Dagblaðið Vísir - DV - 12.03.2010, Qupperneq 62

62 FÖSTUDAGUR 12. mars 2010 ÚTTEKT
LÍÐUR BARNINU ÞÍNU ILLA?
„Það er í lagi að vera aðeins of þung-
ur en þegar offitan er farin að hafa
áhrif á heilsuna er það alvarlegt
mál,“ segir doktor Ársæll Már Arn-
arsson, dósent í sálfræði við Háskól-
ann á Akureyri. Ársæll segir offitu
barna vaxandi vandamál á Íslandi
auk þess sem líkamsmynd þeirra,
og sér í lagi íslenskra stúlkna, sé afar
brengluð.
Léttari stelpur ánægðari
Í viðamikilli rannsókn sem gerð
var á tæplega 12 þúsund íslensk-
um nemendum í 6., 8. og 10. bekk
af Rannsóknarsetri forvarna í HA
kemur fram að línuleg fylgni er
milli lífsánægju stúlkna og þyngd-
ar þeirra. „Tvöfalt fleiri stelpur eru
óánægðar með sig en strákar. Eftir
því sem þær eru léttari því ánægðari
eru þær. Ánægðustu stelpurnar eru
ekki í kjörþyngd heldur undir kjör-
þyngd,“ segir Ársæll Már sem telur
þróunina ógnvekjandi.
Ársæll segir nýlega bandaríska
rannsókn sýna fram á 16% aukn-
ingu á meðal of feitra barna. „Ég er
viss um að það sama sé uppi á ten-
ingnum hér á landi. Börn eru mun
feitari í dag en þau voru hér áður
fyrr og stórir hópar barna eru að
greinast með áunna sykursýki, eitt-
hvað sem við héldum að væri sjúk-
dómur miðaldra karlmanna,“ segir
hann og bætir við að foreldrar, skól-
ar, íþróttafélög og löggjafinn þurfi
að taka höndum saman gegn þess-
ari þróun. „Máltíðir í skólum eru
ekki alltaf til að hrópa húrra fyrir
og löggjafinn þarf líka að taka sig á.
Hvernig væri til dæmis að taka virð-
isaukaskattinn af ávöxtum og græn-
meti?“
Samkvæmt viðamikilli íslenskri
rannsókn er línuleg fylgni milli lífsá-
nægju stúlkna og þyngdar þeirra. Dr.
Ársæll Már Arnarsson, dósent í sál-
fræði við Háskólann á Akureyri,
segir tvöfalt fleiri stelpur óánægð-
ar með sig en stráka. Eftir því sem
stelpurnar eru léttari því ánægð-
ari séu þær og að ánægðustu
stúlkurnar séu undir kjörþyngd.
„Ógnvekjandi þróun,“ segir Ár-
sæll Már.
Tapaður slagur
„Íslenskar stúlkur eru undir mikilli
pressu og í niðurstöðum rannsókn-
arinnar kemur fram að 10% stúlkna
sem er undir kjörþyngd eru í megrun
eða finnst að þær ættu að vera í megr-
un og það sama á við um 40% stúlkna
sem eru í kjörþyngd. Strákarnir eru
aðeins ánægðari með sig en ég er
hræddur um að þeirra líkamsmynd
verði með tímanum jafnbrengluð og
stelpnanna en þó í þá átt sem snýr að
meiri vöðvamassa. Það þarf því eng-
an snilling að sjá að þessi slagur er
tapaður og við erum að beita aðferð-
um sem eru einfaldlega ekki að virka.
Pressan um ákveðna líkamsþyngd er
ekki að skila sér nema í vanlíðan og
það er ekki nógu gott.“
indiana@dv.is
Átta ráð fyrir foreldra of feitra unglinga:
1. AFLAÐU ÞÉR ÞEKKINGAR OG FÁÐU HJÁLP!
Vandamálið mun ekki hverfa af sjálfu sér. Passaðu að falla
ekki í gryfju afneitunar. Taktu þau nauðsynlegu skref sem
þarf til að takast á við hið undirliggjandi vandamál. Ef
hitaveiturör í húsinu þínu spryngi myndirðu strax hringja á
pípara og ef barnið þitt handleggsbrýtur sig ferðu með það
til læknis. Offita og ofát eru að sama skapi alvarlegt mál.
2. HAFÐU SAMÚÐ!
Unglingsárin eru nógu erfið fyrir flesta þótt ekki séu
vandamál með þyngd og fitu. Í dag eru
unglingar að fást við mun fleiri og erf-
iðari verkefni en fyrri kynslóðir gerðu.
Í rannsókn sem gerð var 1940 þar
sem amerískir kennarar voru spurðir
um helstu vandamál tengd kennslu
var japl á tyggigúmmíi í tímum efst
á baugi. Að auki kvörtuðu kennarar
yfir óstundvísi og leti nemenda og að
þeir töluðu hver ofan í annan. Í dag
snúast vandamálin um áfengis- og
fíkniefnanotkun, ofbeldi, nauðganir
og sjálfsvíg. Börnin okkar þurfa á
stuðingi að halda.
Ef barnið þitt á við vandamál með
þyngd að stríða eru allar líkur á að
eitthvað annað liggi að baki. Hlustaðu
og láttu barnið vita að það geti trúað
þér fyrir öllu. Það er ekki nóg að segja
barninu að fara í megrun. Ef það væri
lausnin væri vandamálið leyst.
3. Í HVAÐ HUNGRAR BARNIÐ?
Fíkn snýst oftast um að deyfa tilfinningar.
Er barnið þitt einmana, leitt eða þunglynt?
Syrgir það? Hefur einhver sem barninu þykir
vænt um dáið eða flutt í burtu? Á barnið í
ofbeldiskenndu sambandi við einhvern?
Á það eftir að vinna úr erfiðri reynslu úr
æsku? Hafa orðið miklar breytingar á högum
barnsins? Saknar barnið þín?
4. GEFÐU BARNINU ÞIG!
Börn eru oft hungruð í athygli fólksins sem
þau elska. Búðu til tíma fyrir barnið þitt.
Slökktu á sjónvarpinu, tölvunni og símanum.
Gerið eitthvað líkamlega erfitt saman, farið í göngutúr, í
hjólreiðatúr, í sund eða fljúgið flugdreka. Finndu út hvað barninu þykir skemmtilegt og leiktu
með því. Ef barnið á engin áhugamál önnur en að sitja og horfa á sjónvarp eða lesa verðið þið
að finna eitthvað saman. Prófið ykkur áfram.
Farðu með unglingnum til læknis, næringarsérfræðings og/eða í OA-samtökin og
sýndu þannig stuðning.
5. HLUSTAÐU!
Þekkirðu barnið þitt? Veistu hvernig það eyðir deginum og með hverjum? Hversu vel
hlustarðu? Hversu löngum tíma verðu í hverri viku við að horfa í augu barnsins og
hlusta á það sem það hefur að segja?
Að hlusta almennilega þýðir:
Þú ert þolinmóð og afslöppuð.
Þú snýrð í áttina að barninu og horfir í augu þess.
Þú dæmir ekki – stundum borgar sig að ímynda sér að um annars
manns barn væri að ræða.
Þú ert forvitin og spyrð: „Hvað meira?“ Þú vilt vita meira þegar barnið
hættir að tala.
Þú ert ekki að tala.
Þú ert ekki að segja til.
Þú ert ekki að laga bágtið.
Þú ert ekki að bera saman.
Þú ert ekki að samsama þig við vandamálið og gera þig þannig að aðal
atriðinu.
6. HUGSAÐU VEL UM SJÁLFA ÞIG!
Þú sem fyrirmynd ert besta vopnið. Hvernig er þitt mataræði? Ferðu
í ræktina? Hvernig ræktarðu andann? Best leiðin til að hjálpa barninu
þínu er að hugsa almennilega um þig. Ef þér líður illa finnur barnið það.
Ef þú ert í óheilbrigðu sambandi líður barnið fyrir það. Barnið fylgist
með því sem þú borðar. Ef þú hreyfir þig aldrei eru líkur á að barnið
velji einnig hreyfingaleysi. Ekki fá samviskubit, gerðu frekar eitthvað í
málunum. Ef ekki fyrir sjálfa þig þá fyrir barnið þitt.
7. ELSKAÐU SJÁLFA ÞIG!
Ekki gera lítið úr sjálfri þér fyrir framan barnið því þá mun það
gera það sama. Láttu barnið finna hversu stolt þú ert af þér.
Hrósaðu sjálfri þér upphátt fyrir framan barnið.
Dæmi:
„Vá, hvað ég er ánægð með þetta hjá mér!“
„Ég reyndi eins vel og ég gat og ég er ánægð með útkomuna.“
„Hárið á mér lítur ofsalega vel út í dag.“
„Við erum frábær fjölskylda.“
8. HRÓSAÐU BARNINU!
Veit barnið hversu mikið þú elskar það? Segðu barninu
reglulega hvers virði það er þér.
Unnið úr gögnum sálfræðinganna og rithöfundanna Rich og
Yvonne Dutra-St. John.