Dagblaðið Vísir - DV - 13.07.2012, Blaðsíða 22

S
ýrland er um þessar mundir
hættulegasta land í heimi,
enda má segja að þar ríki
borgarastyrjöld. Talið er að
allt að 10.000 manns hafi
látið lífið í átökum á milli mótmæl-
enda ríkisstjórnarinnar í landinu og
öryggissveita hennar, hers, lögreglu
og annarra aðila sem styðja stjórn-
ina.
Erfitt er að fá áreiðanlegar fréttir
frá landinu, þar sem langflestir
fréttamenn erlendra fréttastöðva
hafa yfirgefið það.
Átökin hófust í lok janúar í fyrra
þegar maður að nafni Hasan Ali
Akleh kveikti í sér í borginni Al-Ha-
sakah, til að mótmæla stjórnvöld-
um. Með þessum atburði er talið að
almenn uppreisn hafi hafist gegn
sýrlenskum stjórnvöldum, sem
stendur enn.
Í mars í fyrra kom til mikilla mót-
mæla í fjölmörgum borgum Sýr-
lands og þann 25. mars voru 20 mót-
mælendur myrtir í borginni Daraa.
Síðan þá hafa fréttirnar verið með
þessum hætti, að tugir manna séu
drepnir í viku hverri, að fjöldamorð
séu nánast daglegt brauð. Friðartil-
raunir hafa ekki skilað neinum ár-
angri og ofbeldið virðist vera ráð-
andi.
Fjölskylduveldi
Sýrland er um 185.000 ferkílómetrar
að stærð og þar búa um 22 milljónir,
en um 90 prósent þeirra eru Arabar.
Landinu hefur áratugum saman
verið stjórnað af sömu fjölskyldunni,
Assad-fjölskyldunni. Núverandi leið-
togi er Bashar al-Assad, sem er augn-
læknir að mennt og tók við af föður
sínum, Hafez al Assad, þegar sá lést
árið 2000. Hafez, þá varnarmála-
ráðherra, komst til valda í óblóð-
ugu valdaráni árið 1970 og sat því
í um 30 ár við völd. Flokkur þeirra,
Baath-flokkurinn (Baath þýðir
endurfæðing) er valdaflokkur lands-
ins númer eitt, myndar stjórn, ásamt
nokkrum öðrum smáflokkum. Aðrir
flokkar eru ólöglegir, en það eru um
14 flokkar kúrdíska minnihlutans.
Mikil tengsl við Sovétríkin
Hafez al Assad var sósíalisti og mynd-
aði náin tengsl við Sovétríkin sálugu,
rétt eins og Gamal Abdel Nasser,
leiðtogi Egypta á árunum 1956–1970.
Þetta skýrir sterka tengingu Rúss-
lands við átökin nú, en Rússar hafa
séð Sýrlandi fyrir öllum þeim vopn-
um sem landið þarf.
Tengls Assads við Sovétríkin fóru
mjög í taugarnar á múslimum, sem
álitu Assad guðleysingja. Allt frá
þessum tíma hefur því andað köldu á
milli leiðtoga Sýrlands og Bræðralags
múslima, sem er sterkt í Sýrlandi, rétt
eins og Egyptalandi. Árið 1982 gerðu
súnnítar í borginni Hama ( múslimsk
trú skiptist í súnní og sjía, sem eru
minnihluta innan íslam) uppreisn
gegn Assad, sem hann braut á bak
aftur af mikill hörku, talið er að allt
að 10.000 manns hafi verið myrt og
fjöldi særst. Í þessum átökum, sem
stóðu í tvær vikur, notaði Assad með-
al annars sovéskar árásarþyrlur til
að ganga milli bols og höfuðs á and-
stæðingum sínum.
Ráðandi minnihluti
Í bókinni, Íslömsk bókstarfstrú, eft-
ir pakistanska rithöfundinn Dilip
Hiro, kemur fram að ein af orsökum
langra átaka í Sýrlandi, sé einnig sú
að Assad tilheyri hópi svokallaðra
alavíta, sem eru minnihluti í Sýr-
landi. Alavítar tilheyra bændastétt
og voru til dæmis eftirlætishermenn
Frakka í Sýrlandi, sem stjórnuðu
landinu í raun frá 1920–1946, þegar
andstæðingar þeirra í samvinnu við
Breta, þvinguðu Frakka til að yfirgefa
landið.
Áhrif alavíta í stjórnmálum
og stjórnkerfi Sýrlands, hafa hins
vegar ekki dvínað og eru dæmi um
mikil völd minnihluta, sem reitir þá
meirihlutann til reiði. Sem er í þessu
tilfelli súnnítar, sem byggja afkomu
sína að miklu leyti á verslun og við-
skiptum. Samskipti þessara hópa
hafa verið mjög stirð og einkennast
því oftar en ekki af ofbeldi og átök-
um.
Hernam Líbanon
Andstæðingar Assad- fjölskyldunnar
hafa notað hvert tækifæri til þess
að reyna að koma honum frá völd-
um, til dæmis í nóvember árið 1983,
þegar Assad fékk hjartaáfall. En allt
kom fyrir ekki og hann hélt ótrauð-
ur um valdataumana. Á valdatíma
hans réðst hann með her sinn inn í
Líbanon, árið 1976, og blandaði sér
þar inn í eina blóðugustu borgara-
styrjöld tuttugustu aldarinnar. Sýr-
lenski herinn og Sýrlendingar réðu
því lögum og lofum í Líbanon allt
til ársins 2006, þegar þeir yfirgáfu
landið, eftir 30 ára hernám.
Botnlaus grimmd
Sýrland á hreint út sagt ömurlega
sögu varðandi mannréttindi og
hefur komið afar illa út í skýrslum
mannréttindasamtaka. Nánast all-
ar tegundir mannréttindabrota hafa
verið framin í landinu og gríðarlegt
ofbeldi einkennir sögu þess á tutt-
ugustu öldinni. Hryllingssögur á
borð við pyntingar á börnum og að
fólk sé notað sem mannlegir skildir
heyrast í fjölmiðlum. Stjórnarand-
stæðingar hafa hlotið miskunnar-
lausa meðferð og grimmdin er nán-
ast botnlaus.
Og þannig er það einnig í þess-
um átökum, sem ef til vill má segja
að eigi sér bakgrunn í valdaskipt-
unum árið 2000, þegar ýmsir hópar
sem börðust fyrir lýðræði, sáu sér
leik á borði. Arabíska vorið spilar
hér einnig inn í, en sjálfsmorðið sem
sagt var frá í byrjun greinarinnar er
talið eiga fyrirmynd í átökunum í
Túnis árið 2010, sem leiddu til af-
sagnar forseta Túnis, Ben Alí. Hann
sat við völd í 24 ár.
Ofbeldisseggur eða
farsæll leiðtogi?
Bashar al Assad, núverandi leiðtogi,
stendur frammi fyrir erfiðu verkefni
en ljóst er að stjórn hans hefur beðið
mikinn álitshnekki, eftir það ofbeldi
sem beitt hefur verið. Til dæmis hefur
stórskotaliði verið beitt án miskunnar
gegn sögufrægum borgum á borð við
Homs, þar sem um 200 manns létust
í slíkri árás í byrjun febrúar. Borgin,
sem hefur verið miðstöð andófsins
gegn Assad, hefur að geyma mikinn
fjölda sögulegra minja. Um 600.000
manns búa í Homs.
Vilji Assad halda völdum er
nokkuð ljóst að hann verður að
gera einhverjar tilslakanir sem
leiða til aukins lýðræðis og bættra
mannréttinda. Sú lýðræðisbylgja
sem flætt hefur um Mið-Aust-
urlönd á undanförnum misser-
um lætur Sýrland ekki ósnortið. En
beiti Assad auknu ofbeldi og herði
hann tökin, verður hans sennilega
minnst sem ofbeldisseggs, en ekki
farsæls leiðtoga. Hvaða leiðtogi vill
það?
Sádar og Sameinuðu arabísku
furstadæmin borga
n Í stríðsátökum er gríðarlegt fjármagn
brennt í átakabálinu – stríð kostar.
Samkvæmt fréttum eru það Sádi-Arabía
og Sameinuðu arabísku furstadæmin
sem aðallega fjármagna andspyrnuna
við Bashar al Assad. Súnnítar eru í
miklum meirihluta í báðum löndunum og
súnnítar eru helsti andspyrnuhópurinn
sem nú berst gegn Assad. Tengingin er því
augljós. Það voru einnig Sádi-Arabar sem
aðstoðuðu yfirvöld í smáríkinu Bahrain
við að berja niður lýðræðisbylgju þar í
landi í fyrravor af mikilli hörku. Meðal
annars réðust hermenn inn á sjúkrahús
og handtóku lækna og hjúkrunarfólk,
sem sinnti særðum. Í réttarhöldum fengu
sjúkrahússtarfsmenn þunga dóma; á
bilinu 5–15 fangelsi, en sumir fengu síðan
dómana mildaða. Á Youtube er að finna
magnaða verðlaunaheimildarmynd um
þetta, sem heitir A Shout in the Dark.
Sjónvarpsstöðin Al Jazeera framleiddi
myndina og var eina sjónvarpsstöðin sem
var í landinu á þessum tíma. Myndin gefur
því einstaka innsýn í atburði sem þessa.
Fangelsi Dr. Ghassan Dhaif fékk 15 ára
fangelsi í kjölfar átakanna í Bahrain, en
síðan var dómurinn mildaður í eitt ár.
13.–15. júlí 2012 Helgarblað
„Sýrland á hreint
út sagt ömurlega
sögu varðandi mann-
réttindi.
Gunnar Hólmsteinn Ársælsson
blaðamaður skrifar ritstjorn@dv.is
Sýrland
logar
22 Erlent
n Blóðug átök hafa staðið í rúmlega ár n Fjöldamorð framin n Löng saga átaka
Fjölskylduveldi Bashar al Assad er for-
seti Sýrlands, þar sem þúsundir manna hafa
látið lífið í blóðugum innanlandsátökum.
Hann er hluti af fjölskylduveldi sem stýrt
hefur Sýrlandi áratugum saman.
Hryllingur í Homs Andspyrnumenn í borginni Homs syrgja látinn félaga sinn eftir bardaga við sýrlenska herinn, sem látið hefur sprengjum rigna yfir borgina. Homs er mjög sögufræg borg
og þar er meðal annars einn frægasti miðaldakastali heims, Krak des Chevaliers.