Dagblaðið Vísir - DV - 13.07.2012, Blaðsíða 26

Ójafnt misrétti
26 Umræða 13.–15. júlí 2012 Helgarblað
Í
slenskir fjölmiðlar fóru mikinn
þegar skýrsla World Economic
Forum um stöðu kynjanna kom
út í vor. Samkvæmt henni er hér
„mesta jafnrétti [kynjanna] með
tilliti til stjórnmála, menntunar, at­
vinnumála og heilbrigðismála.“
Það hefði mátt taka fram að að
skýrslan „… mælir kynbundinn mis­
mun aðgangs að aðföngum og tæki­
færum …“ en „… ekki raunverulegan
aðgang að [þeim] …“ Ahhh.
Enn merki um karlmenn
í valdastöðum
Sú kenning að réttindi hvítra karl­
manna séu nú fótum troðin af fana­
tískum femínistum nýtur mikilla
vinsælda. Þó eru, eins og grínistinn
Stephen Colbert sagði um þessa
meintu kúgun karlmanna, „… enn
sjáanleg merki um hvíta karlmenn í
valdastöðum“ – á Íslandi er yfir níu­
tíu prósent stjórnenda og stjórn­
armeðlima í fyrirtækjum, stórum
sem smáum, karlar. Sjötíu prósent
„stjórnenda og embættismanna.“
Tæp áttatíu prósent háskólapró­
fessora. Sjötíu prósent af stjórn­
endum sveitar­ og bæjarfélaga. Tíu
af tólf hæstaréttardómurum. Síðast
en ekki síst – launatekjur íslenskra
kvenna voru samkvæmt skatt­
skýrslum árið 2010 67,7 prósent af
launatekjum karlmanna.
Í raun eru karlmenn enn slík
forréttindastétt að þegar á þá blæs
þenja fjölmiðlar það upp í neyðar­
ástand. (Enda eru 67 prósent ís­
lenskra frétta skrifaðar/fluttar af
karlmönnum.)
Af ávöxtunum skuluð
þér þekkja þá
Niðurstaða Kærunefndar jafnréttis­
mála í máli Önnu Kristínar Ólafs­
dóttur, stjórnsýslufræðings, byggir
ekki á fordómum eða annarleg­
um sjónarmiðum í garð karlmanna.
Lög um jafna stöðu og jafnan rétt
kvenna og karla kveða skýrt á um að
þess skuli gætt að hlutfall kynjanna í
stjórnunarstöðum á vegum ríkisins
„… sé sem jafnast og ekki minna en
40 prósent [konur] þegar um fleiri en
þrjá fulltrúa er að ræða.“ Ráðuneytis­
stjóri forsætisráðuneytisins er kona,
en fimm skrifstofustjórar ráðuneytis­
ins af fimm eru karlar.
Hamagangurinn yfir niðurstöðu
Kærunefndar varðandi hæfnismat
fagnefndar ráðuneytisins er slík­
ur að jafnvel hefur verið kallað eftir
„úttekt á starfsháttum Kærunefndar
jafnréttismála“ því mál þetta sýni að
e.t.v. sé „víðar pottur brotinn í starfi
nefndarinnar.“
Þessi látalæti eru spaugileg
sýndar mennska. Nær væri að kalla
eftir úttekt á starfsháttum þeirra er
ráða í opinberar stöður og em bætti.
Eins og hæfnissjónarmið séu aðal­
reglan í íslenskri stjórnsýslu! Eða í
íslensku atvinnulífi yfirleitt. Ef „af
ávöxtunum skulið þér þekkja þá“
er varla hægt að gefa hæfnismati
þeirra sem síðasta áratuginn hafa
ráðið í stjórnunarstöður – hjá hinu
opinbera eða einkafyrirtækjum –
háa einkunn.
Fagnefndin fær núll í einkunn
Fagnefnd sem gefur umsækjanda
með áralanga menntun og starfs­
reynslu að baki í enskumælandi
landi núll í einkunn í ensku fær
sjálf núll í einkunn. Nefndin taldi
Önnu Kristínu ekki hafa „sýnt eða
nefnt dæmi um hvernig hún nýtti
sér kunnáttu í erlendum málum
í starfi og verkefnum. Það hafi sá
sem skipaður hafi verið hins vegar
gert.“ Hvernig „sýna eða nefna“ átti
„dæmi“ um það fyrir nefndinni er
óljóst. Annað hvort kann maður
tungumálið almennilega eða ekki –
og ætla mætti að óþarft væri að biðja
umsækjanda með hennar bakgrunn
að „sýna eða nefna dæmi“ um það,
a.m.k. hvað ensku varðar.
Lesa má á milli línanna sjónar­
mið ráðuneytisins (sem fyrir hér­
aðs dómi hélt því fram að fall­
einkunnin fyrir tungumál hefði ekki
skipt máli!). Sá sem ráðinn var hafði
„víðtæka reynslu [af störfum] inn­
an stjórnsýslunnar sem starfsmað­
ur fjármálaráðuneytisins [og hafði]
setið í nefndum og starfshópum.“
Anna Kristín – sem auk mikillar
stjórnsýslureynslu á Íslandi hafði
starfað um árabil fyrir bandarísk
stjórnvöld – hefði hins vegar „þurft
meiri tíma til að kynnast umhverf­
inu betur og því fólki sem hún þyrfti
að hafa áhrif á.“
Í klúbbnum eða ekki?
Ergó, hann var þegar í klúbbn­
um, ekki hún. Ekki hvarflar að
nefndinni að utanaðkomandi fagleg
reynsla gæti reynst ráðuneytinu eða
stjórnsýslunni dýrmæt (týpískt ís­
lenskt).,en við sem höfum persónu­
lega reynslu af valdníðslunni (vald­
níðsla: misnotkun valds; t.d. að
ólögmæt sjónarmið – einkahags­
munir, óvild, flokkshagsmunir – ráði
ákvörðun stjórnvalds) sem tíðkast í
mikilvægum málaflokkum íslenskrar
stjórnsýslu erum auðvitað á annarri
skoðun. Ef viðvera í forréttindafé­
lagi stjórnsýslunnar er úrslitaatriði
um ráðningu, hvers vegna að eyða
peningum og tíma í viðtöl og mats­
nefndir?
Stök dæmi, eins og úrskurður
Kærunefndar og heimskulegar bíla­
stæðisreglur, þýða ekki að jafnrétti
– eða misrétti – kynjanna sé náð,
né gerir menntunarmunur kynj­
anna (37 prósent kvenna hafa há­
skólamenntun, en 29 prósent karla).
Líklega stafar munurinn af því að
konur þurfa að leggja meira á sig
en karlmenn til að ná jafnlangt á
vinnumarkaði. Og þrátt fyrir aukna
menntun kvenna, skilar menntun
körlum lengra; meðalmánaðarlaun
karla með grunnháskólamenntun
eru 90 þúsund krónum hærri en
kvenna.
Breytingar munu
ekki gerast sjálfkrafa
Lagasetning sem krefst þess að fólk
fái mismunandi meðferð – „sér­
tækar aðgerðir „ – vegna kyns er ekki
að ástæðulausu. Ekki þarf annað en
að líta á launatölur og kynjahlutföll
stjórnenda til að sjá að breytingarn­
ar munu ekki gerast sjálfkrafa.
„Þú afmáir ekki aldagömul ör með
því að segja „nú ertu frjáls til að fara
hvert sem þú vilt, gera það sem þú
vilt ogz kjósa þá sem þú vilt“ sagði
Lyndon Johnson Bandaríkjaforseti
árið 1965 í ræðu um sértækar aðgerð­
ir í baráttu fyrir kynþáttajafnrétti. „Þú
setur ekki mann, sem hefur haltr­
að í hlekkjum, í fremstu röð keppn­
isbrautarinnar og segir „nú er þér
frjálst að keppa við alla hina“ og þar
með hafir þú réttilega sýnt sanngirni
… Við viljum ekki aðeins frelsi, heldur
tækifæri … ekki aðeins jafnrétti sem
rétt og kenningu, heldur jafnrétti sem
staðreynd og árangur.“
Nýjum tillögum ASÍ ber að fagna
L
ífeyrissparnaður gegnir mjög
mikilvægu hlutverki á Ís­
landi og er einn mikilvægasti
hlekkurinn í endurreisn hag­
kerfisins og verður að standa
vörð um lífeyriskerfið en jafnframt
verður nauðsynleg endurskoðun að
fara fram. Eitt mikilvægasta verk­
efnið í þeim efnum er að sjóð félagar
fái að velja í hvaða lífeyrissjóð þeir
borga, og kjósa í stjórnir lífeyris­
sjóða og hafa um það að segja hvaða
fjárfestingarstefnu sé fylgt og líf­
eyrisréttindi séu erfanleg. Þetta er
ekki róttæk tillaga og fellur að sam­
tryggingarþætti lífeyrissjóðanna þótt
markmið hennar sé að brjóta upp
of sterka samtryggingu atvinnu­ og
verkalýðsrekenda. Hægri grænir–
flokkur fólksins, vill minnka mið­
stýringu í fjárfestingarákvörðunum
lífeyriskerfisins með skylduaðild að
ákveðnum sjóðum. Með miðstýr­
ingu verða fárfestingar einsleitari og
afleiðingar af mistökum verða dýrari.
Lífeyriskerfið er ósanngjarnt
eins og það er sett upp í dag
Lífeyrisgreiðslur í almenna lífeyris­
sjóðakerfinu eru eign lífeyrisgreið­
andans og ættu maki hans og börn að
fá lífeyrinn greiddan við fráfall, þ.e.
erfanlegar lífeyrissjóðsgreiðslur. Það
er staðreynd að fólk lifir lengur í dag
en áður. Þetta er vegna betri heilsu­
tengdrar þjónustu, betra mataræðis,
húsnæðis o.s.frv. Fæðingum er hlut­
fallslega að fækka sem leiðir af sér
að þeim fækkar sem halda lífeyris­
kerfinu uppi og er lífeyrissjóðskerf­
ið að margra áliti gjaldþrota. Þrátt
fyrir þessar staðreyndir er eitt vin­
sælasta loforð stjórnmálamanna að
lofa háum lífeyri og snemma.
Börnin okkar borga svo.
Ríkið skuldar LSR 400 milljarða
Við eigum eftir að gjaldfæra rúmlega
400 milljarða vegna B­deildar Lífeyr­
issjóðs starfsmanna ríkisins (LSR). Í
dag er almennur eftirlaunaaldur 67
ár á Íslandi en hjá ríkinu er almennur
lífeyristökualdur í B­deild LSR mið­
aður við 65 ára aldur. Þessu vill flokk­
urinn breyta og hækka lífeyrissjóðs­
aldur ríkisstarfsmanna í það sama
og hinn almenni borgari þarf að búa
við, eða í 67 ár. Þessa breytingu er
hægt að gera á 12 árum í 12 skref­
um þannig að á hverju ári bætast við
2 mánuðir og svo koll af kolli. Með
þessari breytingu er hægt að laga
þetta risagat í fjármálum ríkisins.
Tímabærum tillögum
ASÍ ber að fagna
Fagna ber tímabærum tillögum ASÍ
að nýrri stefnu í lífeyrismálum. ASÍ
vill að lífeyrisréttindi á almennum
vinnumarkaði verði jöfnuð á við
réttindi opinberra starfsmanna. ASÍ
vill tryggja að sjóðfélagar hafi hag
af því að greiða í lífeyrissjóði. Þetta
yrði best gert með því að draga veru­
lega úr tekjutengingum í almanna­
tryggingakerfinu, horfið verði frá
tekjutengingum milli heilbrigðiskerf­
isins og lífeyristekna í gjaldtöku á
dvalar­ og hjúkrunarheimilum fyrir
aldraða. ASÍ vill einnig að tekið verði
upp fjölþætt starfsgetumat sem liggi
til grundvallar endurhæfingarlífeyri
og réttur til varanlegra örorkubóta
verði fyrst til eftir þriggja til fimm ára
endurhæfingartímabil.
Batnandi manni er best að lifa.
Kjallari
Guðmundur
Franklín Jónsson
Kjallari
Íris Erlingsdóttir
„Á Íslandi er yfir níu-
tíu prósent stjórn-
enda og stjórnarmeðlima
í fyrirtækjum, stórum sem
smáum, karlar.
Vinsæl
ummæli
við fréttir DV.is í vikunni
„Þið eruð langt frá
því að vera fullkomnir
en eruð samt heiðar-
legastir íslenskra fjölmiðla og
stingið á mörgum kýlum, sem
stinga þarf á og aðrir fjölmiðl-
ar virðast ekki hafa áhuga á
að skoða!! Haldið bara áfram
á sömu braut og haldið áfram
að bæta ykkur!!“
Jón Kristjánsson um leiðara
Jóns Trausta Reynissonar
„Veit fólk þetta“ sem fjallar
um hvernig stjórnmálamenn, fyrirtæki
og auðmenn reyna markvisst að lama
opinbera umræðu.
„Þessi Dagur er að kveldi
kominn:) „höfum völlinn
þar sem hann er.““
Gísli Kristjánsson um frétt á
DV.is þess efnis að Dagur B. Egg-
ertsson hafi sagt í kvöldfréttum
Stöðvar 2 að Reykjavíkurborg ætli að
þétta byggð á næstu átján árum og
byggja sjö þúsund íbúðir í Vatnsmýrinni.
Árið 2024 muni flugvöllurinn í Vatns-
mýrinni heyra sögunni til ef marka má
áætlanir Reykjavíkurborgar.
„Bjó í fjögur ár í
Noregi, tíndi reglulega
heilan helling af þess-
um viðbjóði af kattarræksninu
okkar en slapp sjálfur alger-
lega við þetta. Þakka reyking-
um og landadrykkju fyrir það.“
Atli Jarl Martin um fréttir
af íslenskum manni sem var
bitinn af skógarmítli og berst
við alvarlegan taugasjúkdóm í kjölfarið.
„Það er nefnilega
einmitt það sem er
málið eins og Sveinn
segir. Að mönnum sé tamt að
nota þetta orðalag!! Það er
nákvæmlega það sem Hildur
er að benda á og því þarf að
breyta!!“
Berglind Guðný Kaaber um
frétt á DV.is þar sem segir að
Hildur Lilliendahl Viggósdóttir
hafi sett út á orðalag í fréttatilkynn-
ingu lögreglunnar. Þar er talað um
meintan geranda í nauðgunarmáli.
„Enn og aftur þurfa
Íslendingar að sækja
mannréttindi sín út
fyrir landsteinana. Niðurlægj-
andi en að sama skapi frábært
fyrir alla blaðamenn, sérstak-
lega þær tvær. Til hamingju!“
Þorfinnur Ómarsson um þær
fréttir að íslenska ríkið hafi
verið dæmt til þess að greiða
skaðabætur vegna tveggja mála þar sem
íslenskir blaðamenn voru dæmdir til þess
að greiða háar fjárhæðir fyrir að hafa
bein ummæli eftir viðmælendum sínum.
„Gæsahúðin er að
drepa mig. Þetta er
góður dagur.“
Hildur Lilliendahl Vigg-
ósdóttir við frétt um að ríkið
hafi tapað tveimur málum fyrir
Mannréttindadómstólnum í Strassborg
og þurfi að greiða Björk Eiðsdóttur og Erlu
Hlynsdóttur, blaðamönnum skaðabætur.
„Ég sé nú ekki betur
en að þetta sé Árni
Johnsen að svamla
þarna, sennilega að skima
eftir einhverju til handagagns.“
Axel Benjamín Árna-
son um þá frétt að líklega
hafi það verið selur á
mynd sem talin var vera af ísbirni.
14
13
41
28
42
39
10