Dagblaðið Vísir - DV - 29.06.2012, Blaðsíða 34

Lærði af mistökum föður síns
34 Viðtal 29. júní–1. júlí 2012 Helgarblað
É
g ætlaði ekki að bjóða börn-
unum mínum að horfa upp á
svona lagað,“ segir þingmað-
urinn Róbert Marshall um
ástæðu þess að hann sagði skil-
ið við áfengi fyrir þremur árum. Ró-
bert horfði upp á föður sinn veslast
upp í alkóhólisma þegar hann var
barn. Eftir að hafa hvorki heyrt frá
honum né séð í tæpa tvo áratugi lágu
leiðir þeirra saman á ný fyrir ellefu
árum – þá á Paddington-lestarstöð-
inni í London. Hann segist ekki hafa
ætlað að bjóða börnunum sínum
fimm upp á eitthvað í líkingu við það
sem hann upplifði þó fæstir í kring-
um Róbert hafi talið hann hafa átt við
áfengisvandamál að stríða.
Róbert hóf ungur feril í pólitík og
stofnaði ásamt fleirum ungliðahreyf-
inguna Grósku sem átti stóran þátt
í stofnun Samfylkingarinnar. Hann
lagði pólitíkina til hliðar fyrir blaða-
mennskuna og stýrði meðal annars
hinni frægu NFS-fréttastöð.
Róbert snéri sér aftur að pólitík-
inni fyrir nokkrum árum og hefur
verið á þingi síðastliðin þrjú ár. En
hann vill framar eins og hann orð-
ar það. Róbert stefnir á forystu inn-
an Samfylkingarinnar og sæti í næstu
ríkisstjórn.
Paddington-ferðin
Róbert skrifaði fyrir nokkru pistil
í Fréttablaðið þar sem hann lýsti
reynslu sinni af alkóhólisma föður
síns og örlagaríkri ferð til Bretlands
þar sem hann sá hann síðast fyrir ell-
efu árum.
„Ég fékk bréf frá honum þar sem
hann óskaði eftir aðstoð. Hann var
í litlum bæ fyrir utan Blackpool og
vildi komast til London. Þetta var
2001 og þá höfðum við fjölskyldan
hvorki heyrt frá honum né séð í 16 ár.“
Róberti var nokkuð brugðið þegar
bréfið barst en hann segist reglu-
lega hafa velt því fyrir sér hvort fað-
ir hans væri hreinlega á lífi ennþá.
„Maður velti því fyrir sér hvort þessi
maður væri lifandi eða ekki. Þetta er
alltaf opinn endi í lífi manns þegar
einhvern flosnar svona upp úr því
og hverfur. Ástæðan fyrir því að ég
ákvað að fara og hitta hann, var til að
reyna einhvern veginn að gera það
upp við mig hvaða tilfinningar ég
bæri til hans. Hvort ég hefði eitthvað
að segja við hann eða létta á mér.“
Samviskubitið
Róbert fór á fund föður síns ásamt
bróður sínum og segir það hafa ver-
ið sorglega stund og til marks um
hversu langt í veikindunum faðir
hans var kominn þegar hann þekkti
þá ekki í sundur.
„Við erum nú ekki mjög líkir í útliti
og líkamsburðum. Hann ljóshærður og
ég dökkhærður þó við séum kannski
með líka takta. Það var auðvitað mjög
furðuleg upplifun að hann skyldi ekki
þekkja okkur í sundur. En við spjöll-
uðum svolítið saman og fórum svo til
London þar sem við kvöddum hann á
Paddington-lestarstöðinni.“
Róbert segist hafa fundið fyr-
ir hugarangri og samviskubiti til að
byrja með. „Það sem maður glímir við
eftir svona fund er hvað hefði maður
getað gert. Á maður að gera eitthvað
og maður er með svolítið samviskubit
eftir að hafa skilið við hann þarna –
hruman og illa farinn af drykkju.
En það er nú þannig með þenn-
an sjúkdóm að það er ekkert hægt að
gera fyrir fólk sem vill ekki bjarga sér
sjálft. Það verður að vera vilji til að
bjarga sér sjálfur og þá er þetta hægt.
Því miður var hann ekki til staðar.
Þannig að við skildum og síðan hef
ég ekki heyrt frá honum. Ég veit ekki
hvort hann er lífs eða liðinn. Ég hef
ekki gert neinar tilraunir til að setja
mig í samband við hann. Ég held að
hann sé dáinn í hreinskilni sagt. Það
kemur að því að maður fær þörf til að
loka þeirri bók.“
Ástvinurinn og skrímslið
Sem barn segist Róbert ekki hafa
haft forsendur til að meta hvort
drykkja föður síns væri óeðlileg eða
hvort þetta væri ekki svona á öðrum
heimilum. „Ég held að börn séu líka
þannig að þau sætta sig bara við það
sem að þeim er rétt.“
Pistill Róberts um föður sinn vakti
mikla athygli og segir hann fjölmarga
hafa haft samband við sig og haft svip-
aða sögu að segja. „Það sem er helst
sameiginlegt er að fólk er að upplifa
annars vegar ástvin og skrímsli hins
vegar. Það átakanlega við þetta er að
það eru ekki bara börn sem eru að
missa foreldra sína heldur foreldrar
að missa börnin sín og fjölskyldu. Allt
sitt bakland í lífinu þegar það hverf-
ur lengra og lengra inn í þennan sjúk-
dóm. Þetta myndar djúp og mikil sár.“
Róbert segir þögnina aldrei gera
gott þegar þessir hlutir eru annars
vegar. „Þetta er böl sem þrífst í
leyndarhjúpi og skömm. Að þeir sem
verði fyrir þessu eða upplifi þetta
þurfi að skammast sín fyrir þetta.
Það er ekki þannig og eina leiðin til
að breyta þessu er að svipta hulunni
af og ræða hlutina. Það hafa engin
samfélagsmein verið leyst í kyrrþey.
Þetta er allt leyst með því að lyfta
upp höfðinu og átta okkur á því hvar
okkar ábyrgð liggur. Þetta er sjúkdóm-
ur, sjúkdómur sem gengur í erfðir.“
Umburðarlyndið gagnvart
fyllibyttunni
Róbert segir sjúkdóminn þó ekki að-
eins ganga í erfðir heldur sé þetta sam-
félagsmein. „Mein sem er sprottið af
þessu umburðarlyndi gagnvart fylli-
byttunni. Það þykir sjálf sagt að fólk
mæti með bjór í hönd á fjölskyldu-
skemmtanir. Það er það bara ekki. Fólk
á ekki að láta sjá sig gangandi með
barnavagna og bjór í hendi. Það er bara
fráleitt.
Þetta er vímuefni sem breytir skynj-
un fólks, framkomu og persónuleika.
Að mínu mati er ekki eðlilegt að fólk
skipti um persónu leika fyrir framan
börnin sín einu sinni til tvisvar í viku.
Haldi svo bara áfram daginn eftir eins
og ekkert hafi í skorist. Aðeins ryðguð
og timbruð.“
Róbert telur nauðsynlegt að
lands menn skoði þetta og taki á þess-
um samfélagsvanda. „Það er mikið
ábyrgðarhlutverk að vera foreldri og
svo læra börnin það sem fyrir þeim
er haft. Það vita allir. Ég hef ekkert á
móti því að sjá fólk drekka áfengi eða
fá sér í tána í góðra vina hópi en það
á sér sinn stað og sína stund. Það á
ekki að blanda því saman við fjöl-
skyldulíf eða fjölskylduskemmtanir.
Við eigum að búa til samfélag sem
kennir okkar börnum að edrú lífstíll
sé valkostur. Það sé ekki sjálfgefið að
allir byrji að drekka. Ég er sannfærð-
ur um að ef þessu hefði verið haldið
að mér, að það væru líkur á því að ég
yrði alkóhólisti á því að drekka, þá
hefði ég ekki byrjað.“
Frelsið í Eyjum
Þrátt fyrir að Róbert hafi alist upp
við alkóhólisma föður síns þá átti
hann góða æsku. „Mín æska var að
mörgu leyti mjög vel heppnuð mið-
að við það sem maður heyrir af fólki
og sér. Drykkjan setti svip á hana en
mig skorti aldrei neitt og bjó við mik-
ið frelsi.“
Róbert fæddist í Reykjavík 1971
en flutti til Vestmannaeyja 1974, ári
eftir gosið í Heimaey. „Mamma og
pabbi skildu fimm árum síðar og hún
kynntist öðrum manni, Jóhanni Frið-
rikssyni, sem gekk mér í föðurstað.“
Róbert var mikið á ferðinni sem
barn og segist hafa verið blanda af
náttúrubarni og bókaormi. Hann
man eftir því að hafa hlaupið á milli
húsþaka í Eyjum þar sem vikurstafl-
arnir náðu þeirra á milli eftir gosið.
„Ég eyddi miklum tíma á bókasafn-
inu. Alveg frá sjö, átta ára aldri. Ég var
farinn að lesa mjög fullorðinslegar
bækur um ellefu ára aldurinn.“
Róbert var líka iðinn í fótbolt-
anum og æfði með Tý auk þess
sem hann var virkur í skátunum.
Hann var til að mynda fararstjóri á
Landsmóti skáta í Viðey 1986. Með
40 manna hóp, þá 15 ára. „Auðvitað
voru einhverjir foreldrar sem höfðu
hönd í bagga með ferðalagið en ég
var langyngsti fararstjórinn og það
vakti töluverða athygli.“
Þegar leið á unglingsárin tók tón-
listin yfir í meira mæli og Róbert var í
hinum og þessum bílskúrsböndum.
Útrás í náttúrunni
Róbert segir þennan grunn, skáta-
starfið, hafa fylgt sér síðan. „Sér-
staklega síðustu tíu árin. Upp úr
2000 fæ ég fjallabakteríu og er bú-
inn að vera meira eða minna á fjöll-
um síðan,“ en Róbert hefur undan-
farið fengist við leiðsögn í hinum
ýmsu göngu- og útivistarferðum.
„Ég hef líka verið í veiðinni en
ekki jafn mikið þó. Þetta er svo
mikil hvíld fyrir hugann þó þetta
reyni á líkamlega. Tilveran verður
svo einföld. Hún snýst bara um að
koma sér á næsta stað.
Ég er þeirrar skoðunar að við
eigum að vera á hreyfingu. Hér
heima er landið vel til þess fallið að
hreyfa sig og njóta þess í leiðinni.“
Róbert segir mikla vakningu hafa
orðið í útivist á undanförnum
árum. „Ég hef til dæmis verið með
leiðsögn í verk efnum hjá Ferðafé-
lagi Íslands og það eru risahópar
að skrá sig í þessar göngur ár eft-
ir ár.“
Blaðamennskan tók yfir
Róbert segir útivistina alltaf hafa hjálp-
Róbert Marshall, þingmaður Samfylkingarinnar, horfði upp á föður sinn vesl-
ast upp í alkóhólisma. Sú reynsla varð til þess að hann ákvað sjálfur að segja
skilið við áfengið þar sem hann vildi ekki að börn sín þyrftu að upplifa það sama
og hann. Róbert segir lífsgæði sín hafa aukist svo að það sé lyginni líkast. Hann
stefnir á forystu innan Samfylkingarinnar fyrir næstu kosningar og sæti í ríkis-
stjórn.
Á Hvannadalshnjúk í vor Róbert ásamt eiginkonu sinni Brynhildi.
„Ég vissi því að
dagar mínir á
stöðinni væru taldir
„Ég held að hann sé
dáinn í hreinskilni
sagt. Það kemur að því
að maður fær þörf til að
loka þeirri bók.
Ásgeir Jónsson
asgeir@dv.is
Viðtal