Dagblaðið Vísir - DV - 20.04.2011, Qupperneq 57
Úttekt | 57Páskablað 20.–26. apríl 2011
en list hans var umdeild og sætti sem
slík mismunun.
Enginn er spámaður
í sínu föðurlandi
Einn dáðasti listamaður Indlands
og auðugasti, M. F. Husain, getur því
ekki eytt ellinni í heimalandi sínu. List
hans á rætur í alþýðulist og skírskotar
til fornra mýta og hefur honum verið
líkt við Picasso. Sýningar með verk
um hans hafa verið settar upp, meðal
annars í New York, Prag, Feneyjum og
Tókýó.
En árið 2006 bakaði hann sér óvild
hægrisinnaðra hindúa sem hugn
aðist ekki að hann hafði málað guð
ynjur hindúa í fullri nekt og í kjölfar
ið neyddist Husain til að leggja land
undir fót og hefur hann síðan verið á
þvælingi á milli Lundúna og Dúbaí.
Þessi aldni listamaður, 94 ára, sem
löngum hefur upplifað Indland sem
heimkynni hins helga og bæði helgi
og heiðni, er nú orðinn fastur í átökum
veraldlegra og trúarlegra afla í heima
landi sínu.
Fangelsaður fyrir list sína
Íranski kvikmyndagerðarmaðurinn
Jafar Panahi hefur unnið til þó nokk
urra alþjóðlegra viðurkenninga fyrir
myndir sínar, meðal annars fyrir kvik
myndina Circle þar sem meðferð á
írönskum konum er gagnrýnd.
Írönsk stjórnvöld eru ekki þekkt
fyrir að taka með silkihönskum á þeim
sem gagnrýna þau og það hefur Pa
nahi fengið að reyna. Í kjölfar um
deildra kosninga í Íran árið 2009 var
Panahi fangelsaður og sakfelldur fyr
ir að hafa með kvikmyndum sínum
skorið upp herör gegn stjórnvöldum,
og að hafa gert kvikmyndir án leyfis.
Jafar Panahi fékk sex ára fangelsis
dóm og var bannað að gera kvikmynd
ir eða veita viðtöl í Íran í tuttugu ár.
Þrátt fyrir að þekktir leikstjórar á borð
við Martin Scorsese, Harvey Wein
stein og Sean Penn hafi fylkt liði með
mannréttindasamtökunum Amnesty
International og þrýst á að Panahi yrði
veitt frelsi hafa írönsk stjórnvöld skellt
skollaeyrum við þeirri ósk og Panahi
situr enn á bak við lás og slá.
Upp á kant við klerkastéttina
Barokkmálarinn Michelangelo Mer
isi da Caravaggio heillaði Ítali við upp
haf sextándu aldarinnar með bylting
arkennum verkum sínum. List hans
sem styrkt var af kirkjulegum yfirvöld
um og auðugum einstaklingum sýndi
trúarleg viðfangsefni í nýju ljósi, nátt
úrulegu og mannlegu.
En íhaldssamir klerkar voru ekki
sáttir og blöskraði grófleiki og óguð
leiki verka hans og ekki var framferði
Caravaggios til að bæta úr skák – hann
var ólátabelgur og drykkjubolti. Fyrir
vikið var hann hundeltur af óvildar
mönnum sínum um gervalla Ítalíu
og var mörg ár á flótta vegna meints
morðs í Róm. Páfinn dæmdi hann
réttdræpan og Caravaggio dó án þess
að hljóta náðun af hálfu Páfagarðs.
Mugabe og gagnrýni
Engan skyldi undra að Róbert Mu
gabe, leiðtogi Simbabve, taki hart á
gagnrýni í eigin garð. Í fyrra sýndi
listamaðurinn Owen Maseku málverk
sem sýndu fjöldamorð franin af hinu
opinbera í vesturhluta landsins á ní
unda áratug síðustu aldar.
Reyndar stóð sýningin í aðeins einn
dag því Mugabe komst á snoðir um
hana og henni var lokað. Í Simbabve
er lögbrot að móðga forsetann eða
grafa undan valdi hans og því var Ma
seko settur í hlekki, kastað í grjótið og
haldið þar í fjóra daga. Sagt er að hann
hafi verið yfirheyrður í tólf tíma lotum
og verk hans voru bönnuð í Simbabve,
en ekki hvað? Ef Maseku verður opin
berlega sakfelldur á hann yfir höfði sér
allt að tuttugu ára fangelsisvist.
kolbeinn@dv.is
Árétting – Það er ekki ætlunin með
þessari umfjöllun að mikla þær of-
sóknir sem listamenn hafa sætt um-
fram ofsóknir í garð annarra sem hafa
verið ofsóttir vegna trúar, litarhafts,
kynhneigðar, pólitískra skoðana eða
skoðana almennt, eða annars þess
sem gerir mannkynið jafnfjölbreytt og
forvitnilegt og raun ber vitni.
HEiMild - tiME.coM, lbi.org/EigHtartists,
wikiPEdia.org og FlEiri Miðlar
Listin og
ofsóknirnar
„Fjölda listamanna sem þá þegar hafði
getið sér gott orð á alþjóðavettvangi
var bjargað af Bandaríkjamanninum Varian
Fry, en talið er að hann hafi forðað yfir 1.300
listamönnum frá hræðilegum örlögum.
„Ég lifi
í sam-
félagi þar sem
tjáningarfrelsi
fyrirfinnst ekki
... ég er að reyna
að tengja list mína
samfélaginu, að
skapa möguleika.
Flækingurinn seinheppni
og góðhjartaði Charlie
Chaplin lenti upp á kant
við bandarísk stjórnvöld í
ofsóknum Josephs McCarty
og skósveina hans. Mynd wikiMEdia
ai weiwei Kínverski listamaðurinn
Weiwei hefur löngum verið þyrnir í
augum kínverskra stjórnvalda. Mynd rEUtErs
Hvar er Jafar Panahi? Íranski kvikmyndagerðarmaðurinn Panahi er í fangelsi í Íran
vegna gagnrýni á þarlend stjórnvöld. Mynd rEUtErs