Málfregnir - 01.12.2002, Blaðsíða 14

svara spurningunni þannig að best sé að
tala ensku sem sé móðurmál hvorugs og
samningsaðilar því á jafnréttisgrunni í
viðræðunum. Þetta eru svo sem ekki slæm
rök þó að í raun sé ástæðan kannski óþarfa
feimni Islendinga við að tala önnur útlend
mál en ensku. Meira að segja í viðskiptum
við Færeyinga, en þar getum við þó oftast
skilið þeirra ritmál og þeir okkar, notum
við oft önnur tungumál í samningum.
Ástæðan er væntanlega sú að sá rnunur,
sem þó er á málunum, gæti valdið af-
drifaríkum misskilningi.
Ég er þá kominn að þeirri niðurstöðu að
ekki tjói að berja höfðinu við steininn.
Islenska verði ekki samskiptamál landa á
milli í viðskiptum í fyrirsjáanlegri framtíð.
Því er það alveg augljóst að þeir sem ætla
sér að eiga viðskipti við útlönd verða að
kunna góð skil á erlendum málum og þeim
líklegast fieiri en einu.
En hvert er gildi íslenskrar tungu í
viðskiptum ef hún er gagnslíti! í skiptum
við útlendinga? Jú, þó að Islendingar séu
vissulega miklir viðskiptajöfrar og drjúgir
í samskiptum við útlönd þá er obbi okkar
viðskipta engu að síður innanlands. Hér á
landi eru nú þegar erlendir menn í fullu
starfi, menn sem kunna sáralítið eða ekkert
í íslensku. Þetta á bæði við um verkamenn
í alíslenskum fiskvinnsluhúsum og for-
stjóra í fyrirtækjum í eigu útlendinga. Það
sannar að kleift er að vinna á íslandi og
eiga viðskipti við íslendinga hérlendis án
þess að tala okkar göfuga mál. Hvort sem
okkur líkar það betur eða verr kemur sú
spurning upp hvort íslenskan sé ekki óþörf
í viðskiptum innan lands sem utan.
Við vitum að viðskipti eiga menn um
heim allan og af því sést að íslenskan er
ekkert skilyrði fyrir því að menn geti
stundað kaupskap. Spurningin, sem
nærtækari er og skiptir okkur máli, er
þessi: Er íslenska skilyrði fyrir því að
viðskipti séu stunduð hér á landi?
Á viðskiptaþingi vorið 2001 setti Frosti
Bergsson fram þá hugmynd að rétt væri að
íslendingar yrðu tvítyngdir. íslenskan yrði
að vísu fyrsta mál en enskukennsla yrði
efld þannig að í raun yrðu menn jafnvígir á
bæði málin. Alþjóðasamskipti og viðskipti
væru nú orðin svo mikilvæg að það gæti
háð þjóðinni ef hún yrði ekki jafnvíg á
ensku og íslensku. En þessi aukna
enskumenntun kallar á fórnir. Frosti segir:
„Við þurfum einfaldlega að fara í gegnum
ákveðna greiningu til þess að komast að
því hvað það er sem við viljum virkilega
standa vörð um í menningu okkar og
leggja áherslu á það.“ Tillaga Frosta féll í
grýttan jarðveg hjá Sölva Sveinssyni sem
sagði: „Enska er ónýtt mál á Islandi fyrir
Islendinga! Rétt eins og þýzka, franska og
spænska. Við getum ekki talað saman af
sömu nákvæmni um daginn og veginn á
útlenzku! Við búum hér og málið hentar
okkur.“ Ekki er ég viss um að þessar
röksemdir Sölva vegi þungt en hitt er ljóst
að svo náið sambýli tveggja tungna hefði
varanleg áhrif á íslensku. Reynsla úr
nýlendum Englendinga eða frá Sovét-
ríkjunum bendir þó ekki til þess að jafnvel
mikill og náinn samgangur ýti þjóðtungum
til hliðar á einum mannsaldri. En dropinn
holar steininn og smám saman lagast
smærra tungumálið að því stærra. Öfugt
verður það örugglega ekki. Margir hafa
furðað sig á því að ekki sé meira um írsk
áhrif á íslensku því að hér hafi á
víkingatímum verið margt írskra þræla.
Það væri fróðlegt að vita hvort pólskra
áhrifa væri farið að gæta í máli fólks í
fámennum sjávarplássum hér á landi þar
sem Pólverjar eru orðnir allstór hluti íbúa.
Á ákveðnum svæðum í fyrrum nýlendum
Breta tala menn ensku allan daginn í
viðskiptum sín á milli en koma svo heim
að kvöldi og tala sitt móðurmál og alls
ekki allir sama málið. Ástæðan er þó
eflaust sú að enskan er tækið sem tengir
menn saman sem tala ólík mál fremur en
að hún hafi yfirburði sem samskiptatæki.
Hér á landi höfum við þegar slíkt tæki sem
tengir þjóðina saman.
14