Dagblaðið Vísir - DV - 20.04.2011, Blaðsíða 26

26 | Fréttir 20.–26. apríl 2011 Páskablað
Ekki hefur fengist úr því skorið hvort
liðlega 96 milljarða króna ríkis­
ábyrgð gagnvart Arion banka sé lög­
mæt og því virðist óvissa ríkja um
það hvort hún sé raunverulega virk.
Kristján Þór Júlíusson, þingmað­
ur Sjálfstæðisflokksins, hefur oftar
en einu sinni spurst fyrir um tiltekn­
ar ríkisábyrgðir sem aldrei hafa verið
samþykktar á Alþingi eins og lög gera
ráð fyrir. Kristján segi að svo virðist
sem pólitísk yfirlýsingar tveggja til
þriggja ríkisstjórna séu látnar nægja
um ábyrgð á innstæðum í tilteknum
bönkum, en slíkt sé einfaldlega ekki í
samræmi við lög.
Vill að heimild Alþingis
liggi fyrir
„Þessar ábyrgðir hafa aldrei feng­
ið neitt form eða lögmæti en aðeins
þannig eru þær virkar. Í skýrslu Ríkis­
endurskoðunar með ríkisreikning
árið 2009 er gerð grein fyrir þessari
ríkisábyrgð. Sambærileg ríkisábyrgð
fyrir 45 milljörðum var gefin út til Ís­
landsbanka vegna Straums­Burðar­
áss. Við eigum eftir að fjalla um þetta
í þinginu og þá hef ég svör fjármála­
ráðherra við hendina og get borið þau
saman við skýrslu ríkisendurskoð­
unar. Einhvern veginn virðast menn
komast upp með þetta. Það er engin
lagaheimild fyrir þessu og neyðarlög­
in vegna bankahrunsins leyfa þetta
ekki heldur. Ef til að mynda Seðla­
banki Íslands viðurkennir umrædda
ríkisábyrgð þá er það vegna þess að
hann telur ábyrgðina virka. Ef ábyrgð­
in er virk þá er hún veitt í heimildar­
leysi því hún hefur ekki verið sam­
þykkt af Alþingi.“
Kristján Þór spurði Steingrím J.
Sigfússon fjármálaráðherra eftirfar­
andi spurningar: „Hvernig stendur á
veitingu ríkisábyrgðar til Nýja Kaup­
þings banka hf., nú Arion banka hf.,
sem er sprottin af samningi sem Nýi
Kaupþing banki og Drómi undirrit­
uðu 22. júní 2009 um endurgreiðslu
skuldar og veðsamninga vegna skuld­
bindinga í samræmi við ákvörðun
Fjármálaeftirlitsins, en í bréfi ráðu­
neytisins til Nýja Kaupþings banka,
dagsettu 20. ágúst 2009, kemur fram
að ríkissjóður ber fjárhagslega ábyrgð
gagnvart bankanum ef greiðslufall
verður af umræddu skuldabréfi, sem
er að fjárhæð 96,7 milljarðar króna?“ 
Vísað í neyðarlög og yfirlýsingar
Fjármálaráðherra svaraði þessari
spurningu skriflega fyrir skemmstu.
Vísað er til þess að ríkisstjórn Geirs
H. Haarde hafi haustið 2008 gef­
ið út yfirlýsingu um að innstæður
í bönkum væru tryggðar að upp­
fylltum ákveðnum skilyrðum. „Nú­
verandi ríkisstjórn hefur gefið sam­
bærilega yfirlýsingu. Þegar stjórn
SPRON óskaði eftir því við FME að
það tæki yfir rekstur sparisjóðsins á
grundvelli neyðarlaganna tók stjórn
FME þá ákvörðun varðandi innstæð­
ur SPRON að leita eftir því við Ar­
ion banka að bankinn tæki við inn­
stæðum SPRON í því skyni að tryggja
aðgang innstæðueigenda að fjár­
munum sínum. Á móti gaf slitastjórn
SPRON út skuldabréf sem tryggt var
með veði í eignum þrotabúsins sem
endurgjald fyrir skuldbindingarn­
ar. Ákvörðun FME um flutning inn­
stæðna var formgerð með þeim hætti
að slitastjórn SPRON gaf út skulda­
bréf á Arion banka fyrir hinum yfir­
færðu innstæðum að fjárhæð 96,7
milljarðar króna...“
Tekið er fram að skuldin, sem rík­
ið ábyrgist, nemi nú um 70 milljörð­
um króna. „Á grundvelli ákvörðunar
FME um að færa innstæður SPRON
til Arion banka gerði bankinn hins
vegar þær kröfur til ríkissjóðs að
hann staðfesti ábyrgð ríkisins á þess­
um innstæðum, eins og á öðrum
innstæðum í íslenskum bönkum, ef
svo færi að verðmæti veðsettra eigna
stæði ekki undir þeim skuldbinding­
um,“ segir í svari fjármálaráðherra.
Ekki heimild í neyðarlögum
Kristján spurði hvers vegna umrædd
skuldbinding væri ekki tilgreind í
ríkisreikningi fyrir árið 2009. Því var
svarað á þann veg að ríkissjóður
hefði lýst því yfir með almennri yf­
irlýsingu að hann ábyrgðist allar
innstæður í íslenskum bönkum og
álitamál væri hvort ætti að tilgreina
umrædda ábyrgð sérstaklega um­
fram aðrar.
Aðspurður um lagaheimildir til
ábyrgða á vegum ríkissjóðs svaraði
fjármálaráðherra því til að þær væru
gerðar á grundvelli neyðarlaganna.
Þessu andmælir Kristján Þór
eins og áður segir. „Menn hafa reynt
að bera neyðarlögin fyrir sig varð­
andi þessar ríkisábyrgðir, en þetta á
ekkert skylt við neyðarlögin. Því er
hreinlega ólöglegt að ríkið gangi í
ábyrgðir nema með samþykki frá Al­
þingi. Alþingi eitt getur veitt form­
lega ríkisábyrgð.“
Véfengir lögmæti
ríkisábyrgðar
n Hvergi að finna lagastoð fyrir 96 milljarða
króna ríkisábyrgð segir þingmaður Sjálf-
stæðisflokksins n Ríkið ábyrgist 96 millj-
arða króna innstæður sem fluttar voru úr
SPRON í Arion n Aðeins Alþingi getur veitt
heimildir til ríkisábyrgðar
Jóhann Hauksson
blaðamaður skrifar johann@dv.is
„Tekið er fram að
skuldin, sem rík-
ið ábyrgist, nemi nú um
70 milljörðum króna.
Ríkisstjórnir hafa lýst ríkisábyrgð
á innstæðum Steingrímur J. Sigfússon
fjármálaráðherra vísar til yfirlýsinga þriggja
ríkisstjórna og neyðarlaganna varðandi
ríkisábyrgðina.
96 milljarða ríkisábyrgð Ábyrgð ríkisins á innstæðum sem fluttust úr SPRON í Arion er
ekki sú eina sem veitt hefur verið.
Íslenskir neytendur komu nokkuð
vel út í könnun á vegum Evrópu­
sambandsins um þekkingu og áræði
neytenda, samkvæmt vef Neytenda­
samtakanna. Könnunin var gerð
meðal aðildarríkja ESB, ásamt Ís­
landi og Noregi, en Íslendingar höfn­
uðu í 9. sæti yfir þá sem best þekkja
rétt sinn. Færni íslenskra neytenda
var því nokkuð yfir meðallagi.
Íslenskir neytendur þekktu vel
ýmis vörumerki og þýðingu ákveð­
inna merkinga á umbúðum. Þá skor­
uðu þeir einnig hátt þegar kom að
því að reikna út verð og vexti, sem og
þegar kom að þekkingu á réttindum
neytenda vegna gallaðrar vöru. Ís­
lendingar virtust einnig duglegri en
aðrir við það að kvarta og leita rétt­
ar síns. Íslenskir neytendur versluðu
einnig meira á netinu en meðalmað­
urinn í Evrópusambandinu, að því er
segir á ns.is.
Þó voru Íslendingar ekki sérlega
vel að sér í húsgöngu­ og fjarsölu
og fylgdust áberandi minna en aðr­
ir með neytendaumfjöllun í fjölmiðl­
um.
Norskir, finnskir, hollenskir, þýsk­
ir, danskir, sænskir, tékkneskir og
austurrískir neytendur stóðu sig bet­
ur en íslenskir í könnuninni. Niður­
stöður könnunarinnar voru birtar í
síðustu viku af framkvæmdastjórn
neytendamála hjá ESB, en alls voru
þátttakendur 56.471 talsins. Niður­
stöðurnar voru þó nokkur vonbrigði
því evrópskir neytendur reyndust
ekki eins upplýstir og áætlað var.
Aðeins 2 prósent þátttakenda gátu
svarað rétt um þau fimm merki sem
spurt var um í könnuninni, en þeirra
á meðal voru merki fyrir lífræna vott­
un, endurvinnslu­ og varúðarmerk­
ingar. Um 58 prósent þátttakenda
gátu sagt réttilega til um fitumagn í
vöru út frá innihaldslýsingu og um
82 prósent gátu lesið „best fyrir“­
merkingu rétt.
simon@dv.is
Íslenskir neytendur með þekkingu yfir meðallagi:
Gátu reiknað út vexti
Rætt um Ísland
sem fyrirmynd
„Er Ísland fyrirmynd Írlands
og annarra Evrópuþjóða?“ spyr
breska blaðið The Economist.
Í nýjasta tölublaði sínu fjallaði
blaðið um stöðu efnahags­
mála á Íslandi og Írlandi. Bar
greinin heitið: Dæmisaga af
tveim skuldunautum. Líkir
blaðið höfnun Íslendinga á Ice­
save­samningunum við viðhorf
Bjarts í Sumarhúsum úr bók
Halldórs Laxness. Kallar blaðið
Paul Krugman, bandarískan
nóbelsverðlaunahafa í hagfræði,
„klappstýru“ Íslendinga. Hann
hafi bent Írum á að taka Íslend­
inga sér til fyrirmyndar. Hann
er sem kunnugt er dálkahöf­
undur hjá bandaríska blaðinu
NY Times sem hefur hrósað
Íslendingum fyrir aðgerðir í
efnahagsmálum eftir íslenska
bankahrunið. 
Íslenskir neytendur Voru ekki vel að sér um húsgöngu- og
fjarsölu, en þóttu lagnir við það að reikna út vexti og verð.