Hagskýrslur um landbúnað - 01.01.1953, Side 55

Búnaðarskýrslur 1951
53*
nema liluti af raunverulegu verðmæti fasteignanna, samkvæmt núgild-
andi verðlagi. Hér kemur ekki aðeins til hin almenna verðhækkun fast-
eigna síðan 1940, heldur einnig allar umbætur, sem gerðar liafa verið
á landi og húsum jarða þau sömu ár. Bæði verðhækltun fasteignanna
og umbæturnar hafa verið mjög misjafnlega miklar eftir sýslum. 1 ein-
staka sýslum seljast fasteignir ekki mikið yfir fasteignamatsverði, enda
eru þess dæmi í einstökum sveitum, að þær eru óseljanlegar, nema hús
til niðurrifs. En annars staðar hafa fasteignir hækkað í verði 6—8 falt
eða jafnvel meira, þó að litlar eða engar umbætur hafi verið á þeim
gerðar. Svo eru umbæturnar að aulci og sums staðar eru þær stórmiklar.
Ef fasteignirnar væru metnar til þess verðgildis, sem þær eru í nú,
mundi koma fram milclu meiri munur milli sýslna á efnahag þeirra, er
landbúnað slunda, en fram kemur í töflunni. Mundi þá eflaust koma
fram hlutfallslega allmiklu betri hagur á Suðurlandsundirlendinu, í
Kjósarsýslu, Borgarfjarðarhéraði og á öllu Norðurlandi, og þar að lík-
indum einkum í Eyjafjarðarsýslu.
Hinar stærri landbúnaðarvélar og bifreiðir eru oftast taldar
fram með upphaflegu verði að frádregnum heimiluðum afskriftum, sem
venjulega eru 15% árlega af upphaflegu verði. Vegna almennrar verð-
hækkunar er matið á þessu hvoru tveggja lægra en raunverulegt verð-
mæti þeirra. — Smærri áhöld eru talin með sama verði frá ári til árs,
ef þau á annað borð eru færð á eignareikning. Eru þau yfirleitt mjög
lágt metin. Vélar búnaðarsambanda og ræktunarsambanda eru hér ekki
með taldar, heldur aðeins þær landbúnaðarvélar, sem eru í einstaklings-
eign.
Peningar, innstæður, verðbréf og útistandandi
skuldir. Eftir þeim upplýsingum frá fyrri árum, sem fyrir hendi eru
um þetta hjá Framleiðsluráði landbúnaðarins, mætti ætla, að þessar
eignir hefðu farið verulega vaxandi á árinu. Þær voru þannig ekki taldar
nema 90,5 millj. kr. i árslok 1950, en 124,8 í árslok 1951. En þetta
stafar sjálfsagt að verulegu leyti af því, að betur hefur verið sópað til
búnaðarskýrslnanna að þessu sinni en áður. Af eignum þessum í árslok
1950 voru 68,9 millj. kr. hjá bændum i sýslum, og vantaði þá framtal
þessara eigna úr fáeinum hreppum, þar á meðal einum, er 1951 taldi
fram yfir 1 millj. kr. i þessum eignum. En 1951 voru þessar eignir
taldar 75,5 millj. kr. hjá bændum í sýslum, og eru þá meðtaldar eignir
í þeim hreppum, er ekki töldu þær fram 1950. Virðist því litil aukning
hafa orðið á þeim á árinu. Aukning sú, er fram kemur í skýrslunum,
er að mestu leyti hjá búlausu fólki, og stafar hún aðallega af þvi, að
margar skattnefndir hafa nú í fyrsta sinn fært inn á búnaðarskýrslur
þá peninga, innstæður og verðbréf, sem búlaust fólk taldi fram til
skatts. I þeim hreppum, þar sem þessar eignir hafa áður verið færðar
inn á búnaðarskýrslur, virðist eigi hafa orðið mikil aukning þeirra frá
árslokum 1950 til ársloka 1951. Hins vegar hafa þær vitanlega færzt