Dagblaðið Vísir - DV - 29.06.2012, Blaðsíða 32

32 Viðtal 29. júní–1. júlí 2012 Helgarblað
Í
Brautarholti hittist Húmanista-
flokkurinn til að ráða ráðum sínum.
Þar inni er fjöldi mótmælaskilta
og efniviður í fleiri. Nokkrir sófar,
nokkuð stórt eldhús. Aðstaðan býð-
ur ekki upp á neinn lúxus, þvert á móti.
Aðeins það allra nauðsynlegasta.
Það er einmitt það allra nauðsyn-
legasta sem Húmanistaflokkurinn
leggur áherslu á að samfélagið ávinni
sér. Mannréttindi og mannsæm-
andi líf. Að öllum verði tryggð skil-
yrðislaus grunnframfærsla sem dugar
fyrir mannsæmandi lífi. Húsnæði,
menntun og heilbrigðisþjónustu. Rót-
tækustu hugmyndir þeirra varða þá
markaðs- og hagvaxtarstefnu sem hef-
ur ríkt hér undanfarna áratugi.
Hana telja þau ekki standa undir
væntingum. „Við viljum lifa í samfé-
lagi, ekki í hagkerfi. Það er hlegið að
okkur, en okkur er slétt sama,“ segir
einn þremenninganna, Methúsalem.
„Við viljum ekki endilega bara að ein-
hver kjósi okkur. Við viljum frekar
þátttöku fólks og að hugmyndir okkar
komist í framkvæmd.“
Framboðið þótti guðlast
Húmanistaflokkurinn hefur boðið
fram áður í alþingiskosningum, síð-
ast 1999. Þá stóð flokkurinn að baki
framboði Sigrúnar til forseta árið
1988 gegn sitjandi forseta, Vigdísi
Finnbogadóttur. Á þeim tíma þótti
framboð hennar hálfgert guðlast
og fáir tóku þátt í orðræðu um mál-
skotsrétt forsetans.
„Ég þekki þá reynslu sem forseta-
frambjóðendur eru að fara í gegnum
núna,“ segir Sigrún. „Ég er mjög
ánægð með hversu margir bjóða sig
fram og auðvitað hvað þetta er fram-
bærilegt og skemmtilegt fólk. Líka
hvað það er mismunandi, þetta er
ekki einsleitt eins og áður.
Það þarf mikið meira til þess að
brjóta upp munstrið í dag. Ég er búin
að kjósa, get alveg sagt frá því að ég
kaus Andreu Ólafsdóttur. Mér finnst
hún merkileg ung kona.
Því fleiri atkvæði sem svona fram-
boð fær, því betra. Ég vil alls ekki fá
einhvern sem tekur skrefið aftur-
ábak. Einhvern sem er ekki líklegur
til þess að nota málskotsréttinn.
Það var þess vegna sem ég íhugaði
að kjósa Ólaf Ragnar, vegna þess að
hann hefur beitt málskotsréttinum.
En svo hugsaði ég, nei, ég ætla að
kjósa það sem ég raunverulega vil.“
Getur hugsað sér að skila auðu
Methúsalem getur hugsað sér að
skila auðu í kosningunum í ár.
„Kannski er það sem ég raunveru-
lega vil; að skila auðu. Ég sveiflast á
milli þess að vera praktískur og kjósa
Ólaf. Aðallega vegna þess að hann
hefur nefnt það að hann ætli að setja
sjávarútvegsmálin í þjóðaratkvæða-
greiðslu sem er þjóðþrifamál, einnig
eru mögulega ekki öll kurl komin til
grafar í sambandi við Icesave og í því
efni treysti ég ekki öðrum en Ólafi
til að gefa þjóðinni möguleika til að
hafna því að greiða skuldir einka-
banka. Slíkt fordæmi er mikilvægt
núna fyrir almenning í öðrum lönd-
um. En helst myndi ég vilja leggja
niður embættið.“
Sigrún er honum sammála og
ræddi einmitt um að leggja niður
embættið þegar hún bauð sig fram.
„Ég talaði einmitt um það þegar
ég var í framboði á sínum tíma að
ef embættið ætti að vera eins og það
hafði verið fram að því, þá ætti að
leggja það niður,“ segir Sigrún.
„Aðalmálið í kosningunum þegar
Sigrún bauð sig fram, var málskots-
rétturinn og þróun lýðræðisins. Það
var eins og framboðið væri guðlast,“
segir Methúsalem. „Já, það er rétt,
framboðinu var líkt við guðlast og
það skildu fáir það sem ég vildi ræða.
Þetta skilja allir í dag,“ tekur Sigrún
undir með Methúsalem.
Málskotsrétturinn mikilvægur
„Við höfum þetta dýrmæta ákvæði í
stjórnarskránni að forsetinn geti vís-
að til þjóðarinnar hvaða máli sem er,“
segir Júlíus.
„Það er forvitnilegt að meðlimir í
stjórnlagaráði veigruðu sér við því að
fjalla um fjármálavaldið í stjórnar-
skránni. Þeim var bent á það á fundi
að það væri ekki bara þetta tvennt,
almannavaldið og vald stjórnmála-
manna, heldur einnig fjármálavaldið
sem þeir fjölluðu ekki um,“ segir
Methúsalem.
Stjórnlagaráðsmeðlimir
eins og börn
Júlíus sagði svör þeirra í stjórnlaga-
ráði hafa verið á þá leið að ekki væri
hægt fjalla um fjármálavaldið í stjórn-
arskránni Það væri ekki gert í stjórn-
arskrám annarra landa og ef þau
tækju það málefni inn, þá myndi það
rísa gegn okkur.
„Þau voru mjög örugg með sig
þegar þau töluðu um öll málefni
en þegar þetta var rætt, þá urðu
þau eins og börn. Það var engu lík-
ar að þau sæu ekki sem möguleika
að Íslendingar gætu tekið sjálfstæð-
ar ákvarðanir byggðar á eigin dóm-
greind ef ekki fyndust fordæmi í öðr-
um löndum. Þetta minnir á þegar
NATO samþykkti að fara í stríðið í
Balkanlöndunum. Þá var hann Dav-
íð Oddsson spurður af hverju hann
hefði sagt já. Þetta var í fyrsta skipti
sem Ísland var að taka þátt í stríði og
þá sagði hann eitthvað á þessa leið:
Tja, það voru allir búnir að sam-
þykkja þetta? Hvað átti ég að segja?
Átti ég að segja nei?“ segir Júlíus.
„Það eru ekki allir sem vita
það, en það er neitunarvald,“ segir
Sigrún. „Það þarf samþykki allra að-
ildarríkja til að hefja stríð, ábyrgð
okkar var því mikil.“ Karlgreyið
hann Davíð,“ segir Methúsalem og
hristir höfuðið.
Erum við heybrækur?
Húmanistaflokkurinn krefst þess að
öllum kjarnorkuvopnum verði eytt
án tafar og að Ísland segi sig taf-
arlaust úr NATO. „Af hverju hefur
aldrei verið þjóðaratkvæðagreiðsla
um NATO?“ spyr Sigrún. „Þetta er
eitt skýrasta dæmið um það hversu
lítið lýðræðið er og hversu lítið val al-
menningur hefur um stór málefni. Í
tilviki NATO eru það fjárhagslegir
hagsmunir sem skipta máli og gagn-
vart því er almenningur valdalaus.“
„Ef við förum úr NATO, þá fáum við
ekkert að fara þegjandi,“ segir Júlíus.
„Það má alveg búast við því.
En erum við heybrækur?,“ spyr
Methúsalem.
Sigrún segist halda að það hafi Ís-
lendingar einmitt verið. En mál sé að
linni. „Já, við höfum verið heybrækur,
stjórnmálasagan okkar er ekki falleg.“
„Það sem fær mig til að vera
pólitískur á hverjum degi er tilhugs-
unin um að hundruð barna og full-
orðinna deyr úr hungri meðan það er
verið að dæla peningum í hernað og
hergögn, segir Methúsalem. „Þetta
er alveg hrikalegt, manni finnst mað-
ur stundum sem maður sé á hálf-
gerðu geðveikrahæli.“
„Til að setja þetta í samhengi,
þá myndi 8 daga frí frá stríðsrekstri
leysa allan hungurvanda í heimin-
um,“ segir Júlíus.
Þjóðaratkvæðagreiðslur
auðveldar
Húmanistaflokkurinn leggur mikla
áherslu á lýðræði og vill að almenn-
ingur taki þátt í allri fjárlagagerð og
ákvörðunum um ráðstöfun skattfjár.
Þjóðfundir og borgaraþing verði
haldin um mikilvæg mál og niður-
stöður verði bindandi.
„Við viljum að sem flest mál verði
afgreidd með þjóðaratkvæðagreiðsl-
um sem mark er tekið á, ekki ráð-
gefandi þjóðaratkvæðagreiðslur, þær
verða að vera bindandi,“ segir Sigrún.
„Það er ekkert sem stendur í
vegi fyrir því að spyrja þjóðina um
öll mikilvæg frumvörp sem fara í
gegnum Alþingi,“ segir Methúsalem.
„Það þarf að bylta öllu saman. Það
eru margir að tala um þessa sömu
byltingu sem er að lýðræðisvæða
þjóðfélagið. Í dag er það auðvelt. Það
er hægt að greiða atkvæði frá korter í
níu til níu um fjölda mála á hverjum
degi,“ bendir Methúsalem á. „Það er
ekkert mál með þessum nýju lykl-
um, örgjörvum og veflyklum ríkis-
skattstjóra. Eftir því sem fólk kemur
meira að allri stjórn, þeim mun far-
sælla verður það.
Það er sú breyting sem þarf að
verða. Það er verið að taka völdin af
þessum fáu og færa þau til fólksins.
Líka fulltrúunum. Þeir eru margir
ágætir en það er ekkert sem mælir
með því að þeir ráði eingöngu.“
Fyrirkomulag peningamála
stórskaðlegt
Um efnahagsmál og fjármálakerfið
leggja þau áherslu á að fjármálakerfið
verði undir stjórn ríkisins sem ákveði
peningamagn í umferð. Þau vilja
stofna banka án vaxta og setja regl-
ur sem refsa fyrir spákaupmennsku
og okurvexti. Þau vilja að náttúruauð-
lindir verði allar í eigu þjóðarinnar og
greitt verði auðlindagjald fyrir nýtingu
þeirra ásamt því að sjálfbærni verði
tryggð á öllum sviðum.
„Hávaxtastefnan er helstefna,“ seg-
ir Júlíus og vitnar í Margit Kennedy,
sérfræðing í peningamálum sem kom
í heimsókn hingað til lands. „Margit
Kennedy talar eins og úr okkar brjóst-
um og segir að fyrirkomulag peninga-
mála í heiminum leiði af sér óstöð-
ugleika og ójöfnuð og sé í raun og
veru stórskaðlegt fyrir umhverfið. Hún
gerði merkilega athugun í Þýskalandi,
þar sem hún komst að því að 80 pró-
sent fólks tapa á vöxtum, einhverjir
koma út á sléttu og með lítinn gróða
en það er aðeins rúmlega eitt prósent
sem græðir heilu fossana,“ segir Júlíus.
„Þetta fjármálakerfi sem við höfum
núna og ástandið á jörðinni, kallar á
breytingar. Mjög róttækar breytingar,“
segir Sigrún og Methúsalem tekur
undir.
„Já, af því að þetta viðmið; hag-
vöxtur, er kolvitlaust. Viðmiðið verður
að vera: hvernig er þörfum fólks mætt?
Varðandi heilsufar, menntun, og allan
aðbúnað.“
Júlíus grípur orðið á lofti: „Ríkið á að
stjórna fjármálakerfinu og því magni
peninga sem er í umferð. Það á að mið-
ast við þarfirnar. Einkabankar búa til
peninga úr engu og skilgreina það sem
skuld, bæta svo við þrælaskatti, sem
eru vextir. Þetta er lénskerfi nútím-
ans, bankar leigja fólki peninga sem
þeir hafa gert úr engu. Svo þarf fólk,
fyrirtæki og þjóðríki að vinna hörðum
höndum til að borga skuldina til baka,
baka ásamt þrælagjaldi (vöxtunum)
sem flutt er á færibandi til tiltölulega
fárra fjölskyldna sem eiga mest fjár-
magn í heiminum. Þetta er spilverk-
ið. Við verðum að taka þetta úr sam-
bandi.“
Meðal þess sem þau vilja gera er
að leggja niður lífeyrissjóðina í þeirri
mynd sem þeir eru. „Tillaga okkar er
að leggja niður lífeyrissjóðina í þeirri
mynd sem þeir eru í í dag og mynda
þess í stað einn lífeyrissjóð fyrir alla
landsmenn sem yrði gegnumstreym-
issjóður. Síðan viljum við að haldinn
verði þjóðfundur um hvernig ráðstafa
beri þeim gífurlegu fjármunum sem
lífeyrssjóðirnir hafa yfir að ráða. Til-
laga Húmanistaflokksins í því efni er
að þetta fjármagn verði meðal annars
nýtt til þess að koma á vaxtalausum
bönkum almennings,“ segir Sigrún.
„Þessir bankar verði þjónustu-
bankar en ekki fjárfestingabankar
sem við viljum afhenda komandi kyn-
slóðun. Við viljum að afkomendur
okkar geti komið yfir sig húsnæði án
þess að binda sig í ævilangan þræl-
dóm. Við viljum líka að atvinnulífið sé
ekki í höndum fjárhættuspilara heldur
í eigu starfsmannanna sjálfra og undir
stjórn þeirra,“ hnykkir Methúsalem á.
Lýðræði á að vera alls staðar –
líka í vinnunni
Fólk á bágt með að það séu aðrir
möguleikar. Það hefur misst trúna á
öðrum möguleikum,“ segir Júlíus.
„Það eru miklir hagsmunir kapítalista
í húfi, þeir eiga allt undir því að fólk
trúi ekki á annað kerfi.“
„Þar komum við sterk inn, hug-
myndir okkar eru mögulegar í fram-
kvæmd, segir Methúsalem. „Í raun-
inni hafa þær verið raungerðar með
miklum og góðum árangri. Fyr-
ir aðeins nokkrum dögum var skrif-
uð grein í The Guardian með yfir-
skriftinni: Það er til annar valkostur
Það er hlegið að okkur
... en okkur er slétt sama
Nýlega greindi Húmanistaflokkurinn frá því að hann
stefndi að þátttöku í næstu alþingiskosningum.
Hann boðar róttækar breytingar. Íslendingar geti
eignast það samfélag sem þeir vilja. Þeir þurfi aðeins
að láta af ótta og leyfa sér að efast um að ráðandi
samfélagsform sé eini valkosturinn í boði. Þau
Methúsalem Þórisson, Sigrún Kristjánsdóttir
og Júlíus Valdimarsson hittu Kristjönu Guð-
brandsdóttur og sögðu henni frá áformum sínum.
Kristjana Guðbrandsdóttir
kristjana@dv.is
Viðtal
„Það var eins og
framboðið væri
guðlast.
Sigrún Kristjánsdóttir
„Manni finnst mað-
ur stundum vera á
hálfgerðu geðveikrahæli.
Methúsalem Þórisson
„Ofbeldið byrjar
í mér.
Júlíus Valdimarsson