Dagblaðið Vísir - DV - 08.07.2014, Blaðsíða 23

Fréttir Stjórnmál 23Vikublað 8.–10. júlí 2014
Enginn sammála
um ágæti Costco
n Búið að stofna stuðningsmannahóp fyrir keðjuna á Facebook
C
ostco er nýjasta vandamál
stjórnarmeirihlutans. Sjálf-
stæðismenn virðast ólm-
ir vilja fá þennan verslunar-
risa hingað til lands og gefa
í leiðinni umtalsverðan afslátt eða
breyta lögum sem gilt hafa um hina
ýmsu verslunarstarfsemi. Fram-
sóknarmenn virðast hins vegar
heldur íhaldssamari og vakti Sigrún
Magnúsdóttir, þingflokksformað-
ur Framsóknar, mikla athygli þegar
hún sagði komu Costco munu valda
heilsuleysi íslensku þjóðarinnar í
framtíðinni í samtali við fréttastofu
Stöðvar 2. Það er þó klofningur í báð-
um flokkum um þau atriði í íslensk-
um lögum sem Costco vill fá undan-
þágu frá.
Hugmyndafræðilegt tækifæri
Sjálfstæðismenn hafa leitt um-
ræðuna um Costco en forsvarsmenn
verslunarkeðjunnar hafa verið í sam-
skiptum við ráðuneyti Ragnheiðar
Elínar Árnadóttur, iðnaðar- og við-
skiptaráðherra, um komu sína. Þrátt
fyrir að hún hafi sýnst tilbúin til að
sýna fyrirtækinu mikinn liðleika, og
jafnvel til í að nýta tækifærið og gera
grundvallarbreytingar á matvæla-,
lyfja- og áfengislöggjöf landsins.
Margir sjálfstæðismenn eru
kappsamir um að ná þeim mark-
miðum í gegn og snýst það ekki um
löngun þeirra til að geta verið í við-
skiptamannahópi Costco heldur um
hugmyndafræði. Á hinum endanum
eru svo líka margir sjálfstæðismenn
sem óir við að leyfa innflutning á
hráu kjöti eða sölu á lyfjum í stór-
mörkuðum.
Ætla að vernda kerfið
Framsóknarmenn eru öllu sam-
heldnari í andstöðu sinni við inn-
flutning á hráu kjöti enda hefur
flokkurinn ekki viljað hrófla við ís-
lenska landbúnaðarkerfinu. Þar á bæ
eru menn hins vegar ekki á eitt sam-
mála um hluti eins og sölu áfengis í
matvöruverslunum en lítil umræða
hefur farið fram um sölu lyfja í slík-
um búðum.
Tónninn sem Sigrún þingflokks-
formaður setti í síðustu viku er hins
vegar lýsandi fyrir afstöðu margra
framsóknarmanna. Sigmundur Dav-
íð Gunnlaugsson, formaður flokks-
ins og forsætisráðherra, hefur verið
svo viss um yfirburði íslenskra mat-
væla að hann fór á sérstakan íslensk-
an kúr. Það er því þvert á stemn-
inguna í flokknum að leyfa óheftan
innflutning á erlendum landbúnað-
arvörum.
Búið að stofna Facebook-hóp
Costco á sér marga fylgismenn á
meðal íslenskra neytenda. „Styðj-
um komu Costco til Íslands“ er yfir-
skrift á hóp sem stofnaður var á Face-
book(https://www.facebook.com/
costcotilisl) þegar fréttir bárust af
áhuga fyrirtækisins á því að koma til
Íslands. Strax á fyrsta sólarhringnum
eftir að hópurinn var stofnaður höfðu
1.300 manns látið sér líka við síðuna.
Í dag eru þeir komnir yfir 2.700. Það
munu þó líklega margir þeirra verða
ansi svekktir þar sem ekki er útlit fyr-
ir að eining náist um að breyta öllum
þeim lögum og reglum sem til þarf
svo að Costco opni vöruhús og versl-
un á höfuðborgarsvæðinu. n
Aðalsteinn Kjartansson
adalsteinn@dv.is
Ekki í höndum neytenda Sigrún sagði
það ekki eiga að vera í höndum neytenda
að velja hvaðan maturinn sem þeir kaupa sé
upprunninn. Mynd Sigtryggur Ari
Margir spenntir
Sjálfstæðismenn eru
margir spenntir fyrir
komu Costco til lands-
ins. Það eru þó skiptar
skoðanir um hversu
langt eigi að ganga
við lagabreytingar
og undanþágur til að
tryggja komu fyrirtæk-
isins hingað. Á myndinni
eru ráðherrar flokksins.
Mynd PrESSPHotoS/gEirix
Nokkrar staðreyndir um Costco
Fyrirtækið selur í raun allt milli himins og jarðar
Ljóst er að ef áætlanir forsvarsmanna
Costco um að opna útibú á Íslandi
ná fram að ganga mun landslagið á
íslenskum smásölumarkaði breytast
töluvert. Fyrirtækið er gríðarlega stórt og
tekur DV hér saman nokkrar staðreyndir
um þennan smásölurisa. Samkvæmt
umfjöllun á vefnum Retailsails á
dögunum kom fram að Costco er þriðja
stærsta smásölufyrirtæki Bandaríkjanna
ef mið er tekið af veltu og það sjöunda
stærsta í heimi. Aðeins Wal-Mart og
Kroger eru stærri en Costco í Banda-
ríkjunum. Costco var stofnað árið 1983
og hefur mikill stöðugleiki einkennt
fyrirtækið síðan þá. Þannig eru fimm af
þeim ellefu, sem skipuðu fyrstu stjórn
fyrirtækisins, enn viðriðnir Costco, þar á
meðal James Sinegal og Jeffrey Brotman
sem voru meðstofnendur. James er
forstjóri og Jeffrey stjórnarformaður.
Fyrirtækið hefur selt pylsu og gosglas á
þrjá dollara saman allar götur frá árinu
1985. Þrátt fyrir aukinn kaupmátt hefur
verðið haldist það sama undanfarin tæp
30 ár. Þessi samsetning virðist nokkuð
vinsæl meðal bandarískra neytenda
því árið 2010 voru 92 milljónir eininga
seldar. Eins og margoft hefur komið fram
býður Costco einnig eldsneyti til sölu. Á
síðasta ári seldi fyrirtækið 8,7 milljarða
lítra af eldsneyti á 343 eldsneytisstöðv-
um í Bandaríkjunum. Fyrirtækið seldi
sjávarafurðir fyrir 790 milljónir dala,
sjónvörp fyrir 1,8 milljarða dala, mynda-
vélar fyrir 362 milljónir dala, áfengi
fyrir 1,15 milljarða dala og kjötmeti fyrir
3,9 milljarða dala. Fyrirtækið er einnig
eitt það stærsta á sviði gleraugna og
umgjarða fyrir gleraugu í Bandaríkjunum.
Þannig seldust þrjár milljónir gleraugna
í Costco á síðasta ári. Til marks um vöxt
fyrirtækisins á undanförnum árum nam
velta þess 101 milljón dala fyrsta starfs-
árið, árið 1983. Árið 2010 nam veltan hins
vegar 76,3 milljörðum bandaríkjadala.
Costco Vöxtur fyrirtækisins
hefur verið ótrúlegur frá
stofnun þess árið 1983.
Ekki persónuleg
eign Bjarna Ben.
Björn Valur Gíslason, fyrr-
verandi þingmaður Vinstri
grænna, skýtur föstum skot-
um að Bjarna Benediktssyni,
fjármálaráðherra og formanni
Sjálfstæðisflokksins, vegna
ummæla þess síðarnefnda á
mögulegri sölu á hlut ríkis-
ins í Landsbankanum. Bjarni
lét hafa eftir sér í fréttum RÚV
um helgina að hann vilji selja
vænan hlut og setja bankann á
markað.
„Hann segist þó hvorki vera
búinn að gera það upp við sig
hvað stór sá hlutur á að vera né
hvernig að sölunni verður stað-
ið. Hann talar eins og um sölu
á persónulegri eign sinni sé að
ræða sem öðrum komi ekki við
hvernig hann ráðstafar. Málið
er heldur flóknara en það,“ seg-
ir Björn Valur.
Í fréttum RÚV sagði Bjarni
að þingið hefði þó gefið heimild
til að selja allt að 30 prósenta
hlut í bankanum. Mikilvægt
væri að selja hluta af þessu
hlutafé til að létta á þeirri miklu
skuldastöðu sem ríkissjóður
stendur frammi fyrir. Þá sagðist
Bjarni sjá fyrir sér að ríkið muni
áfram eiga 40 prósent í bank-
anum.
Björn Valur bendir á að á
síðasta degi þingsins fyrir jólin
2012 hafi verið samþykkt lög
um hvernig standa eigi að sölu
á eignarhlutum ríkisins í fjár-
málafyrirtækjum. Landsbank-
inn sé þar sérstaklega nefndur.
Samkvæmt þeim lögum, sem
Björn segir að séu enn í gildi,
sé heimilt að selja allt að 30
prósenta hlut í bankanum að
nokkrum skilyrðum uppfyllt-
um. „Bankasýsla ríkisins skal
gera tillögu um sölu og ann-
ast sölu á eignarhlutum ríkis-
ins. Málið skal lagt fyrir tvær
þingnefndir, efnahags- og við-
skiptanefnd og fjárlaganefnd.
Seðlabankinn skal veita um-
sögn um hvort jafnræðis sé gætt
á milli væntanlegra kaupenda,“
segir Björn Valur og bætir við
að síðastnefnda atriðið hafi
komið inn í frumvapið að til-
lögu Eyglóar Harðardóttur ráð-
herra og Lilju Mósesdóttur. Því
sé ætlað að koma í veg fyrir að
kaupendur geti keypt íslenskar
krónur á afslætti í skiptum fyr-
ir erlendan gjaldeyri og skapað
þannig ójafnræði á milli hugs-
anlegra kaupenda.
„Það kemur ekki á óvart
að Bjarni Benediktsson lagð-
ist hart gegn þessari lagasetn-
ingu eins og sjá má áumræðum
um málið og atkvæðagreiðslu.
Hann vill hafa frjálsar hend-
ur um hvern-
ig sameig-
inlegum
eignum
okkar
allra er
ráðstaf-
að. Það
gekk svo
vel síðast,“
segir Björn
Valur.