Dagblaðið Vísir - DV - 13.07.2012, Blaðsíða 24

Sandkorn
U
ndanfarin ár hafa dunið á
DV málsóknir þar sem sótt
hefur verið að tjáningar­
frelsinu með grimmari og
skipulagðari hætti en áður
hefur sést á okkar tímum. Einstak­
ir blaðamenn hafa verið hundelt­
ir af leiguþýi sem gert hefur verið út,
jafnvel af glæpamönnum, til að koma
höggi á fjölmiðilinn. Og það hefur svo
sannarlega tekist því milljónakostn­
aður hefur fallið á útgáfuna þegar
misvitrir dómarar hafa lokið sér af og
saurgað altari réttlætisins.
Þegar mest var stóðu yfir 10 lög­
sóknir á blaðamenn DV og útgáfuna.
Langflest málin hafa snúið að tján­
ingarfrelsinu og hvað hafi mátt segja.
Í mörgum þeirra var sýknað en samt
náðu dómarar að koma höggi á út­
gáfuna. Frægast er mál knattspyrnu­
kappans Eiðs Smára Gudjohnsen sem
hafði fengið rausnarlega lánafyrir­
greiðslu í íslenskum banka á útrásar­
tímanum. Veð voru takmörkuð og það
glitti í vinargreiða gagnvart viðskipta­
vininum fræga. Á Þorláksmessu dag
sendi Eiður með hraði stefnur á rit­
stjóra og fréttastjóra DV þar sem kraf­
ist var fangelsisrefsingar og fébóta
vegna umfjöllunar blaðsins. Ekki var
deilt um sannleiksgildi frásagnarinn­
ar heldur var eingöngu krafist þagnar
um fjármál hans. Undirréttur dæmdi
Eiði í hag og úrskurðaði dómarinn,
Hervör Þorvaldsdóttir, að hinir lög­
sóttu skyldu fara í fangelsi fyrir að
hafa sagt frá fjármálum mannsins.
Heiðrún Lind Marteinsdóttir, lög­
maður Eiðs, úthrópaði hina ,,seku“
og hafði uppi stór orð um þá svívirðu
að DV skyldi fjalla um skjólstæðing
hennar með þessum hætti. Hún fagn­
aði því að blaðamennirnir, sem sögðu
sannleikann, fengju fangelsisdóm. En
svo undarlega vildi til að Hæstiréttur
snéri dómnum við og sýknaði DV al­
gjörlega. Af algjörlega óskiljanlegum
ástæðum ákvað dómurinn þó að
þeir einstaklingar sem lögsóttir voru,
skyldu sjálfir standa undir kostnaði af
málsvörn sinni. Þannig tókst dómur­
unum að koma höggi á saklausa.
Skilaboðin voru skýr: „Við náum ykkur
alltaf“. Það lá í loftinu að hluti íslenska
réttarkerfisins ætlaði sér að knésetja
fjölmiðilinn. Og fleiri dómar hafa fall­
ið þar sem sýknað er en blaðamönn­
um gert að borga sjálfir fyrir að verjast
ofsóknunum.
Blaðamaðurinn Jón Bjarki Magn­
ússon hefur í tvígang verið dæmdur
í undirrétti fyrir skrif sín. Í öðru til­
vikinu var hann dæmdur vegna þess
að hann hafði ummæli eftir þriðja
aðila. Milljónir króna hafa fallið á
blaðamanninn sem gerði það eitt að
vinna sína vinnu. Íslenskir dómstól­
ar hafa fyrirskipað honum að greiða
sem nemur árslaunum vegna skrifa
sinna.
Nýfallinn dómur Mannréttinda­
dómstóls Evrópu, sem gerir íslenska
ríkinu skylt að greiða blaðamönnum
Vikunnar og DV tíu milljónir króna,
undirstrikar á hvaða óheillabraut­
um íslenskir dómstólar hafa verið í
herferð sinni gegn tjáningarfrelsinu.
En þarna var þó aðeins um að ræða
tvö mál. Fjöldi annarra mála gegn DV
og tímaritum Birtíngs bíður þess nú að
mælikvarða réttlætisins verði brugðið á
málin og þolendur ofsóknanna fái upp­
reisn æru og bætur vegna árásanna.
Skuggi hefur hvílt yfir störfum íslenskra
blaðamanna og þau útgáfufyrirtæki
sem harðast urðu úti glímdu við erf­
iðleika við að standa straum af kostn­
aðinum. Og blaðamenn máttu sæta
því að sá lögmaður sem harðast gekk
fram í lögsóknum gegn þeim og fjöl­
miðlum þeirra, Vilhjálmur Hans Vil­
hjálmsson, kallaði þá „síbrotamenn“ í
óvenju subbulegri blaðagrein. Í þeim
stóra hópi fólks sem Vilhjálmur veitt­
ist að með ærumeiðingum eru blaða­
mennirnir Björk Eiðsdóttir og Erla
Hlynsdóttir sem nú fá bætur vegna
misgjörða sem þær þurftu að þola í
skugga íslenskra laga.
Enn bíða nokkur mál á hendur
DV þess að dómstólar afgreiði þau.
Sum þeirra snúa að tjáningarfrels­
inu. Hæst ber tvö mál Heiðars Más
Guðjónssonar sem vill fá dæmd­
ar ómerkar þær skoðanir sem settar
voru fram í leiðara DV. Þá vill hann
bætur vegna þess að lýst var í frétta­
greinum braski hans með krónur og
stöðutöku því tengt. Þá er Jón Snorri
Snorrason, lektor við Háskóla Íslands,
í máli gegn DV vegna þess að sagt var
frá groddalegu gjaldþroti fyrirtækisins
Sigurplasts þar sem kennarinn gegndi
stjórnarformennsku. Vart líður sú vika
að starfsmenn DV þurfi ekki að verjast
fyrir dómstólum.
Það blasir við íslenska löggjafanum
og réttarkerfinu að þar verða menn að
taka til hendinni. Eðlilegt væri að þeir
dómarar sem verstar ákúrur fá vegna
afglapa sinna víki úr störfum sínum.
Það má aldrei aftur gerast á Íslandi
að einstaklingar og fjölmiðlar þurfi að
þola þær ofsóknir sem átt hafa sér stað
undir fána réttlætisgyðjunnar. Dóm­
arar eiga ekki að komast upp með að
traðka á réttlætinu og láta illan hug
og geðþótta ráða niðurstöðum sín­
um. Við megum aldrei gleyma dóms­
morðunum og þeim misgjörðum sem
hafa átt sér stað. Það verður að upp­
ræta böðla sannleikans og siðvæða
réttarkerfið.
Sigurður í sól
n Sigurður Einarsson, fyrr­
verandi forstjóri Kaupþings,
hefur undanfarin ár mátt
þola sitt af hverju. Meðal
annars var hann um tíma
fastur í London og eftirlýstur
af Interpol. Þessa dagana
er hann laus undan þessu
oki öllu saman og dvelur í
húsi sínu á Seltjarnarnesi.
Á milli þess sem hann sólar
sig í íslensku veðurblíðunni
ekur hann um á lúxusjeppa
af gerðinni Land Rover
Discovery.
Lifibrauð Vilhjálms
n Dómur Mannréttinda­
dómstólsins um bætur til
blaðamannanna Erlu Hlyns-
dóttur og
Bjarkar Eiðs-
dóttur er
áfall fyrir
marga. Mest
þó vænt­
anlega fyrir
lögmann­
inn Vilhjálm H. Vilhjálmsson
sem hefur sérhæft sig í mál­
um sem nutu góðs af hinum
gölluðu prentlögum. Hann
missir nú hluta af lifibrauði
sínu þegar dómstólar hafa
verið reknir inn á rétta braut.
Blaðastríð
n Jón Kaldal, stofnandi og
fyrrverandi ritstjóri Frétta­
tímans, þykir vera hæf­
ur maður á sínu sviði. Það
kom mönnum nokkuð á
óvart þegar
hann hætti
snögglega í
vor og Jónas
Haraldsson,
fyrrverandi
ritstjóri amx.
is, settur í
hans stað. En nú hefur Jón
komið sér fyrir á nýjum fjöl­
miðli. Að þessu sinni er það
undir merkjum útgáfunn­
ar Heims og er ætlunin að
gefa út á dagblaðsformi
fréttablað Iceland Review
á ensku. Þar er höfðað til
ferðamanna á Íslandi og lagt
upp í grjótharða samkeppni
við Grapevine sem er fyrir á
markaðnum. Það stefnir því í
blaðastríð.
Glaður í golfi
n Ævilaunþegi ríkisins, Jón
Steinar Gunnlaugsson, lætur
nýfallinn áfellisdóm Mann­
réttindadómstóls Evrópu yfir
íslensku rétt­
arkerfi ekki á
sig fá. Jón var
í golfi í veð­
urblíðunni í
síðustu viku
þegar DV leit­
aði viðbragða
hans vegna dómsins. Jón vildi
ekkert segja. Hann er vanur
að sveifla hamri réttvísinnar
á launum en mun frá og með
október næstkomandi geta
sveiflað golfkylfum sínum án
þess að hafa áhyggjur af af­
komu sinni.
Ég skil ekkert hver
ásetningurinn var
Forseti byggir brýr
en grefur ekki skurði
Arnór Gudjohnsen um þegar hann var sleginn niður á Pollamóti – Séð og heyrt Ari Trausti Guðmundsson um Ólaf Ragnar Grímsson í grein sinni – Fréttablaðið
Böðlar sannleikans„Við náum
ykkur
alltaf
M
ig langar að benda lesendum
mínum á nokkrar hagnýt­
ar ástæður til þess að fara á
kjörstað 20. október eða fyrr
og styðja frumvarp stjórn­
lagaráðs til nýrrar stjórnarskrár, þar
eð frumvarpið felur í sér umtalsverðar
réttarbætur handa fólkinu í landinu.
Rjúfum þögnina
Staða þeirra, sem krefjast þess, að
Seðlabankinn birti upptökur af sím­
tölum forsætisráðherra og seðla­
bankastjóra í hruninu, myndi styrkjast
með samþykkt frumvarpsins. Fólk­
ið í landinu hefur skýran hag af að fá
að vita sannleikann um það, sem sagt
var í síma Seðlabankans þessa örlaga­
ríku daga. Seðlabankinn þumbast við
eins og af gömlum vana og ber fyrir sig
þagnarheimildir í lögum. Frumvarp
stjórnlagaráðs miðar að því að rjúfa
þagnarmúrinn með því að opna blaða­
mönnum og öðrum aðgang að upplýs­
ingum, sem varða almannahag.
Í frumvarpi stjórnlagaráðs segir í 15.
grein: „Upplýsingar og gögn í fórum
stjórnvalda skulu vera tiltæk án undan­
dráttar og skal með lögum tryggja að­
gang almennings að öllum gögnum
sem opinberir aðilar safna eða standa
straum af. … Söfnun, miðlun og af­
hendingu gagna, geymslu þeirra og
birtingu má aðeins setja skorður með
lögum í lýðræðislegum tilgangi, svo
sem vegna persónuverndar, friðhelgi
einkalífs, öryggis ríkisins eða lögbund­
ins starfs eftirlitsstofnana. … Um gögn
sem lögbundin leynd hvílir yfir skulu
liggja fyrir upplýsingar um ástæður
leyndar og takmörkun leyndartíma.“
Skólaskylda án endurgjalds
Setjum svo, að ný ríkisstjórn kæm­
ist til valda og ætlaði sér að fjármagna
menntakerfið með skólagjöldum frá
grunnskóla og upp úr. Þetta verður ekki
hægt, ef frumvarp stjórnlagaráðs verður
samþykkt, því að þar stendur í 24. grein:
„Öllum þeim, sem skólaskylda nær til,
skal standa til boða menntun án endur­
gjalds.“
Þjóðareign þar sem við á
Nú ákveður ríkisstjórnin að taka Val­
þjófsstaðahurðina traustataki og færa
hana forseta Íslands að gjöf með þakk­
læti fyrir gott samstarf. Þetta verð­
ur ekki hægt, ef frumvarp stjórnlaga­
ráðs verður samþykkt, því að 32. grein
frumvarpsins um menningarverðmæti
hljóðar svo: „Dýrmætar þjóðareignir
sem heyra til íslenskum menningararfi,
svo sem þjóðminjar og fornhandrit, má
hvorki eyðileggja né afhenda til varan­
legrar eignar eða afnota, selja eða veð­
setja.“ Einmitt þetta er hugsunin á bak
við ákvæðið um auðlindir í þjóðareign.
Uppsprettan er Þingvallalögin frá 1928.
Lausaganga
Í Jónsbók 1281 voru ströng ákvæði, sem
bönnuðu mönnum að beita fé sínu á
annarra lönd, og skyldu bætur koma
fyrir. Nú gengur búfé laust, og telja
margir náttúrufræðingar og aðrir lausa­
gönguna vera mesta umhverfisvanda
Íslands. 33. grein frumvarps stjórnlaga­
ráðs um náttúru Íslands og umhverfi
miðar að því að örva löggjafann til að
taka á þessum vanda. Þar segir. „Nátt­
úra Íslands er undirstaða lífs í landinu.
Öllum ber að virða hana og vernda.
Öllum skal með lögum tryggður réttur
á heilnæmu umhverfi, fersku vatni,
ómenguðu andrúmslofti og óspilltri
náttúru. Í því felst að fjölbreytni lífs
og lands sé viðhaldið og náttúruminj­
ar, óbyggð víðerni, gróður og jarðveg­
ur njóti verndar. Fyrri spjöll skulu bætt
eftir föngum. Nýtingu náttúrugæða
skal haga þannig að þau skerðist sem
minnst til langframa og réttur náttúr­
unnar og komandi kynslóða sé virtur.“
Þessu ákvæði er ekki frekar en öðrum
ákvæðum frumvarpsins ætlað að vera
orðin tóm.
Jafnræði
Í 34. grein um náttúruauðlindir segir
svo: „Stjórnvöld geta á grundvelli laga
veitt leyfi til afnota eða hagnýtingar
auðlinda eða annarra takmarkaðra al­
mannagæða, gegn fullu gjaldi og til
tiltekins hóflegs tíma í senn. Slík leyfi
skal veita á jafnræðisgrundvelli og þau
leiða aldrei til eignarréttar eða óaftur­
kallanlegs forræðis yfir auðlindunum.“
Þessari grein er ætlað að færa auðlind­
irnar aftur til rétts eiganda, þjóðarinn­
ar, svo að hún fái loksins réttmætan og
óskertan arð af eign sinni.
Jafnt vægi atkvæða
Í 39. grein um alþingiskosningar seg­
ir svo: „Atkvæði kjósenda alls stað­
ar á landinu vega jafnt.“ Alþingi ræður
fjölda kjördæma, landið má vera eitt
kjördæmi eins og Færeyjar, en í mesta
lagi átta.
Hagnýtar ástæður
Leiðari
Reynir Traustason
rt@dv.is
Útgáfufélag: DV ehf. Stjórnarformaður: Ólafur M. Magnússon Ritstjórar: Jón Trausti Reynisson (jontrausti@dv.is) og Reynir Traustason (rt@dv.is) Fréttastjóri: Ingi Freyr Vilhjálmsson (ingi@dv.is)
Umsjón helgarblaðs: Ingibjörg Dögg Kjartansdóttir (ingibjorg@dv.is) Umsjón innblaðs: Kristjana Guðbrandsdóttir (kristjana@dv.is) Framkvæmdastjóri: Stefán T. Sigurðsson (sts@dv.is)
Sölu- og markaðsstjóri: Heiða B. Heiðarsdóttir (heida@dv.is) Hönnunarstjóri: Jón Ingi Stefánsson (joningi@dv.is) Umbrot: DV Prentun: Landsprent Dreifing: Árvakur DV á netinu: DV.is
F R J Á L S T, Ó H Á Ð D A G B L A Ð
Heimilisfang
Tryggvagötu 11
Hafnarhvoli, 2. hæð
101 Reykjavík
FRéTTASkoT
512 70 70 DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins á stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. Öll viðtöl blaðsins eru hljóðrituð. Notkun á efni blaðsins er óheimil án samþykkis.
512 7000
512 7010
512 7080
512 7050
AÐALnúmeR
RiTSTJÓRn
ÁSkRiFTARSími
AuGLýSinGAR
24 13.–15. júlí 2012 Helgarblað
Kjallari
Þorvaldur
Gylfason
„Frumvarp stjórn-
lagaráðs miðar að
því að rjúfa þagnarmúrinn
með því að opna blaða-
mönnum og öðrum að-
gang að upplýsingum, sem
varða almannahag.