Fréttablaðið - 12.12.2014, Síða 28

12. desember 2014 FÖSTUDAGURSKOÐUN
HALLDÓR
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík Sími: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is AÐSTOÐARFRÉTTASTJÓRI: Andri Ólafsson andri@frettabladid.is VIÐSKIPTI: Fanney Birna Jónsdóttir fanney@frettabladid.is HELGARBLAÐ: Erla Björg Gunnarsdóttir erla@frettabladid.is
MENNING: Friðrika Benónýsdóttir fridrikab@frettabladid.is VÍSIR: Kolbeinn Tumi Daðason, kolbeinntumi@365.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Sæmundur Freyr Árnason sfa@frettabladid.is ÚTLITSHÖNNUN: Silja Ástþórsdóttir siljaa@frettabladid.is
FRÁ DEGI
TIL DAGS
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg S. Pálmadóttir FORSTJÓRI: Sævar Freyr
Þráinsson ÚTGEFANDI OG AÐALRITSTJÓRI: Kristín Þorsteinsdóttir kristin@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRI:
Sigurjón M. Egilsson sme@frettabladid.is. Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á
höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslun um á landsbyggðinni. Fréttablaðið
áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. ISSN 1670-3871
Að leita ljóssins
Þorsteinn Sæmundsson, þingmaður
Framsóknarflokksins og tíður gestur í
þessum dálki, talaði um Borgunarsölu
Landsbankans á þingi. Hann var
ósáttur við bankastjóra Landsbankans
og að hér væri ekki hætt við frekari
sölu, heldur ætti að selja annað
greiðslukortafyrirtæki. „Af hverju
leitar maðurinn ekki að einhverjum
sem hefur ljós til þess að lýsa upp
þetta myrkur sem hann er í? Og af
hverju gengur hann í sömu gildruna
aftur, að selja öflugt fyrirtæki á
fyrsta tilboði? Ég hélt að það
væru margir fjárfestar á Íslandi
sem væru í vandræðum með
að fjárfesta, meðal annars
vegna hafta. Ég skil
þetta ekki,“ sagði Þor-
steinn Sæmundsson.
Fokdýr áróðurssýning
Steingrímur J. Sigfússon fór á flug
á Alþingi í gær og fann þá að því
að Bjarni Benediktsson svarar ekki
spurningum um gang skuldaleiðrétt-
ingarinnar. „Hvort tveggja gengur
ekki upp, að sú kynning hafi byggst
á fullnægjandi upplýsingum en að
núna, mánuði seinna, geti ráðherra
engu svarað. Mér er nær að halda að
ráðherra hafi frekari málsvörn í svari
sínu nú en að áróðurssölumessan í
Hörpu hafi byggt á einhverjum
vitrænum gögnum. Þetta er
stóralvarlegt mál, herra
forseti, og ég ítreka óskir
mínar um að þetta verði
rætt í forsætisnefnd,“
sagði Steingrímur
undir bjölluleik
forseta þingsins.
Ráðherra með reisupassa
Stefán Ólafsson, prófessor við Há-
skóla Íslands, er í hópi þeirra sem
finna að náttúrupassa Ragnheiðar
Elínar Árnadóttur. Hann segir ráð-
herrann vilja troða náttúrupassa ofan
í kok á þjóðinni. Stefán segir einnig
að honum virðist „… sem ráðherrann
vilji ganga erinda hóteleigenda sem
ekki vilja gistináttaskatt eða hærra
þrep virðisaukaskatts á ferðaþjón-
ustu (þótt hvort tveggja sé algengt í
grannríkjunum). Ráðherrann virðist
líka ætla að leyfa landeigendum
að vera sjálfir með gjaldtöku,
eins og fitjað var upp á í fyrra.
Kannski er meginmarkmið
ráðherrans með „nátt-
úrupassanum“ að lögmæta
gjaldtöku landeigenda.“
sme@frettabladid.is
Frumvarp um afnám lágmarksútsvars
hefur verið lagt fram á Alþingi enn eina
ferðina. Markmiðið virðist vera að auka
frelsi sveitarstjórna og takmarka óhófleg
afskipti löggjafans. Afnáminu er ætlað að
leiða til jákvæðrar samkeppni milli sveitar-
félaga með tilliti til útsvarsgreiðslna.
Hvernig geta það talist óhófleg afskipti
að kveða á um lágmarksútsvar í lögum,
þegar það telst eðlilegt að hafa ákvæði um
hámarksútsvar? Og hvernig er hægt að
fullyrða að ekki sé verið að leggja til breyt-
ingar á lögbundnu hlutverki sveitarfélag-
anna?
Þessi skilgreining á frelsi og afskipt-
um er þröng og tækifærissinnuð. Hún er
kunnugleg og til þess eins gerð að þjóna
markmiðum frjálshyggjunnar um lægri
skatta án þess að afleiðingar fyrir samfé-
lagið séu kannaðar til hlítar. Lögbundn-
ar skyldur sveitarfélaga eru margar og
flóknar og felast m.a. í rekstri grunnskóla,
félagslegs húsnæðis og sorphirðu. Ólög-
bundin verkefni eru síst færri en ekki síður
mikilvæg. Verkefnin kosta peninga. Mest
er fjármagnað með útsvarinu, sem byggir
á samfélagssáttmála um að við fjármögn-
um ákveðna grundvallarþjónustu í sam-
einingu. Auðvitað ríkir ágreiningur um
hversu stór hluti verkefnanna skuli fjár-
magnaður með útsvarinu, hvort þau skuli
fjármögnuð að fullu eða hvort notendum
beri að greiða hluta. Aldrei nokkurn tímann
hefur þó verið stungið upp á annars konar
tekjuöflun að fullu. Samkeppnissjónarmið
frumvarpsins halda ekki, enda ekki um
fyrirtæki að ræða heldur samfélög. Verk-
efni sveitarfélaganna eru ekki vara sem
hægt er að bjóða á afslætti, ekki frekar en
verkefni heimila eða fjölskyldna. Sveitar-
félögin eru mynduð utan um þessi verkefni
og íbúarnir fjármagna þau og framkvæma
með lýðræðislegum aðferðum. Aftur tek ég
fram að auðvitað er ágreiningur um fjár-
mögnun eða framkvæmd einstakra verk-
efna, en ekki fyrirkomulagið í heild.
Eigi sveitarfélög að keppa um eitthvað, þá
er margt mikilvægara en útsvarið. Lífsgæði,
menntun, frístundir, umhverfi, samgöng-
ur og húsnæði og hvernig hægt sé að nýta
fjármunina sem best í þágu samfélagsins
alls. Frumvarp um afnám lágmarksútsvars
endurspeglar gerbreytta hugmyndafræði,
þar sem gert er ráð fyrir möguleikanum á
að ekkert útsvar verði innheimt. Frumvarp-
ið boðar rof á þeirri sátt sem ríkt hefur um
að íbúar fjármagni verkefni sveitarfélag-
anna í sameiningu og kynnir til leiks hug-
myndafræði um sveitarfélög sem fyrirtæki
sem bjóði varning á hagstæðum kjörum.
Það væri mikil afturför og því óskandi að
Alþingi hafni frumvarpinu.
Sveitarfélög eru ekki fyrirtæki
SVEITARFÉLÖG
Sóley
Tómasdóttir
forseti borgar-
stjórnar
www.netto.is
Kræsingar & kostakjör
AFHJÚPUN
REYNIR TRAUSTASON
KR
Sjómaðurinn Reynir Traustason
varð fréttaritari DV á Flateyri.
Fréttaritarinn varð ritstjóri og
eigandi DV. Við sögu koma átök
og hneyksli sem skóku íslenskt sam-
félag. Mál Árna Johnsen, Æsumálið,
Landssímamálið og nú síðast Leka-
málið og átökin sem kostuðu hann
starfið. Þetta er fréttaævisaga.
B
jarni Benediktsson, fjármála- og efnahagsráðherra,
spurði stjórnarandstöðuna að því í vikunni hvort það
væri sanngjörn krafa, í ljósi þess að almennur læknir
á Landspítalanum væri með um 1,1 milljón á mánuði í
heildarlaun og yfirlæknar með um 1.350 þúsund, að við þá
upphæð bættist um það bil ein meðalmánaðarlaun fólks í landinu til
að leysa læknaverkfallsdeiluna. Ekki fékkst svar við spurningunni á
þinginu í gær enda snýst læknadeilan öll um hana.
Deilan hefur nú varað í 60 daga og ekkert bendir til að það
styttist í að henni ljúki. Fréttablaðið greindi frá því í vikunni að
búið væri að fresta rúmlega 700 aðgerðum. Yfir tvö þúsund dag- og
göngudeildarkomum hefur verið frestað. Rætt var við mann sem
hefur verið fastur á hjartadeild
Landspítalans í fjóra daga. Hann
liggur inni á kaffistofu, þar sem
allar stofur eru yfirfullar. Sjúk-
lingurinn veit ekki enn hvað að
honum amar þar sem hann hefur
ekki enn undirgengist nauðsyn-
legar rannsóknir. Í dag segjum
við svo frá því að sjúklingur í
einangrun vegna sýkingarhættu þurfi á liggja inni á klósetti vegna
plássleysis. Þetta úrræði er víst algengt.
Í aðsendri grein í blaðinu í gær sagði Agnar H. Andrésson, hag-
fræðingur og læknanemi, frá því að kaupmáttarskerðing lækna
síðustu sjö árin nemi um 20 prósentum. Þeir hafi setið eftir með
verulega skertan kaupmátt og aukið álag samtímis. Margir læknar
hafi sagt starfi sínu lausu eða séu að íhuga það alvarlega. Samfara
því séu fáir læknar að flytja heim með fjölskyldur sínar til að fara
að vinna í molnandi kerfi og fá lág laun fyrir.
Hvernig á að leysa þetta? Ástandið hlýtur að enda einhvern veg-
inn og kostirnir eru ekki sérlega margir. Í fyrsta lagi geta læknar
sætt sig við mun minni launahækkanir en þeir krefjast í dag og
fallist þannig á tilboð ríkisins. Í öðru lagi getur ríkið fallist á kröfur
lækna og hækkað laun þeirra umtalsvert. Í þriðja og síðasta lagi
geta báðir séð að núverandi staða, bæði vegna afleiðinga verkfalls-
ins sem og stöðunnar sem var uppi löngu áður en læknar ákváðu að
leggja niður störf, er alveg út úr kortinu og slakað á kröfum sínum.
Fyrsti kosturinn er útilokaður. Læknarnir hafa sýnt tennurnar
óhikað undanfarið og stefnir í enn harðari og líklegast hættulegri
aðgerðir þeirra eftir áramót. Þeim er alvara. Eftir standa kostir tvö
og þrjú. Bjarni heldur á veskinu fyrir ríkisstjórnina. Hann hefur
eðlilega áhyggjur af stöðugleika og telur erfitt að fylgja þeirri
slóð ef ein stétt fær launahækkun um marga tugi prósenta með
sambærilegum kröfum allra annarra stétta opinberra starfsmanna í
kjölfarið. Líklegast er blanda af kostum tvö og þrjú eina færa leiðin.
Ástandið í heilbrigðismálum, bæði hvað varðar launakjör lækna en
einnig allan annan aðbúnað, er orðið þannig að þjóðin ber skaða af.
Einhvers konar þjóðarsátt þegar kemur að launahækkunum
lækna er óumflýjanleg. Íslendingar, þar með taldar allar opinberar
stéttir, hljóta að vilja sættast á það að allt sé gert til þess að halda
læknum í landinu. Gera aðbúnað þeirra, og sjúklinga, ásættanlegan
og búa þannig í haginn að hér getum við lifað óhrædd við að veikjast
eða lenda í slysum. Við getum augljóslega ekki hækkað laun allra
um tugi prósenta án þess að allt fari hér á hliðina. En læknastéttin
er forsenda þess að við getum verið hér yfirhöfuð. Svörum spurn-
ingu Bjarna og höldum áfram. Það er nóg komið.
Það verður að semja við lækna sem allra fyrst:
Þjóðarsátt er
óumflýjanleg
Fanney Birna
Jónsdóttir
fanney@frettabladid.is