Dagblaðið Vísir - DV - 28.01.2011, Blaðsíða 37

Helgarblað 28.–30. janúar 2011 Umsjón: Helgi Hrafn Guðmundsson helgihrafn@dv.is Skrýtið 37
B
reski forsætisráðherrann
Winston Churchill gekk
um gólf. Hann var djúpt
hugsi. Enda var þetta á
einum sögulegasta tímapunkti
mannkynssögunnar, í lok árs 1941,
þegar nasistar höfðu lagt undir
sig gervalla Evrópu og höfðu yf-
irhöndina í seinni heimsstyrjöld-
inni. Churchill var staddur í Ott-
awa í Kanada og var nýbúinn að
flytja þrumuræðu yfir kanadíska
þinginu.
Japanir höfðu nokkrum vik-
um fyrr ráðist á bandarísku flota-
stöðina Pearl Harbor á Hawaii og
Norður-Ameríka var öll að dragast
inn í stríðið.
Skyndilega var bankað á dyrn-
ar.
Forsætisráðherrann hafði beð-
ið um að fá að vera í friði, vildi
enga truflun. En hann opnaði. Inn
gekk mjósleginn ljósmyndari sem
ráðinn hafði verið af kanadísk-
um yfirvöldum til að taka nokkrar
ljósmyndir af Churchill í tilefni af
heimsókn hans.
Ljósmyndarinn var Yousef
Karsh og tók þetta kvöld eina
frægustu ljósmyndina sem til er
af Winston Churchill, sem sum-
ir segja að sé jafnvel ein frægasta
ljósmynd mannkynssögunnar.
Myndin sýnir Churchill ákaflega
fúlan og alvarlegan en Karsh beitti
brögðum til að fanga þessar til-
finningar á filmur sínar.
Hundfúll Churchill
Kersh vissi að hann hafði mjög
stuttan tíma til þess að taka mynd-
irnar. En samt byrjaði hann á því
að rannsaka Churchill og skrif-
aði hjá sér minnispunkta um sér-
kenni hans, hegðun, framkomu og
líkamsstöðu. Hann hringsólaði í
kringum forsætisráðherrann sem
hafði enga þolinmæði fyrir þessum
leikjum.
Hann bað Churchill að setjast
í stól og beindi ljósunum að hon-
um og hélt svo áfram að skrifa eitt
og annað hjá sér og mændi þess á
milli á gamla manninn. En Winston
Churchill fékk nóg og hreytti út sér:
„Þú hefur tvær mínútur. Og ekki
söguna meir, tvær mínútur.“ Chur-
chill var önugur og fúll því eng-
inn hafði sagt honum að til stæði
að taka myndir af honum. Hann
horfði fýlulega á ljósmyndarann og
dró síðan upp gríðarstóran vindil
úr kassanum sínum og byrjaði að
púa hann með miklum tilþrifum.
Togaði vindilinn úr túlanum
En Karsh hafði ekki ætlað að mynda
Churchill reykjandi vindil. Hann
taldi sig þurfa öðruvísi lýsingu fyr-
ir það og fannst það almennt ekki
passa. Hann bað því forsætisráð-
herrann kurteislega að slökkva í
vindlinum. En Churchill harðneit-
aði því.
Því næst gekk Karsh ofurhægt
upp að Winston og þóttist vera að
stilla ljósin. En skyndilega, leifturs-
nöggt, greip hann utan um vind-
ilinn og togaði hann ofurvarlega
úr túlanum á Churchill og gekk
því næst upp að myndavélinni og
smellti af. Ljósmyndin sýnir graf-
alvarlegan mann sem mörgum
fannst tákna ákveðni og áræði for-
sætisráðherrans breska en í raun
var Churchill einfaldlega trylltur af
bræði vegna þessa ófyrirlitlega og
dónalega bragðs ljósmyndarans.
Óbærileg þögn
Karsh rifjaði þetta upp síðar: „Ég
gekk upp að honum og togaði vind-
ilinn út úr honum, hugsunarlaust,
en samt með virðingu og sagði:
„Afsakið mig, herra minn.“ Þegar
ég var kominn aftur að myndavél-
inni var hann svo herskár á svipinn
að ég hélt að hann myndi ganga
frá mér. Og það var á því augna-
bliki sem ég smellti af. Þögnin var
óbærileg. En þá fór Churchill að
brosa og sagði: „Þú mátt taka aðra
mynd.“ Hann gekk upp að mér, tók
í höndina á mér og sagði: „Þú gæt-
ir jafnvel fengið öskrandi ljón til að
standa kyrrt fyrir myndatöku.““
Ritskoðaður vindlakarl
Í síðasta helgarblaði ræddum við
um tilhneigingu póstyfirvalda í
Bandaríkjunum til að ritskoða síg-
arettur og annað tóbak af mynd-
um sem notaðar eru fyrir frímerki.
Til dæmis var sígaretta mynd-
listarmannsins Jacksons Pollock
strokuð út þegar fræg mynd af
honum var prentuð á frímerki til
minningar um hann. Þetta hef-
ur einnig verið gert við myndir af
Winston Churchill á safni í Lond-
on sem helgað var honum. Ef
hann hefði verið á lífi hefði hann
eflaust fyllst mikilli gremju þegar
ákveðið var að stroka vindilinn úr
munninum á myndinni frægu þar
sem gerir V-táknið með fingrun-
um. Nú sjá gestir á safninu The
Winston Churchill’s Britain at War
Experience engan vindil í munn-
inum á breska forsætisráðherran-
um.
Helsta auðkenni breska for-
sætisráðherrans var einmitt gríð-
arlega þykkir og langir vindlar.
Við höfum séð hann á óteljandi
myndum púa þá.
n Ein frægasta ljósmyndin af Winston Churchill sýnir hann grafalvarlegan n Ljósmyndarinn hafði kippt
vindlinum leiftursnöggt úr túlanum á honum n Breski forsætisráðherrann var ekki ánægður með það
Reif vindilinn af Churchill
og tók fræga mynd
„Þú gætir jafnvel
fengið öskrandi
ljón til að standa kyrrt
fyrir myndatöku.
„Ég gekk upp að
honum og togaði
vindilinn út úr honum,
hugsunarlaust.
Myndin fræga Churchill er ákaflega
fýldur á þessari mynd, enda hafði ljós-
myndarinn stolið af honum vindlinum
augnabliki áður. Mynd yousEf KaRsH
Brosti á eftir Churchill komst í
gott skap og hrósaði ljósmyndaran-
um Karsh. En þessi mynd er engan
veginn eins þekkt. Mynd yousEf KaRsH