Dagblaðið Vísir - DV - 28.01.2011, Blaðsíða 21

Í
blánorðrinu birtast afleiðingar
hlýnunar jarðar langhraðast. Ís-
þekjan minnkar og þynnist örar
á norðurslóðum en vísindamenn
töldu áður. Suður um allar norð-
urslóðir hefur bráðnunin nú þegar
leitt til gríðarmikilla breytinga. Þær
undirstrika með dramatískum hætti
hversu brýnt er að heimurinn grípi
sameiginlega til róttækra ráðstafana
gegn loftslagsvánni. Fyrir okkur Ís-
lendinga er nauðsynlegt að skilja að
breytingar í kjölfar bráðnunar geta
haft veruleg áhrif fyrir okkur, jákvæð
og neikvæð, þegar líður á öldina.
Ísþekjan hopar
Víðfeðm hafflæmi sem áður voru
torsótt, eða ófær vegna ísþekju,
munu opnast. Fast er sótt á nýtingu
auðlinda, ekki síst olíu og gass und-
ir hafsbotni. Ný tækifæri í veiðum
gætu líka skapast. Skipaleiðir kynnu
að opnast, að minnsta kosti hluta
úr ári, milli Kyrrahafsins, um Íshaf-
ið yfir til N-Atlantshafs. Í þessu felast
margvísleg tækifæri fyrir Íslendinga
á sviði þjónustu við mannvirkjagerð,
vinnslu, hugsanlega veiðar og jafnvel
ferðaþjónustu, á svæðum handan
heimskautsbaugs.
Við þurfum hins vegar að vera á
varðbergi gagnvart háska sem fylgt
getur auknum umsvifum norðan Ís-
lands. Íslendingar verða því að beita
sér fyrir skýrri og ígrundaðri stefnu
gagnvart norðurslóðum. Hún þarf í
senn að tryggja beina hagsmuni okk-
ar, vernda viðkvæma náttúru norð-
urskautsins og magna um leið slag-
kraft Íslands í baráttu fyrir róttækum
aðgerðum heimsins gegn loftslags-
vánni.
Skýr stefnumótun
Á allsherjarþingi Sameinuðu þjóð-
anna árið 2009 lýsti ég yfir að málefni
norðurslóða yrðu eitt af forgangs-
málum Íslendinga. Síðan hefur ver-
ið unnið sleitulaust að nýrri stefnu-
mótun. Eftir síðustu áramót mælti
ég svo á Alþingi fyrir tillögu að stefnu
Íslands um norðurslóðir. Strax í kjöl-
farið kynnti ég hana á stórri alþjóð-
legri ráðstefnu í Tromsö í Noregi, þar
sem ég og utanríkisráðherra Noregs
reifuðum norðurstefnur frændþjóð-
anna.
Markmið Íslands er jafnræði allra
ríkja á svæðinu um ákvarðanir um
sameiginlega hagsmuni norðursins.
Einu gildir hvort þær varða umhverf-
isvernd, varúðarreglur um nýtingu,
varnir gegn mengun og rányrkju, eða
siglingaöryggi og viðbúnað til björg-
unar þegar umferð um svæðið eykst.
Stefna Íslands þarf að styrkja Norð-
urskautsráðið sem vettvang umræðu
og stefnumótunar um norðrið, en
þar eigum við aðild ásamt sjö öðrum
ríkjum sem liggja að norðurskautinu.
Viðfangsefni ráðsins munu snögg-
tum aukast næstu áratugi og það þarf
aukna þyngd.
Í anda herlausrar þjóðar hefur Ís-
land sömuleiðis lagt sterka áherslu
á andstöðu gegn hernaðaruppbygg-
ingu í norðri. Við höfum líka tekið
afdráttarlaust undir réttindakröfur
frumbyggja á norðurslóðum.
Ítrustu varúðarreglur
Olíuslysið mikla í Mexíkóflóa setti í
nýtt ljós nýtingu auðlinda undir hafs-
botni Norðurhafa. Olía er náttúrulegt
efni sem brotnar smám saman niður
þegar hún sleppur út í umhverfið.
Í fimbulkulda norðursins er niður-
brot hennar miklu hægar en sunnar
á hnettinum. Efnahvatar, sem hraða
niðurbrotinu, eru gagnslitlir í helk-
ulda blánorðursins.
Ísland er á viðkvæmu svæði í
þessu tilliti. Pólstraumar úr norðri
ganga suður með landinu bæði að
vestan og austan. Þannig má segja
að Ísland sé í reynd staðsett í einu af
útföllum Norður-Íshafsins. Íslend-
ingar eru ekki á móti nýtingu á norð-
urslóðum, en við þurfum að beita
öllum mætti utanríkisþjónustunn-
ar til að tryggja ítrustu varúðarregl-
ur. Þær verða að taka mið af fimb-
ulkulda blánorðursins, fjarlægð frá
byggðu bóli, og ofurviðkvæmri nátt-
úru.
Umræða | 21Helgarblað 28.–30. janúar 2011
Elskar Frasi-
er út af lífinu
Handrukkarar sægreifanna
Lilja Katrín Gunnarsdóttir,
blaðamaður og leikkona, mun fara
með aðalhlutverkið í sjónvarpsþáttun-
um Makalaus sem sendir verða út á
Skjá Einum. Sjónvarpsþættirnir eru
byggðir á samnefndri bók Þorbjargar
Marinósdóttur, fyrrverandi samstarfs-
konu Lilju Katrínar.
Hver er maðurinn?
„Ég er nóboddí úr Fellunum.“
Hvað heldur þér gangandi?
„Það er tvímælalaust litla dóttir mín og
kærastinn. Þau eru rosalega góð í því.“
Hvað borðar þú í morgunmat?
„Ég er voða lítil morgunmatarmann-
eskja en ef ég hef einhvern tíma elda
ég mér hafragraut annars fæ ég mér
bara banana eða Hámark, eða bæði.“
Hvernig er venjulegur dagur hjá þér?
„Núna eru þeir frekar skrítnir dagarnir.
Ég er á fullu í þessu makalausa verkefni
og það tekur eiginlega allan daginn. Ég
lifi annars mjög lítilfjörlegu lífi, ég kem
bara heim og knúsa fjölskylduna mína
og leggst upp í sófa til að horfa á
sjónvarpið. Það er ekki flóknara.“
Hver er uppáhaldsþátturinn þinn?
„Ég er rosalega mikill perri fyrir
væmnum raunveruleikasjónvarpsþátt-
um og svo elska ég Frasier út af lífinu
þó að það sé hætt að sýna þá. Ég á þá
alla á DVD.“
Ertu spennt fyrir þessu nýja verkefni?
„Alveg svakalega. Þetta er algjör
draumur.“
Samsamar þú þig persónunni?
„Að vissu leyti eins og flest allar konur
held ég. Að vera að leita að ástinni og
laðast að einhverjum aumingja og vita
ekkert hvað maður vill. Ég held að við
séum samt þokkalega ólíkar eins og er
núna í dag. Svarið hefði kannski verið
öðruvísi fyrir fimm árum en leitin að
ástinni er eitthvað sem ég virkilega finn
mig í þarna.“
Undirbjóstu þig sérstaklega fyrir
hlutverkið?
„Ég las náttúrulega bókina. Ég er búinn
að lesa hana tvisvar eða þrisvar. Maður
undirbýr sig náttúrulega alltaf og
sérstaklega eftir að ég fékk hlutverkið.
Þá las ég bókina með öðrum augum og
reyndi að pikka allt út sem hjálpaði
mér. Eins og tónlist, ég spái í hvað þessi
Lilja Sigurðardóttir gæti verið að hlusta
á. Hvað kemur henni í gott skap og
hvað kemur henni í vont skap – á hvað
hún hlustar þegar hún er að deyja úr
ástarsorg og ég vinn dálítið út frá því.“
„Nei, hef engan áhuga á því.“
Bjarki Long,
33 ára sölumaður
„Nei, það geri ég ekki. Hef engan áhuga.“
Ingólfur Máni Hermannsson,
19 ára nemi
„Já, ég fylgist eitthvað með því.“
Bryndís Thelma Jónasdóttir,
16 ára nemi
„Ég fylgist ekkert sérlega mikið með því.“
Jóhanna Preethi Gunnarsdóttir,
16 ára nemi
„Nei, ég fylgist ekki með.“
Fríða Þorsteinsdóttir,
16 ára nemi
Maður dagsins
Fylgist þú með Söngvakeppni Sjónvarpsins?
Ókeypis hádegisverður Þessi vongóðu ungmenni biðu þolinmóð eftir að fá ókeypis hamborgara, franskar og kók á veitingastaðnum Prikinu um hádegisbilið á
fimmtudag. „Þetta gerum við til þess að vera vinir litla mannsins,“ segir Finni, veitingamaður á Prikinu. Hann gerði ráð fyrir að gefa um fjögur hundruð hamborgara.
Mynd SIGTryGGUr ArI JÓHAnnSSon
Myndin
Ísland og norðurslóðir
Dómstóll götunnar
„ Íslendingar verða
því að beita sér
fyrir skýrri og ígrundaðri
stefnu gagnvart norður-
slóðum.
Kjallari
Össur
Skarphéðinsson