Málfregnir - 01.12.2002, Blaðsíða 16

hug slík spurning, hvað þá setja fram í grein.
En samt sem áður er spurningin áleitin því ef
svar við henni finnst þá fæst allgóð hugmynd
um það hvaða verði Islendingar eru að kaupa
það að vera sjálfstætt samfélag með sérstakan
menningararf. Hann er þjóðinni mikils virði
og til þess að varðveita hann færa menn
fórnir. Hér á eftir verður fjallað um það
hverju þjóðin kostar til með því að tala
íslensku og hvaða tungumál önnur koma til
greina. Með þessu móti geta menn betur
metið hvort íslensk menning hefur fengist á
kostakjörum eða hvort þjóðin er kannski að
greiða hana allt of dýru verði. Það er svo líka
áhugavert að velta því fyrir sér hvort íslenskt
mál er undirstaða sjálfstæðis landsins. Sé svo
kann íslenskan að hafa sérstakt hagrænt
gildi, því margir telja að sjálfstæð þjóð leggi
harðar að sér en sú sem er undir erlendum
herrum."
(Benedikt Jóhannesson 1998:303)
Niðurstaðan var sú að kostnaðurinn, eða
verðmæti tungunnar ef þannig væri á
málið litið, væri um 4% af þjóðar-
framleiðslu. Undir lok greinarinnar segir:
„Það er erfitt að meta menningu til fjár en
um það verður ekki deilt að hún er mikils
virði. 1 þessari grein er skrifað um þann
árangur sem næðist, ef þjóðin tæki þá
meðvituðu ákvörðun að hætta að tala íslensku
og þykir eflaust sumum margt mælt af
gáleysi. En hvað ef það gerist án þess að
nokkur ætli sér það? Margar erlendar þjóðir
blanda enskum orðum í sitt mál óhikað.
Þessa gætir nokkuð hér á landi, en þó er
málvernd sterkari hér en víða annars staðar.
Enskra áhrifa gætir í orðaröð og í
orðatiltækjum. Þessi þróun spillir íslenskunni
án þess að bæta enskukunnáttu."
(Benedikt Jóhannesson 1998:314)
Greinin var sem sé alls ekki skrifuð til
þess að leggja til að við tækjum upp ensku
í stað íslensku. Ekki frekar en að grein
sem ég skrifaði um kostnaðinn við að
halda jól á íslandi hefði það að markmiði
að Islendingar legðu af jólahald. Þetta
hefðu allir hæglega getað kynnt sér með
því að lesa greinina en gefa sér ekki fyrir
fram efni hennar.
Það er enginn vafi á því að nauðsynlegt
er að efia íslenskukunnáttu landsmanna og
sér í lagi þeirra sem fást við viðskipti.
Virðing fyrir þeim sem talar rangt, fer með
málvillur eða talar með hreim eða
enskuskotið er minni en hinum sem talar
og ritar fagurt og rökrétt mál. Fyrir
allnokkrum árum var maður úr við-
skiptalífinu kosinn á Alþingi og eins og
svo mörgum öðrum sem komast að var
honum daginn eftir kjördag efst í huga
þakklæti. Hann sagði í viðtali við
sjónvarpið: „Ég vill þakka þessum og svo
vill ég þakka hinum.“ Ég vil þakka guði
fyrir að þessi maður er ekki lengur á
þingi.
Meirihluti viðskiptafræðinga (sem og
allra Islendinga) er þágufallssjúkur. Fyrir
nokkru heyrði ég lækni flytja fyrirlestur
um rekstur, skörulegan og skýran og þótti
mér mikið til koma. Það eina sem þó situr
eftir af fróðlegu erindi var niðurlag síðustu
glærunnar. „Læknum vantar ...“ og ekki
man ég framhaldið en hitt varð mér ljóst að
lækna og viðskiptafræðinga vantar til-
finnanlega tilsögn í málfræði. Við getum
þó huggað okkur við að hann sagði ekki
„læknirum vantar".
Islenskan er fagurt tæki í höndum þeirra
sem kunna vel með hana að fara. Hún
opnar okkur dyr að sögunni, að bók-
menntaheimi og menningu sem glatast ef
tungan glatast. Ég hef haft gaman af því að
heyra viðbrögð manna við fyrirtæki sem
ég kom nýverið að því að stofna, Hauk-
þingi. Nafnið, sem sótt er í minningarljóð
Jónasar Hallgrímssonar um Bjarna Thor-
arensen, hefur orðið til þess að ljóðið hefur
að undanförnu verið prentað og lesið í
fjölmiðlum og ég hef í kjölfarið heyrt á tal
manna um rómantísku stefnuna og deilur
um hana á 19. öld. Svona getur eitt orð,
16