði í eldhúsinu en flóðinu fylgdi einnig gríð-
arlega mikið magn af vatni og drullu sem leit-
aði beint inn í stofu og þaðan niður á neðri hæð-
ina. „Ég byrjaði á því að hjálpa konunni út um
glugga og fór svo að leita að börnunum niðri því
mig minnti að strákurinn hefði verið niðri í her-
bergi og stelpan á stigapallinum.“
MINNINGARNAR ENN JAFNSÁRAR
Nágranni Guðbrands kom fljótt á staðinn og
hjálpaði honum að leita að börnunum við
skelfilegar aðstæður. „Við þurftum að vaða vatn
og drullu upp í klof í myrkrinu. Síðan fór fólk
fljótt að drífa að til að hjálpa við leitina þegar við
fundum ekki krakkana þarna niðri í myrkrinu
og bleytunni,“ segir Guðbrandur og hljóðnar
skyndilega því minningarnar frá þessum mikla
harmi eru enn jafnsárar þótt 27 ár séu liðin.
Eftir skamma stund heldur Guðbrandur
áfram og segir: „Þá voru menn byrjaðir að grafa
í eldhúsinu þar sem mesti snjórinn var,“ en fljótt
kom í ljós að þar hefðu börnin verið þegar flóð-
ið féll. „Blautur snjórinn var búinn að þjappast
mikið og svo blandaðist við það innréttingin og
allt annað sem var í maski þarna inni.“
Minningar Guðbrands frá þessari stundu er
nokkuð óljósar en hann segist ekki muna hvort
það var dóttir hans eða sonur sem fannst á und-
an. „Mig minnir að það hafi verið stelpan en það
var strax farið með hana upp á heilsugæslu.“ Þar
voru gerðar endurlífgunartilraunir en án árang-
urs. „Hún hafði verið algjörlega óvarin þarna í
snjónum og krapanum en drengurinn kýldist
undir innréttinguna og eldhúsborðið sem skýldi
honum frá því versta. Því slapp hann lifandi sem
betur fer.“
ENGIN SÁLGÆSLA
Dagarnir á eftir voru í mikilli móðu og sorg hjá
Guðbrandi og fjölskyldu. „Það var engin sál-
gæsla að neinu leyti. Presturinn var örugglega
störfum hlaðinn og kom ekki upp á spítala fyrr
en seint um kvöldið. Við þurftum svo að segja
drengjunum hvað hefði komið fyrir systur
þeirra.“ Guðbrandur segir að eina hjálpin sem
hann og kona hans hafi fengið hafi verið í pillu-
formi. „Það var dælt í okkur pillum. Það var eina
hækjan sem við fengum þarna fyrir vestan.“
Eitt skiptið þegar Guðbrandur og Vigdís
fóru svo til læknis að „endurnýja huggunina“
eins og hann orðar það var þeim sagt að þetta
væri hættuleg braut og ráðlagt að fara varlega.
„Þannig að við sögðum skilið við pillurnar.“ En
fljótlega fór Guðbrandur að misnota brennivín
til þess að deyfa tilfinningar sínar. „Fyrst voru
það helgarnar eins og gengur og gerist en svo
fór þetta að ágerast. Maður vann líka mikið sem
var ágætis flóttaleið en alltaf bættist við í brenni-
víninu. Svo árið 1990 var ég bara kominn tilfinn-
ingalega í þrot og leitaði mér hjálpar. Þá fór ég
inn á Vog.“
Það var fyrst þá sem Guðbrandur fór
að vinna úr þessum mikla harmi. „Þá sá
maður stöðuna og hvert stefndi. Þá fór
ég í raun fyrst að vinna í og úr mínum
tilfinningum. Ég er mjög þakklátur fyr-
ir það og þátttaka mín í AA-samtökun-
um hefur í raun leitt mig í gegnum þetta.
Þetta eru bara mannræktarsamtök.“
ENGIN AFSKIPTI
Guðbrandur og fjölskylda fengu tjónið á húsi
sínu bætt úr tryggingum en þegar kom að því að
taka ákvarðanir um framtíðina segir Guðbrand-
ur hvorki sig né aðra í fjölskyldunni hafa verið
í nokkru ástandi til þess. „Við ákváðum að gera
húsið upp og það gerði enginn neinar athuga-
semdir við það. Hvorki bærinn né félagsmálayf-
irvöld gerðu nokkrar athugasemdir við það eða
nokkuð annað sem snerti okkur. Afskiptaleysið
var algjört.“
Guðbrandur segir það einsdæmi að fólk
flytji aftur inn í hús sem á hefur fallið ofanflóð.
Á stað þar sem fjölskyldan hafði upplifað jafn-
hræðilega atburði enda kom það fljótt á daginn
að fjölskyldan gat ekki búið í húsinu. Fljótlega
kom í ljós að sonur Guðbrands, sem grófst und-
ir í flóðinu, treysti sér ekki til að búa í húsinu.
„Það má í raun segja um okkur öll. Við vorum
bara andlega illa farin og í stöðugum ótta.“ Guð-
brandur segir ekkert annað hafa verið í stöð-
unni en að selja húsið og setja heilbrigði fjöl-
skyldunnar í fyrsta sæti.
„Við neyddumst til að selja húsið því hvorki
bærinn né ríkið vildi kaupa húsið af okkur. Jafn-
vel þótt fordæmi hafi verið fyrir því. Við vor-
um bara skilin ein eftir og vorum ekki í neinu
ástandi til að takast á við þessa hluti. Það barst
eitt tilboð í húsið og við neyddumst til þess að
selja það á minna en helming af kostnaðarvirði
þess,“ en Guðbrandur og fjölskylda höfðu flutt
Guðbrandur Kr. Haraldsson og fjölskylda lentu í ofanflóði á Patreksfirði árið 1983 þar sem dóttir
hans lést. Breytingar á vegum bæjarins á gili fyrir ofan hús fjölskyldunnar ollu því að flóðið lenti
á húsinu og hefur hann í 27 ár leitað réttar síns vegna þess. Guðbrandur og eiginkona hans misstu
aðra dóttur þremur árum síðar en hann hefur einnig glímt við krabbamein og alkóhólisma. Guð-
brandur sagði Ásgeiri Jónssyni frá raunum sínum og hvað lægi að baki ódrepandi baráttuvilja
hans í leit að réttlæti.
FRAMHALD Á NÆSTU SÍÐU
ALLT Í EINU KOM BARA ÞUNGT HÖGG OG SVO
LENGI Á EFTIR VAR DAUÐAÞÖGN.
Klár í hvað sem er Guðbrandur ætlar
ekki að gefast upp. MYND KARL PETERSSON