Dagblaðið Vísir - DV - 09.08.2013, Blaðsíða 40

32 Fólk 9.–11. ágúst 2013 Helgarblað
n Einelti og vanlíðan ungs hinsegin fólks n Þörf á fræðslu um málefni transfólks
S
ólon Huldar Bjartmars-
son, Agnes Helga Jóns-
dóttir og Adam Sigurðsson
sitja í stjórn Ungliðahóps
Samtakanna ’78. Um er að
ræða stuðningshóp fyrir ungt fólk
á aldrinum 14 til 20 ára sem telst
til hinsegin fólks og hittist vikulega
í húsnæði samtakanna við Lauga-
veg og gerir eitthvað skemmti-
legt saman. Sólon og Adam eru
samkynhneigðir transmenn en
Agnes er „pansexual“ og öll hafa
þau fundið mikinn stuðning innan
ungliðahópsins.
Góður félagsskapur
Sólon er 17 ára og hefur verið í
samtökunum í fjögur ár.
„Ég er yngstur af okkur en er
samt búinn að vera í stjórninni
lengst,“ segir hann. „Ég hef verið í
samtökunum frá því að ég var 13
ára og er varla búinn að missa af
einum fundi.“
Adam, sem verður 18 ára síðar
á árinu, hefur verið öllu skemur í
hópnum.
„Ég er ekki búinn að vera lengi
og var mjög hikandi við að mæta
á fund. Ég var búinn að pæla lengi
í að koma og hafði talað aðeins
við Sólon á netinu en ákvað svo
að vera með og kom fyrst á fund í
janúar,“ segir hann og bætir við að
hann hafi kynnst mörgu góðu fólki
í gegnum hópinn.
Agnes tekur undir það en hún
varð 18 ára í janúar og hefur verið
í ungliðahópnum síðan 2011. Hún
segir hópinn mikilvægan fyrir ungt
hinsegin fólk auk þess að vera ein-
faldlega frábær félagsskapur.
„Ég hélt að það væri svona AA-
stemning þarna og var rosalega
feimin við að koma á fund. En svo
fór ég og það var mjög gaman.“
Allt rófið
Krakkarnir segja hópinn þó afar
fjölbreyttan enda ekki eingöngu
fyrir samkynhneigð ungmenni.
„Við erum mjög mismunandi
hópur,“ segir Sólon. „Við erum með
fólk sem tilheyrir öllu hinsegin-róf-
inu, það er allt frá samkynhneigðu
fólki yfir í transfólk og „gender-
queer“ svo eitthvað sé nefnt.“
Sólon segir ungliðahópinn hafa
hjálpað sér mikið við að koma út
úr skápnum og sætta sig við hver
hann er í raun og veru.
„Samtökin hafa hjálpað mér á
ýmsan hátt. Þó að fjölskyldan styðji
mann alveg þá er gott að hafa ein-
hvern til að tala við þegar maður
er að koma út úr skápnum, ein-
hvern sem þekkir stressið og hef-
ur upplifað það sama og maður er
að ganga í gegnum,“ segir hann og
bætir við að það geti reynst sum-
um erfitt að koma út.
„Það fer mjög mikið eftir mann-
eskjum og fjölskyldum þeirra líka
hvort það sé erfitt að koma út úr
skápnum því að erfiðasti hlutinn
er að koma út gagnvart fjölskyldu
sinni. Margir ímynda sér að þetta
verði hræðilegt og að fjölskyldan
muni sparka manni út og að mað-
ur muni þurfa að lifa á götunni
en svo er hún oftast alveg sátt við
þetta.“
Fengu góðar viðtökur
Sólon kom út úr skápnum þegar
hann var 13 ára.
„Ég vissi hver ég var strax þegar
ég var krakki og fjölskylda mín
tók því mjög vel þegar ég kom út.
Foreldrar mínir og systir allavega,
kannski ekki alveg eldri kynslóðin
í fjölskyldunni.“
Það eru tvö ár síðan Adam kom
út fyrir fjölskyldunni.
„Svo var það bara í janúar á
þessu ári sem ég sendi öllum bréf
þar sem ég tilkynnti restinni af
fjölskyldunni. Mér fannst betra að
senda bréf en að taka upp símann
og hringja í hvern og einn.“
Agnes kom hins vegar út fyrir
þremur árum.
„Ég kom formlega út fyrir for-
eldrum mínum árið 2010 en þá
vissu alveg nokkrir að ég væri fyrir
stelpur líka og svona,“ segir Agnes.
Hún segir foreldra sína hafa tekið
fréttunum fremur illa í fyrstu.
„Mamma mín var mjög hissa.
Hún tók því frekar illa fyrst en svo
voru þau alveg sátt með þetta.“
Litlir fordómar
Krakkarnir eru sammála um að
enn séu fordómar í garð hinsegin
fólks hér á landi en að þeir séu þó
ekki mjög miklir.
„Maður finnur dálítið fyrir því
að það sé horft skringilega á mann
frekar en að fólk segi eitthvað við
mann,“ segir Sólon.
Agnes tekur undir það: „Fyrst
þegar ég kom út fann ég fyrir því en
það hefur verið mjög lítið eftir það.“
Adam segist sem betur fer ekki
hafa orðið fyrir neinum fordómum.
„Fólk í kringum mig hefur alla-
vega verið mjög indælt í minn garð.“
Þau segja fólk þó ekki alltaf gera
sér grein fyrir að um fordóma sé að
ræða.
„Til dæmis það að kalla trans-
fólk kynskiptinga er mjög móðg-
andi,“ segir Sólon. „Og svo eru
rosalega margir sem koma fram
við mann á allt annan hátt eftir að
maður kemur út úr skápnum. Eins
og maður sé orðinn eitthvað meira
spennandi en áður.“
Mikil vanlíðan
Krakkarnir segja hinsegin sam-
félagið á Íslandi stærra en flestir
halda.
„Þegar ég var í grunnskóla hélt
ég að ég væri eina hinsegin mann-
eskjan í skólanum mínum en núna
er ég búinn að komast að því að
það var alveg hellingur af þeim.
Maður heldur alltaf að maður
sé einn í heiminum en maður er
það ekki,“ segir Sólon en hann og
Adam eru báðir samkynhneigðir
transmenn.
„Þetta byrjar þannig að manni
finnst maður ekki passa inn með
öðru fólki af sama kyni,“ segir Sól-
on. „Manni líður alveg ógeðslega
illa með sjálfan sig á hverjum ein-
asta degi og það er eins og maður
sé fastur í sínum eigin líkama. Ég
hugsaði að það væri eitthvað að
mér og hjá mér fylgdi þessu mikil
vanlíðan. Ég var alltaf mjög þung-
lyndur krakki sem var náttúrulega
ekki skemmtilegt fyrir foreldra
mína og þess vegna voru þau mjög
glöð þegar ég kom út úr skápnum
af því að þá byrjaði ég að brosa.“
Strákur í röngum líkama
Adam segir sína upplifun afar svip-
aða því sem Sólon gekk í gegnum.
„Ég vissi náttúrulega ekkert
hvað „transgender“ var en frá því
að ég var lítill krakki fannst mér ég
hvorki passa innan um stelpurnar
né strákana, fyrir utan það að ég
hef áhuga á tölvuleikjum, þannig
að ég vissi ekkert hvar ég átti
heima. Ég vissi samt alltaf að mig
langaði til að vera strákur. Fólk var
alltaf að segja við mig að ég væri
stelpa svo ég hugsaði með mér:
„Ókei, ég er stelpa en ég vildi að ég
væri strákur.“ Svo var það ekki fyrr
en ég var 14 ára sem ég áttaði mig
á því að ég er strákur, bara í röng-
um líkama.“
Hann segir það hafa verið afar
erfitt að sætta sig við þá staðreynd.
„Ég var alltaf að vona að þetta
væri bara eitthvert tímabil því
að það er ógeðslega erfitt að vera
„trans“. Maður þarf að fara í gegn-
um þetta mikla ferli, bæði tilfinn-
ingalega og líkamlega, og ég var
alltaf að vona að ég þyrfti ekki að
ganga í gegnum það. Núna er ég
bara búinn að sætta mig við það.“
Myndi vilja sleppa við þetta
Sólon segir marga halda að það að
vera „transgender“ sé val. Sú sé þó
alls ekki raunin.
„Það eru margir sem halda að
maður ákveði að vera „trans“. Að
manni líði stundum smá illa og sé
að reyna að vera einhver annar en
maður er. En maður myndi alveg
vilja sleppa því að þurfa að ganga í
gegnum þetta,“ segir hann.
„Eftir að hafa fundið fyrir svona
mikilli vanlíðan í langan tíma þá
fer maður að vona að allt í einu
verði maður bara „venjulegur“.
Maður vonast til að geta hætt að
hugsa svona og byrjað að lifa líf-
inu. En svo áttar maður sig á því að
maður verður bara að sætta sig við
hver maður er.“
Bjó til manneskju á netinu
Adam segir mikilvægt að hafa ein-
hvern til að tala við.
„Það hjálpaði mér mjög mikið
að tala við annað fólk á mínum
aldri, eins og hina ungliðana og
fólk á netinu, til að fatta að ég væri
ekki einn í heiminum að ganga í
gengum þetta. Það er annað fólk
sem skilur þetta og það er til fólk
sem ég get talað við,“ segir hann.
Sólon segir internetið einnig
hafa hjálpað sér mikið.
„Ég spilaði mikið tölvuleiki á
netinu og var alltaf strákur í þeim.
Ég bjó til manneskju, strák, sem
mig langaði til að vera,“ segir hann.
„Ég þekki fleiri transunglinga sem
hafa gert þetta og ég veit að það
hljómar mjög skringilega en þetta
hjálpaði mér mjög mikið. Fyrst var
þetta bara grín fyrir mér en svo
einn daginn áttaði ég mig á því að
mig langaði til þess að vera þessi
manneskja – alltaf.“
Send til skóla-
stjórans fyrir að
kyssa stelpu
Úttekt
Hörn Heiðarsdóttir
horn@dv.is
„Þegar ég
kom út sem
transmaður var
fólk mjög hissa því
ég hef alltaf verið
mjög kvenlegur og
líkað við stelpu-
lega hluti
Adam Sigurðsson Adam segist ekki hafa
getað talað við fólk fyrr en hann sætti sig
við hver hann er.
Sólon Huldar Bjartmarsson Sólon var
40 kíló þegar átröskunin var sem verst en er
nú kominn í eðlilega þyngd.
Agnes Helga Jónsdóttir Agnes var lögð
í einelti nánast alla sína grunnskólagöngu
og upplifði mikla vanlíðan.
„Ég vildi aldrei tala
við neinn, ekki einu
sinni fjölskylduna mína,
af því að ég átti að þykj-
ast vera stelpa.
„Ég hætti að
borða til að
fá ekki mjaðmir
og fara ekki á
blæðingar