Dagblaðið Vísir - DV - 28.01.2011, Blaðsíða 28

Dagblaðið Vísir - DV - 28.01.2011, Blaðsíða 28
28 | Úttekt 28.–30. janúar 2011 Helgarblað n Stjórnsemi, lítil sjálfsvirðing, afneitun og undanlátssemi eru meðal einkenna Er meðvirkni skilgreind sem geðrænt vandamál? „Nei, streita er alltaf undanfari meðvirkni. Einkenni meðvirkni geta leitt til geðrænna sjúkdóma, svo sem kvíðasjúkdóma, depurðar sem breyt- ist í þunglyndi og meltingarfærasjúk- dóma.“ Veit fólk sem leitar sér hjálpar vegna einkenna meðvirkni, að um meðvirkni er að ræða? Sumir eru búnir að gera sér grein fyrir að þeir eigi við andlega erfiðleika að stríða sem þeir tengi við með- virkni, en gera sér sjaldnast grein fyr- ir að meðvirkni sé einnig félagsleg og líkamleg. Þar fyrir utan er einnig ver- ið að styðja óæskilega hegðun annars einstaklings.“ Er algengt að fólk sem á við með- virkni að stríða eigi líka við annars konar „vandamál“ eða geðræna sjúk- dóma að stríða? „Margir eiga við aðra sjúkdóma að stríða. Ef um andlega sjúkdóma er að ræða má velta fyrir sér hvort þeir komi í kjölfar streitu og meðvirkniá- stands.“ Hversu alvarlegt er það að fólk þjá- ist af meðvirkni? „Það er alvarlegt ástand fyrir ein- staklinginn og þá sem í kringum hann eru þar sem einstaklingurinn er andlega, líkamlega og félagslega háður annarri manneskju og nýtur ekki sinna lífsgæða til fulls. Hann er fastur í eigin viðhorfum sem eru alla jafna röng.“ Margir greina sig ranglega meðvirka Nú er meðvirkni ekki bundin við að- standendur alkóhólista, hversu al- geng er hún? „Meðvirkni er algeng og öðl- ast ekki líf nema einstaklingar séu í samskiptum við aðra einstaklinga og streita sé til staðar.“ Er meðvirkni algengari nú en fyrir einhverjum áratugum, eða er umræð- an og meðvitundin einfaldlega meiri? „Meðvitund um hugtakið og ein- kenni meðvirkni er meiri nú og fólk óhræddara að leita aðstoðar. Það er þó áhyggjuefni að margir eru sjálfir að greina sig ranglega meðvirka. Best er að láta fagaðila um að greina hvort um meðvirkni sé að ræða.“ Hvað getur valdið meðvirkni hjá einstaklingi sem elst ekki upp við áfengisvandamál á heimilinu? „Að vera í samskiptum við ein- staklinga á heimili eða vinnustað þar sem streita er til staðar og erfið samskipti. Einnig geta áföll og erfið reynsla hjá einstaklingi á fullorðins- árum leitt til meðvirkni sem og lítið sjálfstraust. Oft heyrist fólk segja setningar á borð við „þú ert svo mikill kóari“, eða „ferlega ertu meðvirk/ur“, en gerir það sér grein fyrir hvað raunverulega felst í hugtakinu meðvirkni? „Því miður er þetta hugtak ofnot- að og oft notað af vanþekkingu. Það er stór munur á meðvirkni og óæski- legum stuðningi eða umhyggju og góðmennsku.“ Getur verið erfitt að skilja milli meðvirkni og almennrar samkenndar og hjálpsemi? „Nei, það er ekki erfitt. Þetta er spurning um mörk einstaklingsins. Ef honum líður vel með að gera eitthvað er líklegt að um góðmennsku sé að ræða, en ef einstaklingurinn upplifir vanlíðan og óþægindi í samskiptum – sem eru einkenni meðvirkninnar – er það allt annað mál.“ Meðvirkni jafn algeng hjá konum og körlum Getur meðvirkni tekið á sig ólíkar myndir hjá sama einstaklingi, eins og til dæmis stjórnsemi og þóknunar- hlutverk í senn? „Já, það getur gerst og þá í mis- munandi hlutverkum, svo sem stjórnsemi á vinnustað og þóknunar- þörf heima og öfugt. Líklegt er þó að önnur hegðunin sé ríkjandi.“ Er meðvirkni jafn algeng hjá kynj- unum? „Meðvirkni birtist alveg jafnt hjá konum og körlum.“ Hefst meðvirkni í uppeldinu, það er, eru börn meðvirk? „Já, börn geta orðið meðvirk snemma eða í uppeldi sínu og hald- ið því til fullorðinsára, lítið sjálfstraust fylgir alltaf meðvirkni þó einstakl- ingar sem hafa mikið sjálfstraust geti einnig orðið meðvirkir. Þeir eru þó fljótari að vinna sig út úr aðstæðun- um.“ Ef svo er, gerir starfsfólk leikskóla, skóla eða aðrir sem koma að starfi með börnum, eitthvað í málunum? „Fagfólk innan skóla getur kom- ið að því að aðstoða börn við að efla sjálfstraust, sjálfsmynd og sjálfsvirð- ingu, svokölluð fyrsta stigs forvörn. Efling sjálfstrausts og viðhorfsbreyt- ing er batinn við meðvirkni. Hins veg- ar er meðvituð vinna með börnum sem bera einkenni meðvirkni í hönd- um annarra.“ Hvað getum við gert til að gera fólk meðvitað um meðvirkni og þar með komið í veg fyrir hana? „Með fræðslu um hvað felst í með- virkni og hver einkennin séu. Einnig við hvaða aðstæður meðvirkni verði til. Það kæmi líka í veg fyrir að fólk skilgreindi sig meðvirkt sem er það ekki.“ Er meðvirkni alltaf læknanleg? „Já, eins og áður sagði er bataferill við meðvirkni sjálfsefling, sem leiðir til aukins sjálfstrausts og breyttra við- horfa.“ Stundum er talað um að samfélag- ið sé undirlagt af meðvirkni, er eitt- hvað til í því? „Nei, ég efast um það.“ Meðvirkur einstaklingur nýtur ekki fullra lífsgæða Jóna Margrét Ólafsdóttir er félagsráðgjafi hjá Lifandi ráðgjöf ehf. og skrifaði mastersritgerð um meðvirkni. Hún er nú í doktorsnámi við Háskóla Íslands og heldur áfram að sérhæfa sig í meðvirkni, þó aðallega meðvirkni tengdri aðstand- endum fíkla. Hægt er að kynna sér starfsemi Lifandi ráðgjafar á lifandiradgjof.is. Meðvirkni er alltaf læknanleg Jóna Margrét Ólafsdóttir hefur sérhæft sig í meðvirkni. M eðvirkni er orð sem heyrð- ist sjaldan notað fyrir nokkrum árum en er nú orðið tungunni tamt. Æ fleiri skilgreina sig sem meðvirka og daglega eru tólf spora fundir víða á Stór-Reykjavíkursvæðinu, þar sem meðvirkir koma saman til að deila reynslu sinni og fá lækningu við meðvirkninni. Það bendir til þess að meðvirkni sé slæm og full ástæða sé til að leita sér hjálpar þjáist fólk af þessum kvilla. Meðvirkni er þýðing á enska orðinu „codependent“, sem flestir tengdu aðstandendum alkóhólista. Nú er komið í ljós að meðvirkni hefur ekkert endilega með alkóhólisma að gera heldur er hún einnig afleiðing af óheilbrigðu fjölskyldumynstri. Ein- staklingar sem alast upp við óheil- brigt fjölskyldulíf koma út í lífið með veika sjálfsímynd sem birtist í ýms- um myndum. Ef orðið codependent er slegið inn á leitarvef Google koma upp rúmlega 330.000 síður. Í Bandaríkjunum hafa tólf spora samtök um meðvirkni ver- ið til lengi, en hér á landi er ekki langt síðan stofnaðar voru tólf spora deild- ir vegna vandamálsins. Setningar á borð við „vertu ekki að kóa með honum/henni“, eða „þú ert algjör kóari“ heyrast oft og er þar vísað í meðvirkni. Margir vita þó ekki nákvæmlega hvað meðvirkni þýðir, en hafa óljósa hugmynd um að með- virkni lýsi sér sem ofurgæska og rugla henni saman við heibrigða sam- kennd og hjálpsemi. Edda Jóhanns- dóttir kynnti sér málið og ræddi við nokkra meðvirka einstaklinga. Meðvirkni er sjúklegt ástand
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56

x

Dagblaðið Vísir - DV

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Dagblaðið Vísir - DV
https://timarit.is/publication/255

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.