Dagblaðið Vísir - DV - 20.04.2011, Blaðsíða 57

Úttekt | 57Páskablað 20.–26. apríl 2011
en list hans var umdeild og sætti sem
slík mismunun.
Enginn er spámaður
í sínu föðurlandi
Einn dáðasti listamaður Indlands
og auðugasti, M. F. Husain, getur því
ekki eytt ellinni í heimalandi sínu. List
hans á rætur í alþýðulist og skírskotar
til fornra mýta og hefur honum verið
líkt við Picasso. Sýningar með verk­
um hans hafa verið settar upp, meðal
annars í New York, Prag, Feneyjum og
Tókýó.
En árið 2006 bakaði hann sér óvild
hægrisinnaðra hindúa sem hugn­
aðist ekki að hann hafði málað guð­
ynjur hindúa í fullri nekt og í kjölfar­
ið neyddist Husain til að leggja land
undir fót og hefur hann síðan verið á
þvælingi á milli Lundúna og Dúbaí.
Þessi aldni listamaður, 94 ára, sem
löngum hefur upplifað Indland sem
heimkynni hins helga og bæði helgi
og heiðni, er nú orðinn fastur í átökum
veraldlegra og trúarlegra afla í heima­
landi sínu.
Fangelsaður fyrir list sína
Íranski kvikmyndagerðarmaðurinn
Jafar Panahi hefur unnið til þó nokk­
urra alþjóðlegra viðurkenninga fyrir
myndir sínar, meðal annars fyrir kvik­
myndina Circle þar sem meðferð á
írönskum konum er gagnrýnd.
Írönsk stjórnvöld eru ekki þekkt
fyrir að taka með silkihönskum á þeim
sem gagnrýna þau og það hefur Pa­
nahi fengið að reyna. Í kjölfar um­
deildra kosninga í Íran árið 2009 var
Panahi fangelsaður og sakfelldur fyr­
ir að hafa með kvikmyndum sínum
skorið upp herör gegn stjórnvöldum,
og að hafa gert kvikmyndir án leyfis.
Jafar Panahi fékk sex ára fangelsis­
dóm og var bannað að gera kvikmynd­
ir eða veita viðtöl í Íran í tuttugu ár.
Þrátt fyrir að þekktir leikstjórar á borð
við Martin Scorsese, Harvey Wein­
stein og Sean Penn hafi fylkt liði með
mannréttindasamtökunum Amnesty
International og þrýst á að Panahi yrði
veitt frelsi hafa írönsk stjórnvöld skellt
skollaeyrum við þeirri ósk og Panahi
situr enn á bak við lás og slá.
Upp á kant við klerkastéttina
Barokk­málarinn Michelangelo Mer­
isi da Caravaggio heillaði Ítali við upp­
haf sextándu aldarinnar með bylting­
arkennum verkum sínum. List hans
sem styrkt var af kirkjulegum yfirvöld­
um og auðugum einstaklingum sýndi
trúarleg viðfangsefni í nýju ljósi, nátt­
úrulegu og mannlegu.
En íhaldssamir klerkar voru ekki
sáttir og blöskraði grófleiki og óguð­
leiki verka hans og ekki var framferði
Caravaggios til að bæta úr skák – hann
var ólátabelgur og drykkjubolti. Fyrir
vikið var hann hundeltur af óvildar­
mönnum sínum um gervalla Ítalíu
og var mörg ár á flótta vegna meints
morðs í Róm. Páfinn dæmdi hann
réttdræpan og Caravaggio dó án þess
að hljóta náðun af hálfu Páfagarðs.
Mugabe og gagnrýni
Engan skyldi undra að Róbert Mu­
gabe, leiðtogi Simbabve, taki hart á
gagnrýni í eigin garð. Í fyrra sýndi
listamaðurinn Owen Maseku málverk
sem sýndu fjöldamorð franin af hinu
opinbera í vesturhluta landsins á ní­
unda áratug síðustu aldar.
Reyndar stóð sýningin í aðeins einn
dag því Mugabe komst á snoðir um
hana og henni var lokað. Í Simbabve
er lögbrot að móðga forsetann eða
grafa undan valdi hans og því var Ma­
seko settur í hlekki, kastað í grjótið og
haldið þar í fjóra daga. Sagt er að hann
hafi verið yfirheyrður í tólf tíma lotum
og verk hans voru bönnuð í Simbabve,
en ekki hvað? Ef Maseku verður opin­
berlega sakfelldur á hann yfir höfði sér
allt að tuttugu ára fangelsisvist.
kolbeinn@dv.is
Árétting – Það er ekki ætlunin með
þessari umfjöllun að mikla þær of-
sóknir sem listamenn hafa sætt um-
fram ofsóknir í garð annarra sem hafa
verið ofsóttir vegna trúar, litarhafts,
kynhneigðar, pólitískra skoðana eða
skoðana almennt, eða annars þess
sem gerir mannkynið jafnfjölbreytt og
forvitnilegt og raun ber vitni.
HEiMild - tiME.coM, lbi.org/EigHtartists,
wikiPEdia.org og FlEiri Miðlar
Listin og
ofsóknirnar
„Fjölda listamanna sem þá þegar hafði
getið sér gott orð á alþjóðavettvangi
var bjargað af Bandaríkjamanninum Varian
Fry, en talið er að hann hafi forðað yfir 1.300
listamönnum frá hræðilegum örlögum.
„Ég lifi
í sam-
félagi þar sem
tjáningarfrelsi
fyrirfinnst ekki
... ég er að reyna
að tengja list mína
samfélaginu, að
skapa möguleika.
Flækingurinn seinheppni
og góðhjartaði Charlie
Chaplin lenti upp á kant
við bandarísk stjórnvöld í
ofsóknum Josephs McCarty
og skósveina hans. Mynd wikiMEdia
ai weiwei Kínverski listamaðurinn
Weiwei hefur löngum verið þyrnir í
augum kínverskra stjórnvalda. Mynd rEUtErs
Hvar er Jafar Panahi? Íranski kvikmyndagerðarmaðurinn Panahi er í fangelsi í Íran
vegna gagnrýni á þarlend stjórnvöld. Mynd rEUtErs