Dagblaðið Vísir - DV - 09.08.2013, Blaðsíða 24

Sandkorn
S
igurgeir Brynjar Kristgeirs­
son, framkvæmdastjóri
Vinnslustöðvarinnar í Eyj­
um, birti skammagrein eftir
sig í Fréttablaðinu í vikunni.
Í greininni gagnrýndi Sigurgeir
Brynjar, eða Binni eins og hann er
kallaður, þá sem hafa agnúast út í
arðgreiðslu útgerðarfyrirtækisins
upp á 1,1 milljarð króna. Binni út­
skýrði það reyndar í greininni að
margir hluthafar Vinnslustöðvar­
innar, meðal annars hann sjálfur,
ættu skuldsett eignarhaldsfélög
vegna hlutafjárkaupa í fyrirtækinu
sem þyrftu að standa í skilum við
lánardrottna sína. Arðgreiðslurnar
út úr útgerðarfélögum eru því rétt­
lætanlegar að mati Binna þar sem
hluthafar þeirra þurfa að borga af
skuldum sínum.
Binni klykkti svo út með því
að stjórnvöld á Íslandi væru eitt
helsta vandamál Vinnslustöðvar­
innar. „Helsta ógnin sem steðjar
að Vinnslustöðinni, líkt og öðrum
fyrirtækjum í sjávarútvegi, stafar af
stjórnvöldum og óhóflegum veiði­
gjöldum.“ Staðhæfing Binna um
helstu „ógnina“ byggir á því að ís­
lenska ríkið ætli sér um of í gjald­
töku gagnvart útgerðarfélögunum.
Fyrir vikið eigi útgerðirnar erfitt um
vik að endurnýja skip og veiðitæki,
greiða starfsmönnum sínum laun,
borga af skuldum sínum og einnig
skuldum hluthafa sinna og svo
framvegis.
Í DV í dag er frétt um rannsókn
Seðlabanka Íslands á meintum
gjaldeyrisbrotum útgerðarfyrirtæk­
isins Samherja sem snýst um það
að akureyski útgerðarrisinn hafi
stundað óeðlileg viðskipti með fisk
frá Íslandi; látið hagnað af fiskút­
flutningi sínum myndast erlendis
til að fara framhjá gjaldeyrishafta­
lögunum. Nú liggur fyrir að Seðla­
bankinn fann upplýsingar um það
í rannsókn sinni á Samherja að
brot fyrirtækisins kunni að hafa
verið umfangsmeiri en talið var í
fyrstu. Málinu var svo vísað til sér­
staks saksóknara fyrr á árinu sem
hefur haft það til rannsóknar. Ljóst
þykir orðið að Seðlabanki Íslands
komst á snoðir um eitthvað misjafnt
í rannsókn sinni enda hefur Þor­
steinn Már Baldvinsson, forstjóri
Samherja, viðurkennt að hugsan­
lega hafi „mistök“ verið gerð en ekki
„lögbrot.“
Ég er ekki viss um að Íslendingar
átti sig almennt séð á því hvað það
væri stórt mál ef stærsta útgerðar­
fyrirtæki Íslands hefur stundað
það um árabil að láta hagnaðinn af
viðskiptum sínum með fisk mynd­
ast erlendis til að komast framhjá
gjaldeyrishaftalögum og eftir at­
vikum vegna skattalegra ástæðna.
Þetta þýðir í reynd að peningar sem
hefðu átt að verða eftir á Íslandi eru
látnir enda í öðru landi. Sú niður­
staða er möguleg þar sem viðskipti
Samherja sem til rannsóknar eru
fara fram á milli móðurfélagsins á
Íslandi og erlendra dótturfélaga.
Samherji er því báðum megin við
borðið í viðskiptunum og getur ráð­
ið því hvar hagnaðurinn af sölunni
á fisknum myndast: Þegar fiskurinn
er seldur frá Íslandi eða erlendis
þegar dótturfélög Samherja selja
fiskinn áfram til þriðja aðila. Sam­
herji stýrir verðlaginu á fisknum
þar sem hann er báðum megin við
borðið. Ef Samherji hefur stundað
slík viðskipti í miklum mæli er
hugsanlegt að þjóðarbúið hafi orðið
af háum fjárhæðum.
Rannsóknin á Samherja bendir
til þess að þetta stærsta og öflugasta
útgerðarfélag landsins hafi stund­
að slík óeðlileg viðskipti um langt
skeið.
Ef svo er má ætla að fleiri
útgerðarfélög hafi gert það einnig
og að þessi aðferð við að búa til
sem mestan hagnað af viðskiptum
með fisk hafi verið útbreidd hér­
lendis. Nokkur fyrirtæki sem nefnd
hafa verið til sögunnar sem aðilar
sem sagðir eru hafa stundað slíkt
viðskipti eru Stálskip í Hafnarfirði,
Jakob Valgeir í Bolungarvík og
einnig áðurnefnd Vinnslustöð sem
á til að mynda dótturfélagið About
Fish sem skráð er í Þýskalandi og
einnig dótturfélög í Rússlandi. Sá
orðrómur sem gengur á milli þeirra
sem hafa áhuga á sjávarútvegi er að
„allar útgerðir“ Íslands séu að gera
þetta en auðvitað er það ofsögum
sagt.
Ef slík viðskipti útgerðarfélaga á
Íslandi eru eins algeng og orðrómur
er um þá hafa þau vitanlega áhrif á
greiðslugetu útgerða á veiðigjöldum
til hins opinbera, fjármögnun þeirra
á nýjum skipum og veiðitækjum og
afborgunum þeirra af skuldum sín­
um. Rannsóknin á Samherja mun
væntanlega á endanum leiða það
í ljós hvort Samherji stundaði slík
viðskipti og þá mun umfang þeirra
væntanlega verða opinbert. Ef svo
er þá er ein af þeim „ógnum“ sem
steðja að fiskveiðiþjóðinni Íslandi
ekki veiðigjöld ríkisins heldur við­
skiptahættir stórra útgerðarfélaga
sem koma hagnaði undan til
útlanda til að þurfa að deila sem
minnstu af honum með samfé­
laginu. En eins og er, að minnsta
kosti þar til rannsókninni á Sam­
herja lýkur, þá eru þessi viðskipti
íslenskra stórútgerða ennþá eitt af
stóru leyndarmálum samtímans á
Íslandi.
Ólafur vildi hætta
n Staksteinahöfundur
Morgunblaðsins skúbbaði í
vikunni þegar hann greindi
frá því að
ótilgreindur
stjórnandi
365 hefði ný­
lega sótt um
annað starf.
Sá mun hafa
verið Ólafur
Stephensen, ritstjóri Frétta­
blaðsins, sem sótti um starf
framkvæmdastjóra Samáls,
samtaka álfyrirtækja. Fyrr­
verandi kollegi Ólafs, Pétur
Blöndal, fékk hins vegar
starfið en Ólafur er áfram á
Fréttablaðinu.
Staðfestir orðróm
n Umsókn Ólafs Stephensen
staðfestir einnig þrálátan
orðróm um að hann vilji
losna frá
Fréttablað­
inu. Mikið
hefur geng­
ið á innan
blaðsins síð­
ustu mánuði
og var Ólaf­
ur lækkaður í tign innan
blaðsins þegar Mikael Torfa-
son var settur yfir hann. Þá
hafa starfsmenn sem hafa
verið nánir Ólafi verið látn­
ir fara eða þeir hætt. Ólaf­
ur hefur auk þess gagn­
rýnt Jón Ásgeir Jóhannesson,
eiganda blaðsins. Einungis
tímaspurs mál er því vænt­
anlega hvenær síðasti leiðari
hans birtist.
Pólitísk lykt
n Sú staðreynd að Ólafur
sótti um starfið hjá Samál
en fékk það ekki vekur upp
ýmsar spurn­
ingar. Sú
fyrsta er af
hverju Pétur
Blöndal hafi
verið valinn
fram yfir
hann. Pétur
er yngri, ekki með eins
mikla reynslu, hefur aldrei
verið ritstjóri og er ekki eins
þekktur. Svarið er líklega
einfalt: Pétur er fyrrverandi
kosningastjóri Bjarna Bene-
diktssonar, formanns Sjálf­
stæðisflokksins, og sonur
Halldórs Blöndal. Þá er alveg
ljóst að Pétur á betur upp á
pallborðið hjá Davíð Odds-
syni en Ólafur Stephensen.
Yfirmannaflótti
n Sagan um að Ari Edwald,
forstjóri 365, hafi viljað starf
framkvæmdastjóra LÍÚ er
ansi lífseig en sjálfur hefur
hann neitað henni og sagt
að hann hafi
ekki sótt um
starfið. Ljóst
má þó vera
að Ari hefði
varla fúlsað
við starfinu
ef honum
hefði verið boðið það eða
skorað á hann að sækja um
en hermt er að Þorsteinn Már
Baldvinsson hefði viljað fá
hann í starfið. Með umsókn
Ólafs hjá Samáli er því er
ekki aðeins skollinn á starfs­
mannaflótti hjá 365 heldur
einnig yfirmannaflótti.
Bónus átti alltaf
hug hans allan
Var alltaf að reyna
að kalla á hjálp
Jón Ásgeir Jóhannesson um föður sinn. – Vísir Matthildur Kristmannsdóttir gekk á milli lækna í sjö ár. – DV
Stóra leyndarmálið „Ef Samherji hef-
ur stundað slík
viðskipti í miklum
mæli er hugsanlegt að
þjóðarbúið hafi orðið
af háum fjárhæðum
Eftirlit er óþjóðlegt
Í
sland er besta land í heimi. Við
erum svo fullkomin að við þurfum
ekki á eftirlitsstofnunum að halda.
Þess vegna ber að fagna áformum
niðurskurðarnefndar ríkisstjórnarinn­
ar um að skera hressilega niður í eft­
irlitsgeiranum.
Tapsárir vinstrimenn virðast enn­
þá trúa því að hér á Íslandi hafi orðið
einhvers konar „hrun“ fyrir fimm
árum. Það sýni jafnvel að varasamt
sé að draga úr eftirliti með fjármála­
stofnunum. Til allrar hamingju
er komin framfarastjórn til valda
sem dvelur ekki í fortíðinni heldur
mölvar baksýnisspegilinn og veður á
vit nýrra ævintýra, án íþyngjandi eft­
irlits og leiðinda.
Með minna eftirliti mun vonandi
hagur fjármálafyrirtækja vænkast
og svigrúm þeirra til óskiljanlegra
(en súpergáfulegra) viðskiptagjörn­
inga aukast til muna. Til að gæta
sanngirni væri æskilegt að draga
líka stórlega úr eftirliti með mat­
vælaframleiðslu. Hví ekki að loka
Matvælastofnun? Fátt er betra á
bragðið en gómsætt iðnaðarsalt.
Svarthöfði æskir þess að Vigdís
Hauksdóttir, sem situr í niður­
skurðarnefndinni, sé á sömu
skoðun. Það er nefnilega ekki ýkja
langt síðan hún kallaði stóra iðnað­
arsaltsmálið „krataáróður“ og hélt
því fram að verið væri að „tala nið­
ur íslenska framleiðslu og landbún­
aðarafurðir“. Þetta lýsir ágætlega
viðhorfum hennar til eftirlitsstofn­
ana og vonar Svarthöfði að Vigdísi
takist að uppræta kratasamsærið.
Verst af öllu er samt þegar
„skammstafanir“ á borð við Alþjóða­
gjaldeyrissjóðinn, OECD og Standard
and Poor's færa sig upp á skaft­
ið. Þannig taka þessir aðilar þátt í
kratasamsærinu og hlutast til um
innanríkismál Íslendinga. Þessir að­
ilar þekkja ekki kjarna framsóknar­
stefnunnar. Þeir hafa líklega aldrei
heyrt um Jónas frá Hriflu né nokkurn
tímann prófað íslenska kúrinn.
Áformin um að skera niður í eft­
irlitsiðnaðinum eru í fullkomnu
samræmi við þjóðlegu áherslurnar í
stjórnarsáttmála ríkisstjórnarinnar.
Ekkert er þjóðlegra en iðnaðarsalt,
krosseignatengsl, umboðs­ og inn­
herjasvik, klíkuráðningar og spill­
ing. Þetta eru sannkölluð fullveldis­
mál sem ekki er hægt að ætlast til að
útlendingar skilji.
Svarthöfði
Útgáfufélag: DV ehf. Stjórnarformaður: Þorsteinn Guðnason Ritstjóri: Reynir Traustason (rt@dv.is) Aðstoðarritstjóri: Ingibjörg Dögg Kjartansdóttir (ingibjorg@dv.is) Fréttastjóri menningar: Símon
Birgisson (simonb@dv.is) Ritstjórnarfulltrúi: Ingi Freyr Vilhjálmsson (ingi@dv.is) Umsjónarmaður helgarblaðs og innblaðs: Kristjana Guðbrandsdóttir (kristjana@dv.is) Framkvæmdastjóri og
vefstjóri DV.is: Jón Trausti Reynisson (jontrausti@dv.is) Sölu- og markaðsstjóri: Heiða B. Heiðarsdóttir (heida@dv.is) Umbrot: DV Prentun: Landsprent Dreifing: Árvakur DV á netinu: www.dv.is
F R J Á L S T, Ó H Á Ð D A G B L A Ð
Heimilisfang
Tryggvagötu 11
Hafnarhvoli, 2. hæð
101 Reykjavík
FRéTTASkoT
512 70 70 DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins á stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. Öll viðtöl blaðsins eru hljóðrituð. Notkun á efni blaðsins er óheimil án samþykkis.
512 7000
512 7010
512 7080
512 7050
AÐALnúmeR
RiTSTJÓRn
ÁSkRiFTARSími
AuGLýSinGAR
24 9.–11. ágúst 2013 Helgarblað
Leiðari
Ingi Freyr
Vilhjálmsson
ingi@dv.is