Dagblaðið Vísir - DV - 19.08.2014, Blaðsíða 11

Vikublað 19.–21. ágúst 2014 Fréttir 11
VATNAJÖKULL
Bárðarbunga
Hættusvæði vegna flóðahættu
Umferð á þessum svæðum hefur verið
lokað vegna flóðahættu.
Staðreyndir um Bárðarbungu:
n Næsthæsta fjall landsins: 2.009 metrar
n Ein mesta eldstöð landsins
n Ein stærsta askja á landinu,
allt að 700 metra djúp
n 200 kílómetra löng og
25 kílómetra breið
n Nálægt 100 gos eða goshrinur
síðastliðin 10.000 ár
n Ein stærsta eldstöð landsins
Bárðarbunga er ein stærsta og öflug-
asta eldstöð á Íslandi og jafnframt sú
víðáttumesta. Hún er talin vera um 200
kílómetra löng og 25 kílómetra breið.
Frá landnámi hafa orðið nokkur gos í
Bárðarbungu sem vitað er um, bæði stór
og lítil. Samtals hafa fundist ummerki
um 27 gos á eldstöðvakerfi Bárðarbungu
og Veiðivatna. Einnig hafa oft verið litlar
goshrinur á svæðinu sem oft hafa varið í
nokkur ár í senn.
Það eru þó þrjú gos sem standa
upp úr hvað varðar stærð
n Vatnaöldugosið – árið 870 Fyrsta
gos sem vitað er um eftir landnám var
árið 870, svokallað Vatnaöldugos. Þegar
menn námu hér land árið 874 var gosinu
rétt að ljúka eða því nýlokið. Það gos
var fremur stórt og í því myndaðist stór
sprunga sem spýtti út gríðarlegu magni
af gjósku, eða um 3,3 rúmkílómetrum.
Til samanburðar má nefna að talið er að
gosið í Eyjafjallajökli árið 2010 hafi fram-
leitt 0,25 rúmkílómetra af gosefni. Gosið
í Vatnaöldum myndaði hið svokallaða
landnámslag, sem er til dæmis notað til að
marka landnám í fornleifafræði.
Talið er líklegt að Vatnaöldugosið hafi
verið fyrsta gos sem landnámsmenn urðu
vitni að, en það er þó ekki vitað með vissu.
n Veiðivatnagosið – árið 1480
Árið 1480 varð stórt eldgos sem mótaði
ásýnd Veiðivatnasvæðisins. Þá sendi
Bárðarbunga kvikuskot neðanjarðar til
suðvesturs og varð þá stórt sprungugos
að fjallabaki. Í gosinu gaus úr tæplega
70 metra langri sprungu sem liggur eftir
Veiðivatnadældinni miðri. Í þessu gosi
myndaðist einnig mikið gjóskuefni, sam-
tals um 3,5 rúmkílómetrar.
n Tröllahraunsgosið – árið
1862–1864 Síðasta stóra gosið sem
orðið hefur í Bárðarbungukerfinu var á
árunum 1862–1864. Þá rann hraun úr gíg-
um sem kallast í dag Tröllagígar og hraun
sem heitir í dag Tröllahraun. Gosið varð á
jökullausu svæði norðan við eldstöðina í
Bárðarbungu.
jonsteinar@dv.is
Eldgos í Bárðarbungu í gegnum aldirnar
Nokkur stór gos hafa orðið í Bárðarbungu frá landnámi
„Verður eins og fjörður“
n Erfitt að spá fyrir hver og hvernig þróunin verður n Saga Bárðartungu
Ferðamenn svekktir
Urðu varir við stóra skjálfta
Þ
að urðu nokkrir varir við
stóra skjálftann í nótt, en
annars eru ummerkin mjög
takmörkuð,“ segir Jóhanna
Katrín Þórhallsdóttir, hálendis-
fulltrúi hjá Vatnajökulsþjóðgarði.
Hún segir starfsfólk á svæðinu
norðan Vatnajökuls mjög vel
upplýst og undirbúið undir það
hvernig bregðast eigi við fari að
gjósa í Bárðarbungu. „Það er al-
menn yfirvegun hjá fólki,“ bætir
hún við, en reglulega eru haldnir
upplýsingafundir í gegnum síma.
Taka spár um gos alvarlega
Aðspurð hvort hún viti til þess að
fólki, þá bæði ferðamönnum og
starfsfólki, þyki óþægilegt að vera
á svæðinu, segir hún svo ekki vera
eins og staðan er núna. En óttast
hún ekkert hið versta, að úr verði
stórt gos? „Það er ekkert tilefni til
að vantreysta þeim spám. Við tök-
um þær vissulega mjög alvarlega.
Við hins vegar treystum á þær að-
gerðir og undirbúning sem búið
er að vinna ef til þess kæmi. Við
treystum því að okkar starfsfólk sé
öruggt og erum þess vegna bara
slök yfir þessu, eins og hægt er. Við
látum ekki eins og ekkert sé, en
það er ekki verið að hlaupa upp til
handa og fóta,“ segir Jóhanna.
Ferðamenn svekktir
Umferð er um þau svæði þjóð-
garðsins sem eru opin og góð yf-
irsýn yfir hana. Um er að ræða
Kverkfjöll, Öskju, Nýjadal og
Hvannalindir. „Það eru þessi
mögulegu áhrifasvæði ef til kæmi
að meira yrði úr þessu en orðið
er.“ Einungis er um að ræða starfs-
stöðvar og gististaði, en engir
ábúendur eru á svæðinu. Jó-
hanna tekur fram að lokað sé fyr-
ir alla umferð, akandi, hjólandi
og gangandi, á merktum svæð-
um á hluta Gæsavatnaleiðar og
leiða að Herðubreiðarlindum. Þeir
sem hafi verið að ferðast um þessi
svæði hafi því orðið að fara aðr-
ar leiðir. Margir eru þó svekktir
yfir stöðunni, sérstaklega erlendir
ferðamenn.
„Sárt að þurfa
að breyta áætlun“
„Margt af þessu fólki hefur
skipulagt sín ferðalög með gríðar-
lega löngum fyrirvara, þannig
að því finnst mjög sárt að þurfa
að breyta áætlun. Margir hafa til
dæmis haft það að takmarki í nokk-
ur ár að ganga úr Mývatnssveit í
Landmannalaugar. Svo þegar fólk
er komið hingað til þess, þá er það
auðvitað ekkert ánægt að þurfa að
breyta. En það eru aðrar leiðir og
við reynum að gera gott úr því.“
Hún segir flesta gera sér grein fyrir
því að það sé ástæða fyrir óvissu-
stiginu, hvað sem úr verður.
Gos í Grímsvötnum