Dagblaðið Vísir - DV - 04.06.2010, Blaðsíða 34

34 föstudagur 4. júní 2010 viðtal
Hér á eftir fara spurn-ingar blaðamanns DV til Björg ólfs Thors og í kjölfarið svör fjárfest-
isins. Viðtalið við Björgólf Thor fór
fram í gegnum tölvupóst dagana 2.
og 3. júní og var fyrirvari Björgólfs því
stuttur. Björgólfur Thor er í London
þessa dagana þar sem hann er bú-
settur og vinnur hann nú að skulda-
uppgjöri sínu.
DV: Hver var aðkoma þín að stjórn
Landsbankans, útlánum til félaga
sem voru í þinni eigu, föður þíns eða
tengdra aðila? Formleg ábyrgð þín
var ekki mikil, þú vannst ekki hjá
bankanum eða sast í stjórn hans,
en spurningin er sú hvort þú hafir
verið það sem kallast „skuggastjórn-
andi bankans“. Hvort þú hafir í reynd
stýrt bankanum í gegnum stjórnend-
ur bankans á sams konar hátt og til
dæmis Jón Ásgeir gerði í Glitni en
dæmi um slíka stjórnunarhætti Jóns
er að finna í stefnum sem skilanefnd
og slitastjórn hafa gefið út á hendur
Jóni og tengdum aðilum. Ef þú hefur
verið slíkur skuggastjórnandi má ætla
að skilanefnd Landsbankans muni
greina frá því á næstu mánuðum að
fundist hafi sannanir um slíkt í at-
hugun Deloitte á starfsemi Lands-
bankans. Getur þú lýst aðkomu þinni
að stjórnun Landsbankans og lán-
veitingum til þín og þinna félaga?

BTB: „Aðkoma mín að stjórnun
Landsbankans var engin. Ábyrgð
mín á rekstri Landsbankans var eng-
in, þar sem ég átti aldrei sæti í stjórn
hans né starfaði á nokkurn hátt inn-
an hans. Lán til fyrirtækja sem tengd-
ust mér voru afgreidd af stjórnend-
um bankans og voru eftir því sem
ég best vissi á sömu forsendum og
lán til annarra stórra viðskiptavina
bankans. Flest eftirstandandi lán
sem tengjast mér í Landsbankanum
tengjast yfirtöku félaga minna á Act-
avis sumarið 2007 og hlutafjáraukn-
ingu í því félagi á vormánuðum 2008.
Þau lán eru lítill hluti lána vegna
þeirra viðskipta en langstærstur hluti
var fjármagnaður af alþjóðlega bank-
anum Deutsche Bank. Hafa verður
í huga að umrædd viðskipti voru
stærstu viðskipti Íslandssögunn-
ar og alls ekki óeðlilegt að íslenskir
bankar tækju þátt. Einnig er rétt að
fram komi að allt fram til ársins 2008
sóttust íslenskir bankar eftir við-
skiptum við mig og fyrirtæki sem ég
tengdist. Ástæða þess að bankarnir
voru oft fúsir að taka þátt í verkefn-
um með mér var sú staðreynd, að ég
stóð í viðskiptum með raunverulegar
eignir, sem oftast nær skiluðu góðum
hagnaði og þar með innstreymi fjár-
muna til Íslands. Ég seldi ekki vild-
arvinum eignir til þess eins að kaupa
þær á hærra verði aftur svo eigna-
staðan í bókhaldinu liti betur út. Hjá
mér eru engin dæmi um slík sýndar-
viðskipti og hringekjur.
Ég stjórnaði Landsbankanum því
hvorki beint né óbeint og var með
engum hætti einhverskonar „skugga-
stjórnandi“.  Reyndar er ekkert slíkt
hugtak til í íslenskum lögum, hvað þá
skilgreining á því og enn síður hugs-
anleg refsing við þeirri óskilgreindu
hegðun. Hins vegar er hugtakið þekkt
erlendis og tekur þá almennt til aðila
sem taka ákvarðanir um atriði sem
falla ættu undir stjórnendur félags,
gefa þeim fyrirmæli þar að lútandi
og þeir fara kerfisbundið eftir. Ég hef
engar slíkar ákvarðanir tekið eða fyr-
irmæli gefið til stjórnenda Lands-
bankans. Aðkoma mín að stjórnun
bankans var því alls engin, hvorki
formleg né óformleg og ég kvíði ekki
úttekt Deloitte.
Rétt er að taka fram að í lok sept-
ember og byrjun október 2008 var
faðir minn frá störfum sem formað-
ur bankaráðs Landsbankans af per-
sónulegum ástæðum. Vegna þeirrar
óvissu og erfiðleika sem steðjuðu að
íslenska bankakerfinu og þar með
Landsbankanum á þessum tíma var
talið eðlilegt og nauðsynlegt að full-
trúi stærsta hluthafans í Landsbank-
anum væri til staðar og á vettvangi
til að móta ákvarðanir sem stjórn-
endur bankans gátu ekki tekið einir.
Það skýrir nærveru mína á fundum
með stjórnvöldum þessa örlagaríku
daga haustið 2008. Ég hef hins vegar
séð eftir á að nærvera mín á þessum
fundum og ítrekuð umfjöllun fjöl-
miðla um þá hefur vakið ranghug-
myndir um afskipti mínum af rekstri
bankans.“
DV: Hver var til dæmis aðkoma þín
að láni Landsbankans til BeeTeeBee
um sumarið 2008 sem notað var til
að greiða Deutsche Bank upp í skuld
vegna fjármögnunarinnar á Acta-
vis-kaupunum? Um þetta atriði er til
dæmis rætt í kafla 8.8. í skýrslu rann-
sóknarnefndar Alþingis sem kallast
„Lánin flytjast heim“. Þetta lán og
viðbótin við það er veitt í aðdraganda
hrunsins - viðbótin reyndar í hrun-
inu þann 29. september 2008 - og svo
virðist sem það hafi alls ekki þjónað
hagsmunum Landsbankans þó að
það hafi þjónað þínum hagsmunum.
Hvernig vildi það til að Landsbank-
inn lánaði þessar upphæðir til þín á
þessum tíma?

BTB: „Fyrst má leiðrétta þann mis-
skilning að lánið hafi verið veitt til
að greiða Deutsche Bank afborg-
anir vegna yfirtökunnar. Lánið var
veitt til hlutafjáraukningar í Actavis,
vissulega að kröfu Deutsche Bank, en
samhliða jók þýski bankinn lánafyr-
irgreiðslu sína til Actavis til að gera
félaginu kleift að standa í skilum. 
Lánið var ekki veitt 29. september
2008, „í hruninu“. Það var veitt fyrr á
árinu og dregið á það í áföngum frá
því í apríl, en lokagreiðslan af hálfu
bankans var í september. Þetta var
vissulega hátt lán, en á það ber að líta
að Actavis var stærsta fyrirtæki lands-
ins fyrir utan banka og ég var einn
stærsti viðskiptavinur Landsbankans.
Actavis lenti í vandræðum sem komu
lánsfjárvandræðum ekkert við, held-
ur stöfuðu af mistökum í framleiðslu
í einni af versksmiðjum félagsins í
Bandaríkjunum. Þetta rekstrarlega
óhapp var algjörlega ótengt fjár-
málamörkuðum að öllu leyti. Það
dró hinsvegar mikinn dilk á eftir sér
og olli samstæðunni miklu tjóni.
Það þjónaði að sjálfsögðu hagsmun-
um Landsbankans, sem hluthafa
og lánveitanda til Actavis, að styðja
við bakið á þeim stóra viðskiptavini
sem Actavis var og er raunar enn. Ég
vil benda á að þær tryggingar sem
lagðar voru fram fyrir þessu láni voru
mjög traustar. Mér hefur virst að
flestir sem býsnast yfir þessu láni geri
sér ekki grein fyrir því mikilvæga at-
riði að allt bendir til að þetta lán verði
gert upp að fullu.“
DV: Í skýrslunni er fjallað um önnur
lán sem teljast óútskýrð samkvæmt
nefndinni. Um þetta segir í skýrsl-
unni: „Annar hluti af aukinni fyrir-
greiðslu Landsbankans til Björgólfs
Thors er óskýrður enda var fyrir-
greiðslan veitt í gegnum félög í Lúx-
emborg og aðgengi að upplýsingum
um lán veitt þar er takmarkað. Um
er að ræða aukna fyrirgreiðslu til
Novator International Holding Ltd.,
6 milljarða króna, Novator Asset
Management, 5 milljarða króna, og
Novator Finland Oy, 7,8 milljarða
króna. Einnig eru upplýsingar varð-
andi lánveitingar til Novator Pharma
Holding takmarkaðar. Það eru því
engar upplýsingar um tilgang þessara
lánveitinga, tryggingar eða annað.“
Hvaða lán voru þetta og í hvað voru
þau notuð?

BTB: „Ég gerði grein fyrir þessum
lánum og stöðu þeirra í yfirlýsingu
sem ég sendi frá mér 19. apríl sl. og
vísa til hennar. Í stuttu máli er staðan
þessi: Lán til Novator International
Holdings Ltd. var tryggt með hand-
veði í peningafjárhæð í eigu félagsins
inni á reikningi hjá Landsbankanum
í Lúxemborg. Áhætta bankans vegna
útlánsins er því engin. Lán til Novat-
or Asset Management er tryggt með
handveði í 20% eignarhlut mínum í
eignastýringafélagi í London en það
félag er ekki tengt mér með öðrum
hætti. Unnið er að uppgjöri á láninu. 
Varðandi lánið til Novator Fin-
land Oy þá var það greitt að stórum
hluta í mars 2008 og að fullu þann 2.
júlí 2009, þegar undirliggjandi eignir
höfðu verið seldar.
Í rannsóknarskýrslunni er af
einhverjum ástæðum lagt að jöfnu
það fé sem Landsbankinn lagði til
eigin hlutafjárkaupa í Actavis og
það fé sem bankinn lánaði. Nova-
tor Pharma félögin voru tvö, annars
vegar félag um beina fjárfestingu
Straums og Landsbankans í hluta-
fé Actavis Group. Þar var því ekki
um lán að ræða. Novator Pharma
Holdings 2 (sem heitir í raun Actavis
Pharma Holdings 2 ehf.) fékk ein-
greiðslulán til 11 ára frá Landsbank-
anum. Lánið er í evrum og ber 23%
vexti.
Þess ber að geta að þegar Actavis
var tekið af markaði fékk Lands-
bankinn endurgreidd lán frá félag-
inu og einstaklingum sem voru með
hlutabréf í félaginu fjármögnuð hjá
bankanum. Landsbankinn ákvað að
endurfjárfesta innan við helming af
þeirri fjárhæð í Actavis í formi láns og
hlutafjár, svo bankinn fékk verulegar
upphæðir í sinn hlut í þessum við-
skiptum.“
DV: Óttast þú skýrslu Deloitte þar
sem fastlega má reikna með að fjallað
verði um ofangreind atriði?

BTB: „Nei, ég óttast ekki niðurstöð-
ur Deloitte.“
DV: Skilanefnd Landsbankans hefur
gefið það út að nokkur mál hafi verið
send til Fjármálaeftirlitsins og sér-
staks saksóknara efnahagshrunsins.
Veistu til þess að einhver þeirra mála
sem þar um ræðir tengist þér? Hefur
þú verið kallaður til skýrslutöku eða
yfirheyrslu út af einhverjum málum,
til dæmis Imon-málinu?

BTB: „Ég vil ekki vera með ein-
hverjar vangaveltur um hvaða mál
er hugsanlega verið að rannsaka og
hvort eitthvert þeirra tengist mér
á einhvern hátt. Ég tel þó að svo sé
ekki. Ég get hins vegar upplýst að
ég  hef ekki verið kallaður til neinnar
skýrslutöku eða yfirheyrslu. Þá hafa
mér heldur ekki borist neinar stefnur
vegna einkamála. Ég var einu sinni
kallaður til sérstaks saksóknara til að
bera vitni í hinu svokallaða Imon-
máli. Um það mál vissi ég ekkert
annað en það sem fram hafði komið i
fjölmiðlum.“
DV: Ertu í persónulegum ábyrgð-
um vegna útistandandi lána til þín,
til dæmis hjá Landsbankanum og
Straumi? Er þar af leiðandi hætta á
því að lánardrottnar þínir muni reka
þig í þrot persónulega?

BTB: „Ég er í miklum persónuleg-
um ábyrgðum, ólíkt öðrum stærstu
viðskiptavinum gömlu íslensku
bankanna, nema ef vera skyldi föð-
ur mínum. Ég hef alltaf lagt sjálfan
mig að veði í viðskiptum og þótt það
sjálfsagt. Núna vinn ég að uppgjöri
skulda minna og mun gera betri
grein fyrir því síðar þegar þau mál
hafa skýrst. Ég hef áður sagt að þótt
ljóst sé að mikill hluti eigna minna
renni strax til lánardrottna muni ég
jafnframt starfa í þeirra þágu um
ókomin ár, þar til ég hef að fullu gert
upp við þá. Ég ætla að borga upp allt
sem ég skulda. Þess vegna legg ég
mikla áherslu á að ná að semja við
lánardrottna. Þeir gætu vissulega
gengið að mér og gert mig þar með
gjaldþrota núna, en með því móti
myndu þeir aðeins fá hluta af kröfum
sínum greiddan. Ég vil semja um að
borga allt.“
DV: Hversu mikið skuldar þú og félag
í þinni eigu að öllu leyti eða að hluta
til í erlendum bönkum? Þá á ég sér-
staklega við Deutsche Bank og Stand-
ard í Suður-Afríku, sem ég reikna með
að séu þínir helstu viðskiptabankar?
BTB: „Liður í uppgjöri mínu við
lánardrottna felst að sjálfsögðu í að
skrá nákvæmlega núverandi skulda-
og eignastöðu. Þeirri vinnu er ekki
lokið og því get ég ekki tjáð mig um
þetta að svo stöddu. Staða mín mun
hins vegar skýrast innan skamms.“
DV: Áttar þú þig á því hvað þú átt
mikla peninga? Hver er lausafjár-
staða þín?

BTB: „Nei, ég átta mig ekki full-
komlega á því. Staðan er óljós. Ég veit
að ég á aðeins brotabrot af því sem ég
átti áður. Ég á hins vegar möguleika á
að komast aftur á gott skrið í viðskipt-
um. En það verða nokkuð mörg ár
þar til það gerist og mikið af skuldum
sem þarf að borga upp fyrst.“
DV: Sérðu fram á að missa eitthvað
af innlendum eða erlendum eignum
þínum eða félaga þinna í hendur lán-
ardrottna þinna í veðköllum?
BTB: „Allt frá hruninu hef ég unnið
hörðum höndum að því að gera upp
við lánardrottna og nú hillir undir að
því uppgjöri ljúki. Mikill hluti eigna
minna rennur til lánardrottna og ég
mun jafnframt starfa í þeirra þágu
um ókomin ár, þar til ég hef að fullu
gert upp við þá. Ég ítreka að ég ætla
að borga upp allt sem ég skulda.“
DV: Áttu einhverja fjármuni á reikn-
ingum í útlöndum? Ef já, þá hvar? Ef
já við fyrstu tveimur liðum spurning-
arinnar áttu þá einhverja fjármuni á
aflandseyjum eins og á Kýpur eða á
Tortóla?

BTB: „Ég á enga peninga á Kýpur
eða á Tortóla. Í tengslum við yfir-
standandi samninga við lánardrottna
mína hef ég gert þeim grein fyrir öll-
um mínum eignum, þar með talið
eigum og fjármunum félaga sem hafa
lögfesti á svokölluðum aflandseyj-
um. Ég á félög sem skráð eru á Kýpur
og Tortóla. Það hefur aldrei verið
neitt launungarmál. Flestir þeir sem
stunda alþjóðlegar fjárfestingar hafa
átt félög á aflandseyjum, en það
helgast fyrst og fremst af hagkvæmni
við uppsetningu og rekstur slíkra fé-
laga. Rétt er að benda á að banka-
reikningar aflandsfélaga, a.m.k.
þeirra sem notuð eru í lögmætum
tilgangi, eru nær alltaf í löndum sem
eru ekki aflandseyjar. Hvað mig varð-
ar þá voru viðskipti minna félaga nær
eingöngu í Evrópu. Það eru því engir
fjármunir á aflandseyjum. Hversu
miklar eignir þessi félög eiga, þ.m.t.
innistæður á bankareikningum í Evr-
ópu, skýrist við skuldauppgjör mitt.
Ég ítreka að lánardrottnar hafa að
sjálfsögðu allan aðgang að þeim upp-
lýsingum.
Ég minni á að Landsbanki Íslands
og raunar einnig Búnaðarbanki Ís-
lands hófu að veita íslenskum við-
skiptavinum sínum aflandsþjón-
ustu árið 1999, á meðan bankarnir
voru enn í eigu ríkisins. Og þótti
sjálfsagt, enda hvorki var né er neitt
ólöglegt við slíkt. Núna er hins vegar
gengið út frá því á Íslandi að notkun
aflandsfélaga jafngildi lögbrotum.
Þótt einhverjir hafi nýtt sér félög á
aflandseyjum til verka sem ekki þola
dagsljósið þá er ekki þar með sagt að
allir séu því marki brenndir.“
DV: Heldur þú að þú munir ná að
halda Actavis? Af hverju taka kröfu-
hafar þínir, eins og Deutsche Bank,
félagið ekki af þér?

BTB: „Já, ég reikna með að vera
leiðandi hluthafi í Actavis áfram. Við
síðari spurningunni er það einfalda
svar að Deutsche Bank telur félaginu
best borgið með mig við stjórnvöl-
inn. Bankinn, sem tekur ákvarðanir
sínar að sjálfsögðu aðeins út frá við-
skiptalegum forsendum en ekki eftir
því hvernig umræðan þróast á Ís-
landi, styður mig áfram til uppbygg-
ingar á þessu öfluga fyrirtæki.“
DV: Hversu mikil eru viðskiptaum-
svif þín í dag? Hefur þú farið út í ein-
hverjar nýjar fjárfestingar upp á síð-
kastið? Ég heyrði ávæning af því að
þú stæðir í fjárfestingum í einhverj-
um Afríkuríkjum sem eru sunnan
Sahara? Er það rétt?
BTB: „Viðskiptaumsvif mín í dag
snúast um að hámarka eign lán-
ardrottna minna og félaga sem ég
stjórna. Umsvif mín hafa alltaf verið
miklu meiri í útlöndum en heima.
Ég auðgaðist á sölu drykkjarfyrir-
tækis í Rússlandi og síðar á miklum
viðskiptum innan fjarskiptageir-
ans, t.d. í Búlgaríu og Tékklandi, svo
fátt eitt sé nefnt. Ég hef alltaf verið
alþjóðlegur fjárfestir og hef skoð-
að fjárfestingatækifæri í nær öllum
heimsálfum og mun halda því áfram.
Ég tel ekki rétt að fjalla sérstaklega
um einstök verkefni af því tagi, en
get þó upplýst að ég er ekki að skoða
nein verkefni sunnan Sahara. Ávæn-
ingur sá sem þú nefnir er gott dæmi
um þær fjölmörgu flökkusögur sem
ganga manna á milli og nákvæmlega
enginn fótur er fyrir.“
DV: Ein mannleg spurning líka.
Hvað viltu fá út úr framtíðinni? Sérðu
fyrir þér að flytja aftur til Íslands?

BTB: „Eitt af því sem atburðir síð-
ustu ára hafa kennt mér er að ganga
ekki að neinu vísu með framtíðina.
Ég ætla að endurheimta mannorð-
ið, það er fyrir öllu. Hvort mér lánast
það getur tíminn einn leitt í ljós. Ég er
mannlegur og mér skjátlast, eins og
öðrum. En flestir eiga rétt á tækifæri
til að bæta sig. Ég vil ekki að ættingjar
mínir, fjölskylda og vinir verði fyrir
ónotum mín vegna eða finnist slæmt
að tengjast mér.
Ég flutti ungur til útlanda og hef í
raun ekki búið á Íslandi frá því að ég
„ÉG RÉÐ EKKI VIÐ HRAÐANN“
Björgólfur Thor Björgólfsson fjárfestir segir
að hann hafi ekki ráðið við hraðann sem einkenndi líf hans fyrir
efnahagshrunið og að hann hafi skort yfirsýn. Hann segist ætla að
greiða skuldir sínar til fulls og vera í persónulegum ábyrgðum við
íslensk og erlend fjármálafyrirtæki. Björgólfur segist eiga aflands-
félög sem eigi fjármuni og eignir. Björgólfur vinnur að skuldaupp-
gjöri sínu og er staðráðinn í að endurheimta mannorð sitt.