Landshagsskýrslur fyrir Ísland - 01.01.1913, Síða 106

Yfirlit yfir skýrslurnar
um tekjur og tekjuskatt árin 1903-1910 með hliðsjón af fyrri árum.
I. Tekjur af eign.
Revenus provencint de propriété.
Þessar skýrslur liafa verið gefnar út svo fyllilega, sem lijer er gert, af tveim-
ur ástæðum. Fyrri ástæðan er sú, að Hagstofa íslands kemsl á 1. janúar 1914, og
æskilegast væri að hún þyrfti sem sjaldnast að fara mörg ár aftur í tiinan, þegar
hún hyrjar að vinna úr skýrslum um landshagi. Síðari áslæðan er sú, að Hagstofan
i Kristjaniu hefur tekið sjer fyrir hendur að semja alþjóðaskýrslu um tekjuskatt, og
hefur beðið um svo fullkomnar skýrslur sem unt væri frá íslandi, og þess vegna
hefur Jiótt hlýða, að fyila upp skarðið sem orðið hefur i skýrslur þessar eftir árið
1902, því þótt hjer sje að eins gerð aðalskýrslan fyrir árin 1903, 1904 og 1906, þá
gera yíirlitin yfir þau ár svo mikið að verkum, að gott samanhengi fæst í allar
þessar skýrslur 1903—1910, og við fyrri ár. Og þegar þetla er fengið, verður
skerfurinn, sem hjeðan af landi er lagður til þessa alsherjar fyrirtækis væntanlega
boðlegur eftir efninu sem fyrir hendi er.
Tekjaskaltur af eign og atvinnu var leiddur í lög lijer á landi 14. des. 1877
og eignarskatturinn hefur slaðið óbreyttur siðan, þótt hinum skaltinum hafi verið
breylt nokkuð eins og síðar verður sýnt. Slcattinum ber að svara af öllum árs-
tekjum af jarðeign, livort lieldur þær eru landskuld, leigur af innstæðukúgildum,
arður af hlunnindum eða annað. Sömuleiðis skulu þeir greiða tekjuskatt sem taka
leigur af fje sínu, hvort lieldur það er arður af skuldabrjefum, hlutabrjefuin eða
öðrum arðberandi höfuðstóli, eða leigur af útistandandi skuldum, hvort sem brjef er
til fyrir skuldinni eða ekki. Hið sama er um lausafje, sem á leigu er selt.
Undanþegnir tekjuskatti eru þeir, er árstekjur þeirra af hinum framanlöldu
eignum ekki nema 50 kr. Skatturinn eru 2 kr. af hverjum 50 kr. tekjum, og 1
kr. fyrir hverjar 25 kr. þar yfir. Af broti úr 25 krónum er enginn skatlur tekinn.
Hús sem ekki fylgja jörðum eða kaupstaðahús, svara húsaskatli en ekki
tekjuskatti.
Það sem án efa er hugðnæmasl af þeim upplýsingum, sem eru lil um tekju-
skatt af eign, er 1) tala þeirra sem greiða eignarskatt, 2) tekjurnar sem skatturinn
er greiddur af og 3) þinglýstar veðskuldir sein dregnar eru frá tekjunum. Tekjurnar
af jarðeignum eru þó nokkuð óstöðug tekjugrein, því þær voru ákveðnar eftir verð-
lagsskránni að mestu leyti áður, en eftir 1901 eru jarðarafgjöld meira og meira
ákveðin í peningum. Enn vantar mikið á að þau sjeu það 611. Gamlir leiguliðar
búa við gamla kosti. Þegar hinar ofantöldu upplýsingar eru setlar fram hjer á
eftir má geta þess, að i staðinn fyrir 5 ára meðaltal, sem vanalega er notað i skýrsl-