Dagblaðið Vísir - DV - 04.06.2010, Blaðsíða 31

viðtal 4. júní 2010 Föstudagur 31
S
ennilega hefði ég sagt
að ég væri ekki svo vit-
laus að láta gabba mig í
eitthvað svoleiðis,“ segir
Óttarr Proppé aðspurð-
ur hvað hann hefði sagt
við því fyrir ári að hann væri verðandi
borgarfulltrúi. Óttarr er einn þeirra
sex á lista Besta flokksins sem náðu
kjöri í nýafstöðnum sveitarstjórna-
kosningum. Það er óhætt að segja að
líf Óttars hafi breyst hratt undanfar-
ið en hann hefur farið frá því að vera
bóksali og tónlistarmaður yfir í að
vera leiðandi í meirihlutaviðræðum
Besta flokksins og Samfylkingarinnar.
Það er mikið í Óttarr spunnið og
þessi kostulegi karakter er meira en
sérkennileg hárgreiðsla og glansbux-
urnar sem að hann klæðist á sviði
með Dr. Spock. Hann er nú kominn
á fullt í stjórnmál jafnvel þótt afi hans
hafi gefið honum þau heilræði að
forðast það eitt í lífinu að gerast frí-
múrari og að blanda sér í pólitík. Þó
að húmor hafi verið beittasta vopn
Besta flokksins er meira sem liggur
þar að baki. Hópur fólks sem treyst-
ir hvert öðru, fólkinu í landinu og vill
breytingar.
Voðalega skrítið
Það er engum blöðum um það að
flétta að stórsigur Besta flokksins í
kosningunum var sögulegur. Ekki
bara hér á landi heldur á heimsvísu.
En hvernig leið Óttari sjálfum eft-
ir þennan frækna sigur. „Þetta var
satt að segja voðalega skrítið. Ég hef,
kannski blessunarlega, verið laus við
það að vera einhver ofsalegur „winn-
er“ í gegnum tíðina. Ég er ekkert mik-
ið í keppnisskapi. Hljómsveitirnar
mínar hafa aldrei verið vinsælar. Þær
hafa mesta lagið skotið kollinum upp
úr jörðinni annað slagið. Öfugt við
kannski Jón (Gnarr) sem hefur átti
mjög mikilli velgengni að fagna og
reglulega.
Ég er í eðli mínu frekar jarðbund-
inn þannig að maður var nú búinn
að undirbúa sig undir þetta. Stærsta
sjokkið var frekar í kringum páskana
þegar við áttuðum okkur á því hvað
þetta væri mikil alvara. Fólk var að
hittast yfir kaffibolla titrandi og spyrj-
andi sjálft sig hvað nú. Þá fórum við
líka að sjá hverjir í rauninni voru með
af meiri alvöru. Sumir drógu sig að-
eins til baka en við sem erum svona
ofar á listum ákváðum að taka slag-
inn.
Svo leið þessi tími fram að kosn-
ingum í síauknu svefnleysi og meiri
vinnu sem svo á endanum vand-
ist. Þótt það hefði hljómað ótrú-
lega svona fyrir fram kom þetta ekki
þannig séð á óvart.“
Jón magnað fyrirbæri
Óttarr segir að hann eins og svo marg-
ir fleiri hafi orðið fyrir vakingu und-
anfarin ár. „Maður hefur vaknað til
lífsins um málefni umhverfisins og
samfélagsins í þessu fári. Ég segi fyrst
í því sem var kallað góðærisfárið sem
ég upplifði nú alltaf sem algjört haus-
leysi. Stundum leið manni bara af-
skaplega illa á Íslandi. Þetta var eins
og að vera baksviðs á mikilvægri tísku-
sýningu þar sem allir voru titrandi og
hlaupandi í allar áttir einhvern veginn
án þess að vita hvað þeir voru að gera.
Maður var farinn að leitast eftir því að
komast til útlanda á nokkurra mán-
aða fresti. Ekki bara til þess að gera
eitthvað heldur bara til þess að slaka
á frá geðveikinni á Íslandi.“
Eftir góðærið kom svo hrunið og
loks vandræðagangurinn og stöðn-
unin sem því fylgdi. „Þá vakna ég eins
og svo margir aðir við þá hugsun að
bæði langi mann að hafa einhver áhrif
og gera eitthvað gagn og líka að mað-
ur megi ekki bara stimpla sig út og
treysta á að aðrir geri endilega hlutina
fyrir mann.“
Óttarr segir að í fyrstu hafi þetta
bara verið hugsun og tilfinning þang-
að til Jón Gnarr kom með hugmynd-
ina að því að stofna stjórnmálaflokk.
„Síðan kemur Jón. Hann er svo magn-
að fyrirbæri hann Jón. Hann hugsar
alltaf stærra einhvern veginn en all-
ir aðrir. Hann var til dæmis farinn að
hugsa sjónvarpsþætti þegar allir aðrir
voru sáttir við að fá að blaðra í míkra-
fóninn í útvarpi. Hann fær þessa hug-
mynd að stofna stjórnmálaflokk og
út frá þessari speglunarhugsun. Sem
sagt að spegla ruglið sem hefur verið
í gangi.“
Óttari og fleirum leist vel á hug-
myndina en voru dálítið treg til í
fyrstu. „Okkur fannst aðferðin svo
brjálæðisleg og líka vegna þess að vin-
sældir, sérstaklega Jóns, væru þannig
að það væru bara miklar líkur á því að
þessi flokkur myndi ná einhverju fólki
inn og þyrfti að taka á því.“
Engir frímúrarar, engin pólitík
Óttarr segist vera af þeirri kynslóð
sem búið sé að berja inn í hausinn á
að pólitík sé svo erfið og flókin að hún
sé einungis fyrir einhverja sérfræð-
inga og útvalda. „Ekki bara það held-
ur líka að hún sé svo asnaleg og skí-
tug að maður ætti hreinlega ekkert að
vera snerta á henni.“ Óttarr minnist þá
ummæla afa síns sem hafa lengi fylgt
honum. „Afi minn, sem var alinn upp
fyrir og í kreppunni, sagði einu sinni
við mig að það væri tvennt sem að ég
ætti virkilega að passa mig á í lífinu.
Annars vegar að ganga ekki í frímúrar-
ana og hins vegar að láta ekki plata
mig í pólitík. Þetta hefur setið svolítið
fast í mér.“
En eftir að hafa rætt málin ákvað
hópurinn þó að taka slaginn því eins
og Óttarr nefndi gat hann ekki beðið
lengur eftir því að einhver annar gerði
hlutina fyrir hann. „Síðan þá hefur
þetta bara verið að þróast dag frá degi
og verið mjög gaman.“
En heldur Óttarr að stjórnmála-
menn og flokkarnir haldi vísvitandi
uppi þeirri mynd að pólitík sé ekki á
færi hvers sem er? „Ég held að ein-
staklingarnir sem eru í pólitík og í
flokkunum upplifi þetta ekki þannig.
Maður hefur frekar haft það á tilfinn-
ingunni að flokkarnir eða apparötin
inn í flokkunum hafi með tímanum
orðið sterkari en einstaklingarnir í
flokkunum og jafnvel sterkari en þeir
sem eru að leiða þá. Þetta er svona
hálfgert hauslaust skrímsli.“
Pólitíkin stofnun
Óttarr segir pólitík á Íslandi hafa
breyst lítið á löngum tíma og í raun
staðnað. „Pólitík, uppbygging og þró-
un hennar hefur voðalega lítið breyst
bara í raun frá stofnun lýðveldisins.
Flestir þessara flokka eiga rætur að
rekja alveg aftur í kreppuna og þetta
hefur verið mjög fast form. Svo eft-
ir því sem samfélagið hefur þróast og
ríkið orðið stærra hafa svo fleiri þræð-
ir tengst þessu apparati.“
Að mati Óttars hafa allir hlutir þá
tilhneiginu að stofnanavæðast og það
hafi flokkarnir og því pólitíkin fyrir
löngu gert. „Sérstaklega ef þeir hafa
styrk til þess. Ekki bara ríkisapparöt
og fyrirtæki heldur líka bara hljóm-
sveitir og minni hópar,“ bætir Óttarr
við sem þekkir þá einingu vel. „Hægt
og rólega verður viðhald stofnunar-
innar mikilvægara en einstaklingarn-
ir sem eru inni í henni. Ákveðnir van-
ar, ferli og slíkir hlutir taka völdin frá
því að fólk sé að taka ákvarðanir með
hjartanu eða instant. Það er talað um
þetta í viðskiptafræðinni sem hættu-
eða stöðnunarmerki.
Þessi tími eftir hrunið og sérstak-
lega eftir að skýrslan kom út sýnir
okkur svo hvað kerfið var allt saman
lamað og viðbragðaleysið hefur sýnt
okkur að íslensk pólitík er orðin meira
og minna að stofnun sem kemst ekki
af sporinu.“
Sprengja kerfið upp
Fljótlega eftir stofnun Besta flokksins
fundu Óttarr og hans fólk að flokk-
urinn gæti orðið raunverulegt afl.
„Raunverulegt afl til þess að sprengja
þetta aðeins upp. Þó að við hefðum
ekkert rætt það neitt mikið eða af ein-
hverri list í kosningabaráttunni fund-
um við það fljótt að fólk fann það að
þarna væri komið verkfæri til þess
að gera það, sprengja þessa stöðnun
upp. Kannski á fasi okkar eða vegna
þess að við vorum ný og ótengd.“
Óttarr telur þess vegna mjög mik-
ilvægt að Besta flokknum takist vel
til. „Eða þessu afli takist vel til. Að við
nýtum ekki bara þessi fjögur ár held-
ur bara næstu mánuði og næsta árið
til þess að breyta þessu kerfi. Okk-
ur dreymir um að brjóta upp þessa
endalausu baráttu milli valdablokk-
anna. En svo lendum við í þeirri stöðu
að vera stærsti flokkurinn í Reykja-
vík en ekki með hreinan meirihluta.
Þannig að við verðum að spila eftir
þeim reglum sem til staðar eru.“
Uppvaxtarárin í Hafnarfirði og
Bandaríkjunum
En hver er Óttarr Proppé? Áður en
hann skundaði inn hið pólitíska svið
var hann þekktastur sem söngv-
ari hinnar goðsagnakenndu hljóm-
sveitar Ham. Svo í seinni tíð hinnar
skrautlegu rokksveitar Dr. Spock en
sviðsframkoma þeirra þykir með ein-
dæmum orkumikil og hefur meðal
annars verið líkt við náttúruhamfarir.
Óttarr hefur migið utan í hinar ýmsu
listgreinar en tónlistin og heimur bók-
anna hafa lengst af átt hug hans.
„Ég er fæddur árið 1968 og uppal-
inn í Hafnarfirði og Bandaríkjunum
á víxl,“ en foreldrar Óttars voru þar í
námi á sínum tíma. „Það var dálítið
sérstök upplifun að alast upp á báð-
um stöðum. Sérstaklega á þeim tíma,
á árinum á milli 70 og 80 og upp úr 80.
Þá var munurinn á íslensku og amer-
ísku samfélagi mun meiri. Til dæmis
var munurinn á skólakerfunum mik-
ill,“ en Óttarr segir það ameríska hafa
verið stífara og agaðra en það íslenska.
„Sérstaklega þegar maður komst á
hærri menntunarstig. Kerfið úti var
svo mikið stífara gagnvart nemendum
sem voru mikið lengur börn þar en
hérna heima. Krakkar voru ekki farnir
að vinna 13,14 ára eins og hérna. Þau
eru varla farin að fara ein yfir götu 16
ára gömul.“
Þá var mikill munur á háskólabæn-
um sem Óttarr ólst upp í miðvestur-
ríkjunum og svo aftur á móti Hafnar-
firði. „Það var mjög verndað umhverfi
á meðan frelsið var mun meira hérna
heima. Krakkarnir hérna voru bara að
þvælast niðri á höfn og í slippnum og
svona. Nálægðin við atvinnulífið og
bara samfélagið var mun meiri.“
Hark og rokklíferni
Það var á menntaskólaárunum sem
Óttarr, Sigurjón Kjartansson og fleiri
stofnuðu hljómsveitina Ham. „Allt
í kringum Ham gerðist mjög hratt.
Hljómsveitin var að verða til á sama
tíma og Sykurmolarnir voru að slá í
gegn,“ en forsprakkar Sykurmolanna
og Smekkleysu voru í sömu kreðsu og
Ham-liðar. Í þessari kreðsu var einnig
Jón Gnarr og vinaböndin sem mynd-
uðust á þeim árum hafa mörg fylgt
Óttari allt til dagsins í dag.
„Hálfu ári eftir að við vorum að
fikta við að semja lög í kjöllurum í
Hafnarfirði vorum við komnir á túr
með Sykurmolunum um Þýskaland.
Þetta var mikið ævintýri og við vorum
kannski nógu kærulausir til þess að
átta okkur ekkert á því hvað þetta væri
skrítið.“ Óttarr segir þennan tíma hafa
verið mikinn skóla. „Þetta var svona
í fyrsta skipti sem það opnaðist ein-
hver gluggi til útlanda í íslenskri tón-
list og við djöfluðumst mikið í því. Við
lítinn árangur eins og frægt er en vor-
um alltaf voða mikið að vinna með út-
lendingum og að spila úti.“
Óttarr segir að þessu hafi fylgt mik-
ið hark og rokklíferni. „Það var ótrú-
lega gaman en á endanum var þetta
farið að taka mikinn toll af mönn-
um. Ég segi nú ekki að það hafi verið
komnir brestir á milli manna en það
var svona pirringur í hópnum og við
ákváðum bara að klára þetta með stæl.
Við náðum líka að gera það. Lokatón-
leikar Ham voru okkar stærstu tón-
leikar. Þeir voru svo teknir upp og
gefnir út og hápunktur vinsælda Ham
var þarna eftir að við hættum.“
Á meðan Ham var starfrækt hafði
Óttarr fyrir tilviljun ratað inn í starf
bóksala. Hann kunni svo vel við sig í
því starfi að hann hefur verið í því síð-
an. „Fyrst var þetta bara sumardjobb
en svo hef ég bara verið í bókabrans-
anum alla tíð síðan.“ Enda sést það vel
þegar litið er yfir íbúð Óttars á Lind-
argötunni. Þar er bókum skipulega og
þétt raðað í hillum upp um alla veggi.
Óttarr segist ekki vera bókasafnari
heldur lesi hann gríðarlega mikið og
þetta sé það sem hafi safnast til hjá
honum í gegnum árin. „Svo þegar
maður er í bransanum sér maður ein-
hvern veginn allt sem er í boði. Núna
er aðalverkefnið í innanhússarkitekt-
úrnum að takmarka það magn bóka
sem ég kem með hérna inn.“
Nándin í Besta flokknum
Eftir að Ham hætti hélt Óttarr áfram í
tónlistinni um nokkurt skeið. Á end-
anum fór áhugi hans að snúast meira
að bókabransanum sem og kvik-
myndum. Enn Óttarr vann að gerð
nokkura heimildamynda og lék eft-
irminnilega eitt af aðalhlutverkun-
um í myndinni Óskabörn þjóðarinn-
ar árið 2000. „Ég hins vegar fann það
að ég saknaði tónlistarinnar og hvað
hún er instant. Ég verð bara að viður-
kenna það að ég fann ekki sömu full-
nægingu þegar mynd kom út eftir átta
ára basl og þegar það kom út plata eft-
ir kannski þriggja mánaða vinnu.“
Óttarr saknaði líka þeirra tengsla
sem myndast milli hljómsveitameð-
lima. „Strákarnir í Dr. Spock báðu mig
um að syngja með sér eitt lag og það
dró mig inn í þetta aftur. Þetta er bara
of gaman til þess að sleppa því. Þetta
er líka svo náin samvinna með fólki.
Þegar maður er á sviði með hljóm-
sveit er sambandið milli manna næst-
um því orðið ósiðlegt að því leytinu til
að maður er farinn að finna fyrir hin-
um og treysta þeim. Maður einhvern
veginn veit hvernig hvernig gítarleik-
arinn heldur á gítarnum fyrir aftan
mann án þess að líta við og maður
veit að trommarinn einhvern veginn
fattar það á einhverjum baksvip hjá
manni hvort hann eigi að bæta í eða
róa sig niður. Þetta líkist kannski helst
systkina- eða æskuvinasambandi þar
sem menn verða að þekkja það mik-
ið inn á hver annan að þeir gjörþekkja
og treysta hver öðrum.“
Óttarr segist hafa upplifað svip-
að samband innan Besta flokksins.
„Þarna eru mjög margir sem hafa í
gegnum tíðina unnið saman á þess-
um basa. Ekki allir saman en þetta er
ákveðið net af þannig samböndum og
líka úr bíó- og tökubransanum sem
er ekki ósvipaður. Það þurfti ekki að
ræða alla hluti til enda eða setja niður
á blað heldur fann maður þetta „uns-
poken trust“.“
Litli neistinn
Að lokum er Óttarr spurður að því hvað
borgarfulltrúinn Óttarr Proppé mun
helst leggja áherslu á í starfi. „Maður er
auðvitað að læra og öðlast nýja reynslu
á hverjum degi þannig að maður er
ekki með fullmótaðar skoðanir í þessu
öllu. En eins og ég nefndi áðan vil ég
leggja áherslu á að sprengja þetta nið-
urnjörvaða kerfi, þessa stofnun, aðeins
upp. Ég er mjög bjartsýnn og ég held
að tækifærið sé ekki bara í pólitík held-
ur samfélaginu almennt. Að breyta
hugsunarhættinum og komast aðeins
upp úr hjólförunum.
Það er ekki gott að festast í ein-
hverjum vana og láta það svo stjórna
ferðinni. Það gerðist til dæmis í
Reykjavík í kringum 1930 að Thor Jen-
sen stofnaði Korpúlfsstaðabúið og fór
að framleiða mjólk, hvað skulum við
segja, iðnvætt. Aðrir bændur risu þá
upp á afturlappirnar og fannst þeim
ógnað. Höfðu fram að því haft einok-
un á mjólkurframleiðslu og vildu ekki
breytingu á þáverandi fyrirkomulagi.
Til urðu sérstakar búðir sem hétu
mjólkurbúðir og það var eini staður-
inn þar sem hægt var að kaupa mjólk.
Þetta var kannski eðlilegasta aðgerð-
in á þeim tíma en síðan varð þetta
bara að norminu og í 50 til 60 ár var
ekki hægt að kaupa mjólk neins staðar
nema þar. Mestan part þess tímabils
var engin raunveruleg ástæða fyrir því
að selja hana þar. Ástæðan var sú að
svona var þetta og það datt engum í
hug að pæla neitt frekar í því.
Svo einn daginn er kaupmaður
með þessa líka rosalegu sýn, sem virk-
ar eins sjálfsagt og það gerist í dag,
að vera bara með mjólkurkæli inni
í búðinni sinni. Hann berst fyrir því
og nokkrum árum seinna voru engar
mjólkurbúðir til lengur. Þetta er dæmi
um það hvað það er í raun einfalt að
festast í einhverju og hvað það þarf oft
lítinn neista til þess að breyta því.“
asgeir@dv.is
Þetta er dæmi um
það hvað það er í
raun einfalt að fest-
ast í einhverju og
hvað það þarf oft
lítinn neista til þess
að breyta því.
Allt á fullu! Óttarr segist vera
orðinn vanur svefnleysinu eftir
að ferill hans í stjórnmálum hófst.