Fréttatíminn - 16.10.2015, Side 40

w w w.forlagid. i s | Bókabúð Forlags in s | F i sk i s lóð 39
SJÓRÆNINGJAR · GALDRAMENN
SKRÍMSLI · VÖLUNDARHÚS
LAGARFLJÓTSORMURINN
STÆRSTA
ÆVINTÝRI
ÁRSINS!
F yrstu bókina skrifaði ég með Kristjáni Eldjárn,“ segir Þorsteinn Gunnarsson, arkitekt og leikari,
sem hefur nú gefið út sína þriðju bók um
kirkjustaðinn Hóla í Hjaltadal. „Sú bók var
um Hóladómkirkju og kom til í framhaldi
af vinnu minni við endurgerð kirkjunnar.
Svo fékk ég það verkefni að
endurgera Auðunarstofu sem
var byggð árið 1316 á Hólum en
var rifin snemma á 19. öld, sem
varð svo aftur til þess að ég
skrifaði bók um Auðunarstofu
þegar hún var reist. Í öllum
mínum pælingum um Hóladóm-
kirkju í gegnum árin þá fannst
mér vera til staðar þó nokkrar
eyður í sambandi við eldri kirkj-
urnar sem þyrfti að fylla inn í.
Svo árið 2013, í tilefni af 250 ára
vígsluafmæli steinkirkjunnar,
var ég beðinn, af Hólanefnd, að
setja upp sýningu um kirkju-
staðinn með honum Goddi. Út
frá því kom upp sú hugmynd
að gera eldri kirkjunum betri
skil og ég hef unnið að þessu
síðan.“
Bestu smiðir landsins
byggðu kirkjurnar
Bókin varpar nýju ljósi á Jóns-
kirkju, Péturskirkju og Hall-
dórukirkju, allt viðarkirkjur
sem stóðu á Hólum áður en
steinkirkjan var byggð, og er
hún full af myndum og teikn-
ingum sem margar hverjar eru
nýjar og allar teiknaðar af Þor-
steini. „Þegar steinkirkjan var
reist kom hingað steinsmiður
frá Danmörku sem reisti hana
og skrifaði mjög nákvæmar
skýrslur til stjórnarráðsins í
Danmörku um alla vinnuna.
Þær eru mjög athyglisverðar
því hvergi hefur verið gerð jafn
nákvæm vinnulýsing á verkstað
á Norðurlöndum frá þessum tíma. En það
voru íslenskir smiðir sem reistu timbur-
kirkjurnar. Það var Jón Ögmundsson sem
reisti fyrstu kirkjuna upp úr 1106 og þá
fékk hann besta smið landsins til þess.“
Fyrsta kirkjan gæti verið að ítalskri
fyrirmynd
En hvaðan kom fyrirmyndin að kirkjunum?
„Já, það er nú það. Hún Guðbjörg
Kristjánsdóttir listfræðingur setti fram þá
skemmtilegu tilgátu að hugsanlega hefði
Jón Ögmundsson, þegar hann fór utan
til Lundar árið 1106, fengið
teikningu af Hóladómkirkju
sem hann hugðist þá reisa.
Þetta vor sem hann er þarna er
hafin bygging á Lundardóm-
kirkju, sem stendur þar enn,
en við þá kirkju voru fengnir
handverksmenn og arkitekt
frá Norður-Ítalíu. Mér fannst
þessi hugmynd svo heillandi
að ég ákvað að láta eins og ég
væri uppi árið 1106 og teiknaði
upp kirkju eftir Jón Ögmunds-
son á þessum forsendum, sem
er í bókinni. Auðvitað er þetta
mín hugsmíð sem ég set fram í
bókinni, en út frá hennar kenn-
ingum og líka út frá lýsingum af
Jónskirkju úr Sturlungu og því
sem Arngrímur lærði segir um
stærð hennar.“
Hólakirkja í uppáhaldi
Áttu þér einhverja uppáhalds-
kirkju?
„Mér þykir orðið afskaplega
vænt um Hólastað og Hóladóm-
kirkja er mikil uppáhaldskirkja.
Ég annaðist líka endurgerð
Dómkirkjunnar í Reykjavík og
þykir líka mjög vænt um hana,
eins um Viðeyjarkirkju og
Fríkirkjuna í Hafnarfirði sem
ég hef líka komið að sem endur-
gerðararkitekt. Sem arkitekt og
mikill áhugamaður um gömul
hús fer ég inn í allar kirkjur
sem ég keyri fram hjá. Ætli mín
uppáhaldskirkja úti á landi sé
ekki Knappstaðakirkja í Fljót-
unum, en ég kom að uppgerð
hennar á sínum tíma. Hún er elsta timbur-
kirkja á landinu, frá 1840.“
Halla Harðardóttir
halla@frettatiminn.is
Þykir afskaplega
vænt um Hólakirkju
Þorsteinn Gunnarsson arkitekt og leikari hefur unnið við uppbyggingu fjölda kirkna vítt og breytt
um landið á löngum ferli auk þess að hafa ritstýrt metnaðarfullri ritröð um allar friðaðar kirkjur á
Íslandi. Elsta kirkja landsins, Hólakirkja, á þó sérstakan sess í hjarta hans og hefur hann nú gefið
út sýna þriðju bók um Hólastað og byggingar hans, Hóladómkirkjur til forna.
„Sem arkitekt og mikill áhugamaður um gömul hús fer ég inn í allar kirkjur sem ég keyri fram hjá. Ætli mín uppáhaldskirkja úti
á landi sé ekki Knappstaðakirkja í Fljótunum, en ég kom að uppgerð hennar á sínum tíma,“ segir Þorsteinn Gunnarsson. Ljós-
mynd/Hari
Hólakirkjur
til Forna
Í bókinni um Hóla-
kirkjur til forna
varpar Þorsteinn
nýju ljósi á íslenskar
miðaldadómkirkjur
og fyllir í eyður í
húsagerðarsögu
landsmanna. Sagt
er frá timbur-
dómkirkjunum
fjórum, sem stóðu
á Hólum í Hjaltadal
áður en núverandi
steinkirkja var
byggð 1757-1763,
Jónskirkju, sem reist
var upp úr 1106,
Jörundarkirkju,
reist um 1280,
Péturskirkju 1395
og Halldórukirkju
1625-1627. Þorsteinn
hefur auk þess rit-
stýrt safni um frið-
aðar kirkjur frá því
hann var forstöðu-
maður Minjaverndar.
Nýlega kom út 25.
bindi ritraðar um
friðaðar kirkjur hér
á landi en að verkinu
standa Minjastofnun
Íslands, Þjóðminja-
safn Íslands og
Biskupsstofa.
Bókin varp-
ar nýju ljósi
á Jónskirkju,
Péturskirkju
og Halldóru-
kirkju, allt
viðarkirkjur
sem stóðu á
Hólum áður
en stein-
kirkjan var
byggð, og er
hún full af
myndum og
teikningum
sem margar
hverjar eru
nýjar og
allar teikn-
aðar af Þor-
steini.
40 viðtal Helgin 16.-18. október 2015