Dagblaðið Vísir - DV - 09.08.2013, Blaðsíða 36

28 Fólk 9.–11. ágúst 2013 Helgarblað
sunnudögum og fólk var að mæta í
alls konar ástandi, sumir voru þunn­
ir meðan aðrir voru enn í því. Lang­
flestir höguðu sér þó vel. En þegar
maður er kominn í Ríkissjónvarpið
þá breytast leikreglurnar og allir
passa sig betur. Það varð settlegra.“
Sigurveig, eiginkona Egils, hefur
hellt upp á kaffi og hlé verður á
spjallinu. Heimili Egils er látlaust,
enginn íburður eða góðærishús­
gögn. En ofan á píanói í stofunni eru
verðlaunastyttur til sýnis. Þetta eru
Eddurnar sem Egill hefur fengið fyr­
ir Silfrið og Kiljuna. Og við hlið verð­
launagripanna er hvít marmara­
stytta af brúnaþungum manni. Þetta
er Ludwig van Beethoven og nótna­
hefti með píanósónötum meistarans
liggja við píanóið.
„Hann Kári er góður píanisti,“
segir Egill og bendir á nóturnar. Kári
er sonur Egils og spilar bæði djass og
klassísk píanóverk.
Kann því vel að vera frægur
Aðspurður hvort frægð hans hafi
farið í taugarnar á syni hans er Egill
fljótur til svars: „Nei. Það hefur
kannski stundum farið í taugarnar á
honum þegar hann er spurður hvort
hann sé sonur „silfur Egils“. Krakk­
arnir kalla mig oft Silfur, hrópa það
jafnvel á eftir mér! Annars hef ég
kunnað því ágætlega að vera þekkt­
ur. Þegar maður er í sjónvarpi á
maður samtal við þjóðina og það
er bilun ef maður ætlar að setja
sig háan hest. Mér finnst til dæm­
is notalegt þegar ég kem út á land
og fæ hlýjar móttökur hjá fólki sem
þekkir mig úr sjónvarpinu. Það vilja
margir spjalla og ég reyni að koma
fram við alla eins og þeir séu vinir
mínir eða kunningjar. Þegar þú ert
fastagestur á heimilum allra lands­
manna verður þú ósjálfrátt kunningi
fólks.“
Egill játar því þó að stundum
þurfi hann frí frá hinum íslenska
hversdagsleika. Hann kunni því vel
að láta berast með straumnum í er­
lendum menningarborgum þar sem
enginn hrópar nafn hans úti á götu.
Ást Egils á Grikklandi er vel þekkt en
þangað hefur hann farið yfir sum­
artímann, lagt stund á nám í grísku
og kynnst menningu og þjóð. Grikk­
land er hans annað heimili.
„Ég fer mikið til útlanda og þar
er fínt að vera ekki þekktur. Það
er góð afslöppun. Reyndar kemur
fyrir að fólk kannist við mig þegar
ég er erlendis. Ég var mikið í við­
tölum í erlendum fjölmiðlum eftir
hrunið, ég var til dæmis fastagestur
í japönsku sjónvarpi og varð nán­
ast talsmaður Íslands á tímabilinu.
Það tók nánast öll heimspressan
við mann viðtöl. En það heldur mér
samt á jörðinni að fara til útlanda
og upplifa það að vera bara eins og
hver annar óbreyttur ferðamaður.
Það væri í rauninni fáránlegt að
miklast af því að vera frægur á Ís­
landi – maður þarf ekki annað en að
fara til Færeyja, og þá þekkir mann
enginn.“
Hætti að drekka
Frægðin hefur einnig haft það í
för með sér að heimur Egils hefur
smækkað. Hann segist fara minna
út úr húsi en áður. Og kvöldheim­
sóknir á öldurhús tilheyra fortíð­
inni. Hann er orðinn afar heimakær
og nánast kvíðinn þegar mannfagn­
aðir eru framundan.
„Ég hætti að drekka vín fyrir
mörgum árum. Fór ekki í meðferð
eða svoleiðis. Hætti bara. Eftir
því sem Silfrið varð vinsælla fann
maður fyrir meira áreiti þegar mað­
ur fór út á kvöldin. Það vilja allir tala
við mann og hafa skoðanir á því sem
maður er að gera, sama í hvernig
ástandi fólk er,“ segir Egill.
Hann hikar í örstutta stund.
Verður hugsi. „Svo kom upp atburð­
ur sem mér fannst dálítið yfirþyrm­
andi. Ég var á Akureyri ásamt Sig­
urveigu, þátturinn var tiltölulega
nýbyrjaður og af einhverri ástæðu
þá vildi mikill fjöldi fólks tala við
mig. Stór hópur elti mig um göturn­
ar um miðja nótt og við urðum dá­
lítið skelkuð. Ég fer helst ekki út að
næturþeli um helgar og er í dag af­
skaplega heimakær. Ég var partím­
aður í gamla daga en nú er félagslífi
mínu fullnægt með morgunkaffi upp
á Kaffifélagi á Skólavörðustígnum.“
Egill bendir á stútfullar bóka­
hillurnar í stofunni þar sem öllu ægir
saman, heimsbókmenntir, reyfarar
og ævisögur – Boris Pasternak og
Maó Tse Tung. „Ég á góðan félags­
skap í bókunum. Ég les mikið. Gæti
ekki hugsað mér að vera leikhús­
gagnrýnandi. Ég kvíði því ef ég þarf
að fara út á kvöldin. Bækur eru góð­
ar fyrir mig. Ég reyni að lesa allar þær
bækur sem við fjöllum um í Kiljunni.
Annað væri dónaskapur við höf­
undana.“
Aftur á byrjunarreit
Nú þegar Egill segir skilið við Silfrið,
pólitíkina og dægurþrasið, má segja
að hann sé kominn aftur á byrjunar­
reit í blaðamennskunni. Hann hlakk­
ar til nýrra verkefna – að halda áfram
með Kiljuna, auk þess sem hann
vinnur að stórri þáttaröð um íslensk­
an menningararf í Vestur heimi.
„Ég byrjaði í menningunni. Það
var langur tími sem ég vissi ekki neitt
um pólitík. Hafði varla hugmynd um
hver var forsætisráðherra og ekki
nokkurn áhuga á því heldur. Ég lifði
fyrir bókmenntir, heillaðist ungur
af T.S. Elliot, þýddi The Wasteland
og fékk birt í skólablaðinu í MR Það
var ekki fyrr en ég nálgaðist þrí­
tugt sem ég byrjaði að fá áhugann
á pólitíkinni. Bókmenntirnar hafa
alltaf vegið þyngra. Bækur lifa líka
lengur en pólitíkusar,“ segir Egill.
„Ég hafði líka alltaf trú á Kiljunni.
Það urðu margir fúlir að einhver fjöl­
miðlagaur væri fenginn til að fjalla
um bækur í staðinn fyrir háskóla­
menntaðan bókmenntafræðing. En
ég vissi að þáttur um bókmenntir hér
á landi yrði að vera bæði alþýðlegur
og upplýsandi,“ segir Egill og bætir
við að margir hafi gagnrýnt hann í
upphafi fyrir að fá Braga Kristjóns­
son í Bókinni til liðs við þáttinn.
„Neftóbakskarl að segja skrýtnar
sögur. Mér finnst það dásamlegt,“
segir Egill og það er syngjandi í
rödd hans. Hann segir samstarfið
við Braga gefandi. Það sé að sumu
leyti mikilvæg skrásetning. „Þetta er
svona þjóðlegur fróðleikur, sögur af
fólki“ og nú er það Egill sem grettir
sig. „Ég fyrirleit reyndar alltaf þjóð­
legan fróðleik þegar ég var ungur,
en nú þegar ég er orðinn eldri fíla ég
þjóðlegheitin í tætlur.“
Kiljan mun á komandi vetri breyt­
ast úr aukastarfi í aðalstarf Egils. Sú
breyting hugnast honum vel. Hann
segist hafa verið búinn að fá leið á
endurtekningunni sem fylgdi Silfri
Egils. „Ætli ég hafi ekki fyrst hugsað
um að hætta fyrir um tveimur árum.
Sumir hafa velt því fyrir sér hvort
mér hafi verið ýtt út. Svo var ekki. Ég
nefndi við mína yfir menn á þessum
tíma að ég væri að íhuga að hætta og
stóð svo við það.“
Egill heldur áfram: „Ég varð bara
þreyttur á hjakkinu – að sjá hvernig
pólitíkinni verður ekki ágengt. Tök­
um sem dæmi þessa ríkisstjórn; hún
kemst til valda með því að lofa hlut­
um sem hún getur ekki staðið við.
Hún hefur bara ekki völdin sem til
þarf. Og það er rifist um allt.“
Reynt að kúga RÚV
Talið berst að fjölmiðlamarkaðnum
í heild sinni og ekki hægt að sleppa
því að minnast á stöðu RÚV. Egill
segir nýtt útvarpsráð ágætlega skip­
að, það sé ekki bruðlað á RÚV og
starfsfólk vinni sína vinnu af heil­
indum og trúmennsku. „Ástandið
á RÚV var mun verra í gamla daga.
Þá fann maður mun meira fyrir hin­
um pólitísku afskiptum, fréttamenn
voru ráðnir á pólitískum forsend­
um og andrúmsloftið var annað.
Það sem ég er hræddur við núna er
að ákveðin öfl í samfélaginu séu að
reyna að hræða Ríkisútvarpið, kúga
menn til undirgefni. Þetta virkar
nánast eins og fyrirbyggjandi að­
gerðir, til að losna undan gagnrýni.“
Egill segist ekki geta varið stöðu
RÚV á auglýsingamarkaði. Það sé
ekki hans að ákveða. Nýlegur leiðari
Mikaels Torfasonar, ritstjóra Frétta­
blaðsins, þar sem RÚV var harka­
lega gagnrýnt vakti athygli og virtist
sem spenna væri hlaupin í samskipti
RÚV og 365.
„Mér finnst Mikael vera að ganga
erinda eigenda blaðsins. Ástandið
á 365 og Mogganum er ekkert ann­
að en sorglegt. Mogginn er í eigu út­
gerðarmanna – með þetta davíðska
agenda sitt – ritstjóra sem er alltaf að
verja sjálfan sig og sína arfleifð. Og
ég get ekki séð betur en að á 365 sé
verið að ýta út öllum alvöru blaða­
mönnum. Hvort sem það er gert í
sparnaðar skyni eða af því blaða­
mennirnir eru of sterkir. Svo er DV
sem berst í bökkum en reynir að
sýna metnað í fréttum og menningu.
Maður ber virðingu fyrir því,“ segir
Egill.
„Þetta ástand sýnir vel hve
nauðsynlegt Ríkisútvarpið er. Enda
rekur hvert einasta land sem við ber­
um okkur saman við ríkisfjölmiðil.
Þeir reyndu að leggja ríkisfjölmiðil­
inn niður á Grikklandi og það varð
allt vitlaust.“
Dauði dagblaðsins
Egill er virkur bloggari og hefur ver­
ið frá árinu 2000 þegar hann byrjaði
að blogga og hefur haldið því áfram
nánast upp á dag. Hinir hefðbundnu
fjölmiðlar, sér í lagi dagblöðin, eiga
undir högg að sækja úti um allan
heim. Ástæðan er auðvitað netið,
þessi upplýsingabylting. Egill hefur
fylgst með breytingunum og í raun
verið í auga stormsins.
„Við erum að horfa upp á dauða
hefðbundinna dagblaða og mikla
breytingu á allri hefðbundinni
blaðamennsku. Í dag horfa menn á
mína þætti á netinu til jafns í sjón­
varpi. Þetta er allt annar veruleiki.
Efnið öðlast annað líf á netinu. Það
hafa þúsundir horft á brot úr Silfr­
inu sem voru klippt saman og sett á
Youtube. Það er auðvelt að heillast af
þessum heimi en mér finnst hann að
sama skapi svolítið skelfilegur.“
Nauðsynlegt sé að hafa fjöl­
miðla með bolmagn til að skrifa
fréttir, borga alvöru fólki fyrir rann­
sóknarvinnu og greiningar. „Ég
dýrka fjölmiðla á borð við New York
Times og Guardian. Þetta eru miðl­
ar sem byggja á því að borga fólki
sem hefur menntun og þekkingu
laun fyrir sína vinnu. Fjölmiðill sem
getur ekki borgað laun er einskis
virði. Það verða að vera til miðlar
sem geta borgað fyrir sérfræðiþekk­
ingu og þeir eru ekki á netinu. Þess
vegna finnst mér stóru dagblöð­
in og ríkisfjölmiðlarnir aldrei hafa
verið mikilvægari en nú. Glundroð­
inn á netinu er svo mikill og auð­
velt fyrir öskurapana að afvegaleiða
umræðuna. Brynjar Níelsson varpar
fram einhverri rökleysu og hálf þjóð­
in er farin í öskurkeppni af þeim sök­
um.“
Boðið í pólitík
Aftur berst talið að pólitíkinni sem
Egill segir að sé „óhollt“ umhverfi.
„Mér hefur staðið til boða að fara
í pólitík. Ég hefði getað orðið þing­
maður í þar síðustu kosningum –
árið 2009. Ég vildi það ekki, kon­
an vildi það ekki og ég held ég hefði
aldrei getað beygt mig undir þetta
svokallaða flokksræði eða talað gegn
minni sannfæringu í málum.“
Núna skýtur Framsóknarflokk­
urinn aftur upp kollinum – hvaða
flokkur hafi leitað hófanna hjá Agli.
„Jú, það var Framsókn.
Sigmundur Davíð kom að máli við
mig. Það hafa löngum verið kærleik­
ar okkar á milli og hann bauð mér
að ganga til liðs við flokkinn. Ætli
ég væri ekki utan ríkisráðherra í dag
hefði ég þekkst boðið – eða tauga­
hrúga!“ segir Egill og hlær.
Leikur sig sjálfan
Kaffið er farið að kólna og tíminn að
styttast, en að lokum; hvað stendur
upp úr að mati Egils?
„Ég er ekki stoltur yfir öllu þras­
inu. Það er víst,“ segir Egill. „Ég er
ánægður með að hafa hleypt fleiri
einstaklingum inn í þjóðmála­
umræðuna. Áður en Silfrið kom til
sögunnar voru það nær eingöngu
stjórnmálamennirnir og talsmenn
hagsmunahópa sem voru kallað­
ir til sem álitsgjafar. Ég reyndi að
breikka þennan hóp, hleypa að fólki
með fjölbreyttari bakgrunn, blaða­
mönnum, háskólafólki og fulltrúum
almennings.
Ég er líka stoltur yfir þeim við­
tölum sem ég tók við útlendingana.
Það er ekki sjálfgefið, þegar maður
er með þátt á Íslandi, að fá nóbels­
verðlaunahafa í settið. Ég kom inn í
bókabúð í New York fyrir nokkru og
leit yfir bækurnar um málefni líð­
andi stundar og sá mér til ánægju að
ég hafði tekið viðtal við flesta bóka­
höfundana í hillunni. Ég hitti líka
Julian Assange og tók viðtal við hann
áður en hann varð frægur. Og nú er
maður orðinn leikari í Hollywood­
mynd um Wikileaks – ef þeir hafa
ekki klippt út senuna með mér.
Ætli það sé ekki ákveðinn topp­
ur á ferlinum – að leika sig sjálfan í
Hollywood–mynd?“ n
„Glundroðinn á
netinu er svo
mikill og auðvelt fyrir
öskurapana að afvega­
leiða umræðuna. Brynjar
Níelsson varpar fram ein­
hverri rökleysu og hálf
þjóðin er farin í öskur­
keppni af þeim sökum.
„Við skrifuðum
fyrir framsóknar­
mennina greinar um ex­
istensíalisma, Samuel
Beckett, þýskan terror­
isma og pönksveitina
Utangarðsmenn.