Dagblaðið Vísir - DV - 29.06.2012, Blaðsíða 24

Sögulegar koSningar
24 Forsetakosningar 29. júní–1. júlí 2012 Helgarblað
Þjóðin og forsetaembættið
n Aukin harka hefur færst í kosningaslaginn á síðustu metrunum
F
orsetakosningarnar um
helgina eru sögulegar fyr-
ir ýmsar sakir. Í fyrsta lagi
hafa aldrei nokkurn tímann
verið jafn margir í forseta-
framboði og nú. Í öðru lagi stendur
forsetaembættið sjálft á tímamót-
um um þessar mundir. Í forsetatíð
sinni hefur Ólafur Ragnar virkjað
málskotsréttinn og beitt sér með
nýstárlegri hætti á alþjóðlegum
vettvangi en tíðkaðist meðal fyrir-
rennara hans. Um helgina verður
því ekki aðeins kosinn forseti held-
ur verður einnig kosið um hlutverk
forsetaembættisins, eðli þess og
valdsvið.
Forseti sýnir tennurnar
Þann 4. mars síðastliðinn sendi
Ólafur Ragnar Grímsson, sitjandi
forseti, frá sér tilkynningu um að
hann hygðist sækjast eftir endur-
kjöri sem forseti Íslands. Ákvörðun
Ólafs kom mörgum á óvart, enda
hafði hann gefið sterklega í skyn
í nýársávarpi sínu að hann ætlaði
ekki að sækjast eftir áframhaldandi
setu á Bessastöðum. Þeir fyrstu sem
buðu sig fram á móti Ólafi Ragnari
voru þeir Ástþór Magnússon Wium,
Jón Lárusson og Hannes Bjarnason.
Af þeim stendur Hannes Bjarna-
son einn eftir. Fljótlega bættust þau
Herdís Þorgeirsdóttir prófessor og
Þóra Arnórsdóttir fjölmiðlakona í
hópinn. Strax þá varð ljóst að helsta
ógnin við framboð sitjandi forseta
var framboð Þóru, en í könnun sem
Fréttablaðið birti í apríl voru þau
Ólafur hnífjöfn. Síðar í mánuðin-
um tilkynntu þau Ari Trausti Guð-
mundsson jarðeðlisfræðingur og
Andrea Jóhanna Ólafsdóttir, sem
starfað hefur með Hagsmunasam-
tökum heimilanna, að þau hygðust
bjóða sig fram.
Þann 13. maí kom Ólafur Ragn-
ar fram í útvarpsviðtali á Bylgjunni.
Viðtalið markaði upphaf kosninga-
baráttu hans, en þar gerði hann
harða atlögu að framboði Þóru
Arnórsdóttur, sagði það „ofboðs-
lega mikið 2007“ og að þjóðin þyrfti
sannarlega ekki á „þöglum og þæg-
um“ forseta að halda. Þegar Ólafur
Ragnar hóf kosningabaráttu sína
var Þóra Arnórsdóttir í barneignar-
leyfi og tók Ólafur forystu í skoðana-
könnunum.
Gengu út úr sjónvarpssal
Þann 3. júní stóð Stöð 2 fyrir kapp-
ræðum milli forsetaframbjóðenda
í Hörpu. Í upphafi var aðeins Ólafi
Ragnari og Þóru boðið. Daginn fyr-
ir útsendingu þáttarins neitaði Þóra
Arnórsdóttir að taka þátt í kapp-
ræðunum nema öllum frambjóð-
endum yrði boðið. Stöð 2 lét undan
en ákvað að láta tvo og tvo mæt-
ast í kappræðum eftir stafrófsröð.
Hinir frambjóðendurnir kröfðust
þess að dregið yrði um röð fram-
bjóðenda, en þegar ekki var orðið
við ósk þeirra brugðu þau Andrea,
Ari Trausti og Hannes á það ráð að
ganga út úr sjónvarpssal í beinni út-
sendingu. Þetta má telja einn af há-
punktum forsetaslagsins.
Í aðdraganda kosninganna hef-
ur veraldarvefurinn logað í deilum.
Þar hefur borið mest á stuðnings-
mönnum Ólafs Ragnars og Þóru
Arnórsdóttur. Ólafur hefur mátt
þola gagnrýni vegna fyrri embættis-
starfa og tengsla við útrásina. Jafn-
framt hafa margir hneykslast á því
að hann vilji sitja á forsetastóli í 20
ár en svo löng valdaseta er mjög
sjaldgæf í lýðræðisríkjum. Þótt Þóra
Arnórsdóttir njóti enn töluverðra
vinsælda hefur hún einnig orðið
fyrir harðri gagnrýni. Hún hefur
verið gagnrýnd fyrir afstöðuleysi
og prjál, en jafnframt hefur fortíð
eiginmanns hennar verið blandað
inn í umræðuna. Hvernig sem fer
er ljóst að þessar kosningar marka
merkileg tímamót. Aldrei nokkurn
tímann hefur valið staðið á milli
jafn margra forsetaefna og ólíkra
sjónarmiða. n
Jóhann Páll Jóhannsson
blaðamaður skrifar johannpall@dv.is
Forseti Íslands á að taka
virkan þátt í stjórnmálum og
opinberum ákvörðunum
Það er mikilvægt að embætti
forseta Íslands verði settar skýrar
siðareglur
Hversu sammála eða ósammála
ertu ákvörðun sitjandi forseta
um að vísa fjölmiðlalögunum til
þjóðaratkvæðagreiðslu árið 2004?
Hversu sammála eða ósammála
ertu ákvörðun sitjandi forseta
að hafna Icesave-samningnum í
seinna skiptið?
Málskotsréttur forseta Íslands
er öryggisventill svo að fólkið í
landinu geti haft lokaorðið um
stærstu og umdeildustu málin
Hámark á að vera á því hversu
mörg kjörtímabil forsetinn getur
setið í embætti
Hversu sammála eða ósammála
ertu ákvörðun sitjandi forseta um
að synja Icesave-samningnum í
fyrra skiptið?
Ertu hlynnt/ur eða andvíg/ur
aðild Íslands að ESB?
Forsetinn á aðeins að vísa málum
til þjóðaratkvæðagreiðslu ef
ákveðið hlutfall kjósenda hefur
skorað á hann
Forseti Íslands á að vekja athygli
á málum sem þingmenn og ráð-
herrar sinna ekki
Hversu sammála eða ósammála ertu
tillögu stjórnlagaráðs um að forseti
eigi að kalla saman og setja Alþingi ef
þriðjungur þingmanna fer fram á það?
Hversu sammála eða ósammála
ertu því að forseti geti látið leggja
fram lagafrumvörp á Alþingi?
Forseti Íslands á að gefa upp
afstöðu sína til umdeildra mála
Forsetinn á alltaf að starfa
og tala í samræmi við stefnu
meirihluta Alþingis
Hversu sammála eða ósammála
ertu því að forseti Íslands leyfi þjóð-
inni að fylgjast með hversdagslífi
sínu, svo fremi sem hægt er?
Hversu gott eða slæmt er að
forseti Íslands hafi starfað í
stjórnmálaflokki áður?
Það skiptir máli að forseti
Íslands sé femínisti
Forsetinn á alltaf að starfa
og tala í samræmi við utan-
ríkisstefnu Íslands
Hversu sammála eða ósammála
ertu því að forseti Íslands haldi
þeirri reglu að greina frá öllum
fundum sínum opinberlega?
Hvort á forseti Íslands eða
forsætisráðherra að hafa
vald til að rjúfa þing?
Það skiptir máli að forseti
Íslands sé kona
Til hvers af forsetum Íslands
lítur þú helst sem fyrirmyndar?
Valdheimildir forseta Íslands
í stjórnarskrá hafa verið
vannýttar fram að þessu
18%
46%
39%
18%
34%
18%
19%
17%
25%
19%
23%
27%
30%
18%
40%
15%
12% 3%
3%
4%
11%
26%
16%
5%
12%8%
3% 4%
6%
4%4%
5%4%
3%
4%
6%2%
4%3%5%
4%
16%
36%
20%
n Mjög sammála n Sammála n Hvorki né
n Ósammála n Mjög ósammála n Vill ekki svara
Hvar staðsetur þú þig
hefðbundnum hægri-vinstri
ás stjórnmála?
n Til hægri n Hægra megin við miðju
n Á miðju n Vinstra megin við miðju
n Til vinstri n Vill ekki svara
n Sveins Björnssonar n Ásgeirs
Ásgeirssonar n Kristjáns Eldjárn
n Vigdísar Finnbogadóttur n Ólafs
Ragnars Grímssonar n Vill ekki svara
n Mjög hlynnt(ur) n Frekar hlynnt(ur)
n Hlutlaus n Frekar andvíg(ur)
n Mjög andvíg(ur) n Vill ekki svara
n Mjög gott n Gott n Hvorki né
n Slæmt n Mjög slæmt n Vill ekki svara
n Forseti Íslands n Forsætisráðherra
n Annar n Vill ekki svara
12%8% 6%9%
20%
33%
6%8%
20%19%
36%
24%
20%
45%
20%
17%
29%
14%
17%
21%
21%25%
18%
8% 7%
22%15%
11%
21%
31%
8%
9%
15%
14%34%
20%
11%
6%
13%
22%
29%
29%
43%9%
8%
7% 6%
6%
5%
1%5%
4%4%
7%
3%
7%
1%
1%
7%
30%
33%
10%
7%
11%
11% 17% 25% 20%
20%
46%
25%
33%
37%
40%
19%
58%
20%
7%15%
8%
30%
20%
20%
14%
50%
20%
14%
12%
12%
4%
9%
9%
39%
42%
13%
7%
37%24%