Dagblaðið Vísir - DV - 20.04.2011, Blaðsíða 31

Erlent | 31Páskablað 20.–26. apríl 2011
Umhverfishrak-
spár rætast ekki
Það kemur ef til vill ekki á óvart að
innrásin í Írak snerist að miklu leyti
um aðgang Bandaríkjamanna og
Breta að olíuauðlindum Íraka. Þessu
höfðu ráðamenn á borð við Ge-
orge W. Bush og Tony Blair hafnað,
og sagði Blair meira að segja áður
en innrásin í Írak var gerð að „olíu-
samsæriskenningin er ein sú fráleit-
asta sem til er ef maður greinir hana
til mergjar. Ef við værum að freista
þess að fá olíu, þá gætum við allt
eins samið við Saddam um olíuna á
morgun.“
Vegna bresku upplýsingalöggjaf-
arinnar, sem kveður á um aðgang al-
mennings að opinberum gögnum
séu fimm ár liðin frá útgáfu þeirra,
hafa nú gögn komið í ljós sem sýna,
svo ekki verður um villst, að það
var vissulega olían sem var einna
veigamesti þátturinn þegar kom að
ákvörðuninni um að ráðast inn í Írak.
Byggt á lygum
Það var breski rithöfundurinn og að-
gerðarsinninn Greg Muttitt sem varð
sér úti um gögnin. Þau sýna meðal
annars fram á að fimm fundir, í það
minnsta, áttu sér stað seint á árinu
2002 á milli fulltrúa bresku ríkis-
stjórnarinnar og fulltrúa olíufyrir-
tækjanna Shell og BP. Innrásin í Írak
hófst síðan þann 20. mars árið 2003.
Muttitt er í þann mund að gefa út
bókina Fuel on Fire; sem þýða mætti
sem Olía á eldinn. Hann sagði í við-
tali við breska blaðið Independent að
gögnin sýni greinilega hver hafi verið
hvatinn að innrásinni í Írak. „Áður
en ráðist var inn í Írak lagði ríkis-
stjórnin mikið á sig við að telja okkur
trú um að hún hefði engan áhuga á
olíunni í Írak. Þessi gögn sýna að sá
málflutningur var byggður á lygum.“
Fundaði með olíurisum
Þáverandi viðskiptaráðherra í ríkis-
stjórn Tonys Blair, Elizabeth Symons,
fundaði með fulltrúm BP og Shell
þann 31. október árið 2002. Í gögn-
unum kom fram að Symons lofaði
því að beita pólitískum þrýstingi í
Bandaríkjunum, þar sem hún óttað-
ist að bresk olíufyrirtæki fengju ekki
sinn skerf af olíuauðlindum Íraka –
en hana grunaði að Bandaríkjamenn
væru þegar byrjaðir að semja við
frönsk og rússnesk olíufyrirtæki auk
bandarískra.
Breska utanríkisþjónustan bauð
olíufulltrúum einnig á sinn fund
þann 6. nóvember 2002 til að ræða
möguleikana í „Írak eftir Saddam“.
Í fundargögnum kom fram að „Írak
væri efnilegt sem olíurisi. BP vill
ólmt hefja starfsemi þar en óttaðist
að pólitískir samningar gætu staðið í
vegi fyrirtækisins.“
Þess má geta að í opinberum yfir-
lýsingum þess tíma, frá bæði Shell og
BP, kom ætíð fram sú staðhæfing að
hvorugu fyrirtæki hugnaðist að hefja
starfsemi í Írak. Á fundinum í utan-
ríkisþjónustunni sagði fulltrúi BP
meðal annars um tækifærin í Írak,
að þau „væru mikilvægari en nokkuð
sem við höfum séð í langan tíma.“
Innrásin löngu ákveðin
Gögnin staðfesta enn frekar, sem
þykir reyndar þegar sannað, að
ákveðið hafði verið að ráðast inn
í Írak – hvort sem Saddam Huss-
ein hefði yfir gjöreyðingarvopnum
að ráða eður ei. Þann 27. nóvember
árið 2002, eftir að áðurnefndir fundir
olíurisanna og fulltrúa bresku ríkis-
stjórnarinnar höfðu átt sér stað, var
samþykkt ályktun 1441 í öryggisráði
Sameinuðu þjóðanna. Ályktunin
kvað á um óskilyrta samvinnu Íraka
með vopnaeftirlitsmönnum SÞ, svo
ganga mætti úr skugga um vopna-
forða Íraka, og enn fremur hvort þeir
byggju yfir gjöreyðingarvopnum –
eins og George W. Bush og Tony Blair
vildu svo gjarna halda fram.
Vopnaeftirlitsmenn Sameinuðu
þjóðanna hófu því næst, í samstarfi
við Íraka, að grandskoða vopnabúr
Íraks. Starfseminni var stýrt af þeim
Hans Blix, yfirmanni vopnaeftirlits
SÞ, og Muhamed ElBaradei, þáver-
andi yfirmanni Alþjóðakjarnorku-
málastofnunarinnar. Eins og flestir
muna fannst ekkert af meintum gjör-
eyðingarvopnum Íraka. Þegar komið
var fram í mars árið 2003, sagði Hans
Blix að vopnaeftirlitinu væri næst-
um því lokið, aðeins þyrfti að bíða í
einn til tvo mánuði eftir nákvæmri
skýrslu. Það nægði Bandaríkja-
mönnum og Bretum ekki. Gefin var
út tilkynning til vopnaeftirlitsmanna
um að hypja sig á brott frá Bagdad,
því innrás væri yfirvofandi. Innrásin í
Írak hófst opin berlega þann 20. mars
árið 2003.
Minnisblaðið úr Downing-stræti
Það sem sannaði stefnu Bandaríkja-
manna og Breta öðru fremur var hið
svokallaða ,,minnisblað úr Down-
ing-stræti“. Í minnisblaðinu, sem
aðeins ráðherrar og yfirmenn hers
og leyniþjónustu í Bretlandi fengu
aðgang að, kom fram að það væri
stefna George W. Bush að koma
Saddam Hussein frá völdum í Írak
með hervaldi. Vildi Bush enn frem-
ur réttlæta beitingu hervalds með
því að staðhæfa að Írakar hefðu yfir
gjöreyðingarvopnum að ráða. Bush
og ráðgjafar hans vildu því að sönn-
ungargögn sem sýndu fram á gjör-
eyðingarvopnaeign Íraka, yrðu búin
til – væru þau ekki fyrir hendi. Þessi
stefna Bush var staðfest í minnis-
blaðinu af yfirmanni MI6, leyni-
þjónustu Breta, en dagsetningin á
minnisblaðinu er 23. júlí árið 2002
– átta mánuðum áður en ráðist var
inn í Írak.
Minnisblað þetta komst í hend-
ur breskra fjölmiðla og var birt í
Sunday Times þann 1. maí 2005.
Birting þess vakti mikla reiði og voru
bæði Bush og Blair krafðir svara. Á
sameiginlegum fréttamannafundi í
júní 2005 neituðu þeir báðir að hafa
byggt stefnu sína um innrásina í Írak
á sandi og sögðu að það væri fjarri
sanni. Í desem ber árið 2009 sagði
Blair enn fremur, að hann hafi talið
það rétt að koma Saddam Hussein
frá völdum í Írak, hvort sem hann
hafi átt gjöreyðingarvopn eða ekki.
Ísland studdi innrás
Skemmst er að minnast þess að Ís-
land var eitt þeirra ríkja sem studdi
innrás Breta og Bandaríkjamanna í
Írak og lagði því opinberlega trúnað
við málflutning þeirra um gjöreyð-
ingarvopnaeign Íraka – og að Vest-
urlöndum stafaði hætta af þeim. Ís-
land skipaði sér þar með í flokk með
ríkjum eins Marshall-eyjum, Palá og
Mikrónesíu. Þá voru Salómons-eyj-
ar einnig á listanum án þess að rík-
isstjórn þeirra hafi verið spurð hvort
hún hefði áhuga á því. Hún kvart-
aði og bað um að eyjarnar yrðu fjar-
lægðar af listanum hið snarasta. Hvað
stuðning Íslands varðar, virðist sem
ekki séu öll kurl komin til grafar enn.
Björn Teitsson
blaðamaður skrifar bjorn@dv.is
„Á fundinum í utanríkisþjónustunni
sagði fulltrúi BP meðal annars um
tækifærin í Írak, að þau „væru mikilvægari en
nokkuð sem við höfum séð í langan tíma.“
n Gögn frá árinu 2002 sýna svo ekki verður um villst að olíulindir Íraka skiptu höfuðmáli
þegar kom að innrásinni í Írak n Breskir ráðamenn funduðu með fulltrúum stærstu olíufyrir-
tækjanna n Breska ríkisstjórnin óttaðist að Bandaríkjamenn sætu einir að kjötkötlunum
Lofaði þrýstingi Symons lofaði því að beita pólitískum þrýstingi í Bandaríkjunum, þar
sem hún óttaðist að bresk olíufyrirtæki fengju ekki sinn skerf af olíuauðlindum Íraka.
MynDIr reuters
Innrásin
í Írak
snerist
um olíu
Höfnuðu „samsæriskenn-
ingum“ Blair sagði: „Olíu-
samsæriskenningin er ein sú
fráleitasta sem til er ef maður
greinir hana til mergjar. Ef við
værum að freista þess að fá olíu,
þá gætum við allt eins samið við
Saddam um olíuna á morgun.“