Dagblaðið Vísir - DV - 19.09.2014, Blaðsíða 20

Helgarblað 19.–22. september 201420 Fréttir Erlent
UndrUn og
reiði í Svíþjóð
J
immie Åkeson, formaður
sænska þjóðernishyggjuflokks­
ins Sverigedemokraterna, er nú
þegar byrjaður að notfæra sér
þá sterku stöðu sem flokkurinn
hans er í eftir kosningarnar í Svíþjóð
á sunnudaginn. Åkeson hótar nú að
beita sér gegn væntanlegu fjárfjár­
lagafrumvarpi minnihlutastjórnar
Stefans Löfvens, formanns Sósíal­
demókrata, og greiða atkvæði með
fjárlagafrumvarpshugmyndum
væntanlegrar stjórnarandstöðu.
Talið er hugsanlegt að ef formaður
Sverigedemokraterna lætur verða af
hótun sinni geti það leitt til þess að
boða þurfi til nýrra kosninga í Sví­
þjóð. „Við kunnum að komast að
þeirri niðurstöðu að velja þann kost
sem felur í sér sem minnstan skaða
fyrir Svíþjóð,“ var haft eftir Åkeson í
sænska blaðinu Dagens Nyheter á
fimmtudaginn.
Líkt og fram hefur komið í fjöl­
miðlum reynir Stefan Löfven nú að
mynda minnihlutastjórn með græn­
ingjunum í Miljöpartiet, sem Gustav
Fridolin og Ása Romson leiða. Löfven
þarf hins vegar að tryggja sér stuðn­
ing annarra flokka við væntanlegt
fjárlagafrumvarp sitt og fleiri stór mál
til að koma í veg fyrir stjórnarkreppu.
Geta verið í oddastöðu
Sverigedemokraterna eru í góðri
stöðu eftir að hafa fengið tæplega
13 prósent atkvæða í kosningun­
um um síðustu helgi og geta verið í
oddastöðu þegar kemur að atkvæða­
greiðslum um tiltekin mál. Flokk­
urinn jók fylgi sitt um 7,2 prósentu­
stig frá árinu 2010, úr 5,7 í 12,9, og
er í raun eini sigurvegarinn í sænsku
kosningunum. Flokkarnir fjórir sem
mynduðu síðustu ríkisstjórn fengu
samtals 39,3 prósent atkvæða og ef
atkvæðafjölda Sverigedemokraterna
er bætt við eru flokkarnir fimm með
meirihluta atkvæða á bak við sig.
Allir stjórnmálaflokkarnir á
sænska þinginu hafa hins vegar lýst
því yfir að þeir vilji ekki vinna með
Sverigedemokraterna út af stefnu
flokksins í innflytjendamálum og
rasískri fortíð hans.
Sterk viðbrögð
Sverigedemokraterna er opinberlega
ekki flokkur sem kennir sig við kyn­
þáttahyggju heldur vill hann standa
vörð um það sem sænskt er. Stefna
flokksins er ekki að henda innflytj­
endum og flóttamönnum úr landinu
heldur minnka innflutning þeirra um
90 prósent og nota fjármagnið, sem í
dag er notað til taka á móti þeim í Sví­
þjóð, til að hjálpa þessu fólki áður en
það kemur til landsins.
Oft og tíðum berast hins vegar af
því fréttir að flokksmenn í Sverige­
demokraterna láti út úr sér orð sem
ekki er hægt að kenna við annað en
rasisma. Til að mynda þurfti æðsti
ráðamaður í Stokkhólmi að hætta
afskiptum sínum af stjórnmálum
fyrir nokkru eftir að hafa tjáð sig
um Roma­fólk og innflytjendur í
skjóli nafnleyndar á rasísku áróður­
ssíðunni Avpixlat. Hugsanlega má
segja að flokkurinn sé rasistaflokkur
undir mýkri dulu og það er eins og
meirihluti Svía átti sig og sjái í gegn­
um tilraunir flokksins til að þykjast
vera annað en hann er.
Segja má að viðbrögð Svía við
kosningasigri Sverigedemokra­
terna hafi verið sterk. Strax á mánu­
daginn birti blaðið Expressen svarta
forsíðu með þeirri fyrirsögn að
nærri 800 þúsund Svíar hafi kosið
Sverige demokraterna. Dagurinn
var sorgardagur að mati Expressen.
„Sigur fasismans í Svíþjóð“ var fyrir­
sögnin á grein í Dagens Nyheter á
þriðjudaginn sem hófst á tilvitnun
í Francois Hollande Frakklandsfor­
seta: „Þetta er sársaukafullt“. Daginn
eftir sagði pistlahöfundurinn Jonas
Thente í sama blaði: „Á meðan við
skeggræddum í dagblöðunum um
Tinnabækurnar, teiknimyndafígúr­
una „Litla hjartað“ og myndir á
nammibréfum sem kunna að hafa
lýst kynþáttafordómum juku Sverig­
edemokraterna fylgi sitt í 13 prósent.“
Með orðum sínum vísaði Thente til
þess að miklar umræður fari fram um
kynþáttafordóma í sænsku samfélagi
og að sú umræða nái til minnstu at­
riða eins og ritrýni á gömlum bók­
um eins og Tinna – slíkur er pólitíski
rétttrúnaðurinn í landinu. Þessi um­
ræða breytir því hins vegar ekki að
þjóðernishyggjuflokkur með rasískar
rætur er orðinn sá þriðji stærsti í
landinu.
Viðbrögðin við kosningasigrinum
hafa í grófum dráttum lýst undrun
og furðu meirihluta sænsku þjóðar­
innar enda má segja að hún skiptist
í tvo hluta: Þá sem þola ekki Sverige­
demokraterna og svo þá sem kjósa
þá. Millivegurinn er eiginlega ekki til
staðar; tilfinningarnar í garð flokks­
ins eru ævinlega sterkar á báða bóga.
Getur haft öfug áhrif
Sænska þjóðin, og fulltrúar hennar
á sænska þinginu, þarf nú að nú að
eiga við þennan nýja veruleika þar
sem Sverigedemokraterna er orðið
þriðja stærsta aflið í sænskum stjórn­
málum. Og flokkurinn er þegar byrj­
aður að beita sér með áðurnefndri
hótun.
Stjórnmálaskýrandi Dagens Ny­
heter, Ewa Stenberg, segir raunar
að hugsanlegt sé að útspil Jimmies
Åkeson kunni að auka þrýsting á hina
flokkana að standa saman og styðja
fjárlagafrumvarp Sósíaldemokrata­
flokksins. Svo mikil er andúðin á
Sverigedemokraterna að hótun frá
flokknum getur þrýst öðrum saman
og þar af leiðandi haft öfug áhrif fyrir
Åkeson.
Ef Sverigedemokraterna styður
hugmyndir hinna stjórnarandstöðu­
flokkanna um fjárlagafrumvarp
og þær ná í gegnum sænska þing­
ið þá myndi ríkisstjórn Stefans Löf­
ven þurfa að stýra landinu út frá
fjárlagafrumvarpi andstöðunnar.
Slíkt gengur ekki og myndi það þýða
nýjar kosningar í lok ársins hugs­
anlega. Ewa Stenberg segir að þetta
vilji Jimmie Åkeson ekki. Hún tel­
ur að hann sé miklu frekar að reyna
að sýna kjósendum að flokkur hans
geti haft áhrif á sænsk stjórnmál. Að
mati hennar snýst hótunin því um að
Åkeseon vilji finna til sín.
Yrði refsað í nýjum kosningum
Formenn Miðjuflokksins og Flokks
fólksins hafa tekið undir það sjón­
armið að Åkeson kunni ekki að vilja
fá nýjar kosningar strax eftir þennan
stóra kosningasigur sinn.
Annie Lööf, formaður Miðju­
flokksins, telur að engar líkur séu á
því að Sverigedemokraterna myndu
styðja við hugmyndir fyrrverandi
ríkis stjórnarflokka sem voru jákvæð­
ir í garð innflytjenda og flóttamanna
og sem lögðu mikið upp úr því að að­
laga þá að sænsku samfélagi.
Jan Björklund, formaður Flokks
fólksins, segir til dæmis að ef hótun
Äkeson leiði til þess að boða þurfi
til nýrra kosninga þá verði honum
refsað í þeim fyrir hátterni sitt: „Ef
Äkeson kallar fram nýjar kosningar
með þessum hætti held að ég kjós­
endur muni refsa honum harðlega.“
Valdataflið hafið
Miðað við orð álitsgjafa og stjórn­
málamanna í Svíþjóð er því ólík­
legt að Äkeson beiti sér með þessum
hætti þar sem hann vilji ekki nýjar
kosningar. Líklegast þykir að hann
sé einungis að sýna aukið vald sitt og
vægi í kjölfar kosninganna; athuga
hvaða viðbrögð hann kallar fram
með orðum sínum.
Næstu daga munu fara fram erf­
iðar stjórnarmyndunarviðræður í
Svíþjóð þar sem flokkarnir keppast
um að koma sér í sem besta stöðu
fyrir komandi kjörtímabil, Sverige­
demokraterna þar á meðal. Eitt af
því fyrsta sem til dæmis þarf að gera
er að skipa forseta sænska þings­
ins en undir honum eru tveir vara­
forsetar. Sögulega hafa þessir þrír
menn komið úr röðum þriggja
stærstu flokkanna og ef þeirri reglu
er fylgt þá kemur forseti þingsins
frá Sósíaldemó krötum og varafor­
setarnir frá Moderaterna og Sverige­
demokraterna sem byrjaðir eru að
þrýsta á um að fá að skipa fulltrúa úr
sínum röðum í þessa stöðu.
Næstu dagar og vikur verða því
afar forvitnilegar í sænskum stjórn­
málum enda eru kosningarnar um
síðustu helgi sögulegar þar sem
línurnar í þeim eru ekki mjög skýrar,
ef undan er skilinn stórsigur Sverige­
demokraterna. n
n Uppnám vegna kosningasigurs Sverigedemokraterna
Ingi Freyr Vilhjálmsson
ingi@dv.is
„Við kunnum
að komast að
þeirri niðurstöðu að
velja þann kost sem felur
í sér sem minnstan skaða
fyrir Svíþjóð.
Stefan Löfven Formaður Sverigedemokra-
terna er byrjaður að sýna tennurnar eftir
kosningasigurinn á sunnudaginn og hefur
hann hótað því að berjast gegn fjárlaga-
frumvarpi væntanlegrar ríkisstjórnar Stefans
Löfven, formanns Sósíaldemókrata.
Í oddastöðu
Jimmie Åkeson,
formaður Sverig-
edemokraterna,
er kominn í góða
stöðu í sænskum
stjórnmálum eftir
að flokkur hans varð
sá þriðji stærsti í
Svíþjóð.