Hagskýrslur um landbúnað - 01.01.1953, Síða 10

8*
Búnaðarskýrslur 1951
um hlunnindi ýmiss konar. Til eru sveitir, þar sem talsverður silungs-
reytingur er á mörgum bæjum og hvergi fram talinn, og svipaða sögu
er að segja um eggjatöku, fugl, dún, reka og hrognkelsi. Því fer fjarri,
að einungis tekju- og eignarliðir búrekstursins gleymist við framtalið.
Gjöld og skuldir gleymast einnig, einkum hin smærri gjöldin og skuld-
irnar. Auk þess sem margt fellur niður sökum gleymsku, er þess ekki
að dyljast, að sumir framteljendur hafa hneigð til að telja tekjur sínar
og eignir minni en þær eru í raun og veru.
Þá er ekki fyrir það að synja, að eitthvað vanti á skýrslurnar, af
því að framtöl hafi alls ekki komið fram. Þess eru fáein dæmi, að
hreppstjórar hafi sltrifað nöfnin ein á þeim, er ekki hafa skilað fram-
tali. Hefur Hagstofan þá ýmist aflað sér upplýsinga um þá menn eftir
öðrum leiðum eða áætlað tölur fyrir þá eftir framtali fyrir næsta ár
á undan (1950). Þá hafa þess fundizt nokkur dæmi, að ekki hafi verið
teknir menn á búnaðarslcýrslur hreppstjóra, sem þó hefðu tvímælalaust
átt að vera þar. Þau dæmi eru þó eigi mörg, og öllu, sem þannig hef-
ur fallið niður og fundizt, hefur Hagstofan bætt á skýrslurnar, með
einni undantekningu þó: Eitt stórt bú kom fram í síðustu eftirleit, er
allar skýrslur voru fullgerðar. Hafði láðst að taka það á búnaðarskýrslu
hreppsins, og var orðið of seint að koma því inn í búnaðarskýrslurnar,
er framtal þess kom til Ríkisskattanefndar. Annars var sérstaklega
haldið spurnum uppi um bú þeirra manna, er reka bú annars staðar
en þeir telja fram, og getur eigi mikið hafa undan borizt.
Það getur orkað mikils tvímælis víða, hverja hefur átt að taka á
búnaðarskýrslu. Það er gömul regla skattanefnda að taka þá eina á
búnaðarskýrslur, sem eitthvert búfé telja fram, og þó stundum ekki
suma þá, er eiga 1—2 kindur eða 1 hross. Hins vegar hafa yfirleitt
ekki verið teknir á landbúnaðarskýrslur þeir, sem einvörðungu vinna
við landbúnað, en taka allt kaup sitt í peningum og fæði, og heldur
ekki roskið fólk, sem er í skjóli bænda, t. d. foreldrar hjóna, er bú-
reksturinn hafa á hendi. Af þessum sökum koma eigi fram á skýrsl-
unum allar launatekjur þeirra, er að landbúnaði vinna, og eigi heldur
allar eignir. Þannig eru þess nokkur dæmi, að fasteignir (svo sem
jarðir og húseignir) í sveitum eru taldar í eigu þeirra, sem eltki eru
teknir á búnaðarskýrslu, en búa þó í sveitinni, en hitt þó enn algeng-
ara, að fólk, sem eltki hefur verið á skýrsluna tekið, á talsverðar sjóð-
eignir. Við þessu var ekki hægt að gera, nema endursemja flestar
skýrslur hreppstjóranna. Mundi og alltaf orka tvímælis, hvar staðar
ætti að nema, ef önnur regla væri á höfð en skattanefndirnar hafa: að
láta búfjáreignina ráða því, hverjir eru á skýrslu teknir og hverjir ekki.
— Móti því, sem vantalið er samkvæmt því, sem hér að framan segir,
er líka talsvert oftalið, bæði vinnulaun og sjóðeignir, hjá þeim, sem
að vísu eiga fáeinar kindur, hesta og jafnvel kýr og eru þess vegna á
landbúnaðarskýrslu teknir, en hafa þó aðallega önnur störf með hönd-