Málfregnir - 01.12.2002, Blaðsíða 40

skráð íslensk nöfn á garðplöntum á
spjaldskrá sem geymd var hjá Garð-
yrkjufélagi Islands í Reykjavík en hvorugur
þessara aðila vissi af skrásetningu hins.
Arið 1985 lét Hörður Kristinsson, sem
þá var prófessor við Háskóla Islands og
starfaði á Líffræðistofnun í Reykjavík,
endurrita skrá Lystigarðsins á tölvu og
nafntaka nýjar heimildir og naut hann
aðstoðar líffræðistúdenta við þetta verk.
Árið 1988 tók Hörður aftur upp þráðinn
á Náttúrufræðistofnun Norðurlands á
Akureyri þar sem hann var þá orðinn
forstöðumaður. Síðan hefur skráin verið
þar til húsa, eða öllu heldur heima hjá
Herði því hann hefur mest unnið við þessa
skráningu í frístundum. Skráð hafa verið
öll íslensk plöntunöfn, sem til hefur náðst,
eftir frumsömdum og þýddum plöntu-
bókum á íslensku, sömuleiðis mikið af
óbirtum nöfnum úr safni grasgarðanna á
Akureyri og í Reykjavík. Þar hafa einnig
verið skráð íslensk heiti, gömul og ný, á
mosum, þörungum, fléttum og sveppum
sem mörg eru óbirt. Ein heimild er að
jafnaði skráð fyrir hverju nafni sem sýnir
hvaðan nafnið kom fyrst inn í skrána.
Allmargar erlendar tegundir hafa fleiri
en eitt íslenskt heiti í skránni sem oftast
hafa orðið til vegna þess að þýðendur hafa
ekki haft aðgang að neinni heildarskrá yfir
íslensk plöntunöfn. Tegundir eru að jafnaði
skráðar eftir því fræðinafni sem notað er í
heimildinni en mörg þeirra hafa breyst og
því er mikið um samnefni meðal fræði-
nafnanna. I árslok 2001 innihélt skráin um
17 þúsund færslur með öllum samnefnum.
Nýlega var byrjað að setja gild fræðinöfn
á tegundirnar og velja úr íslensku
nöfnunum, þannig að eitt hafi forgang, og
sameina öll íslensk heiti hverrar tegundar í
eina færslu með aðalnöfn í einum dálki og
samnefni í öðrum. Lætur nærri að skráin
muni minnka um helming við þá
endurskoðun. Við erlendu plönturnar hefur
Hörður notið aðstoðar Dóru Jakobsdóttur
sem hefur langa og dýrmæta reynslu við
ræktun og uppeldi plantna í Grasagarði
Reykjavíkur.
Skráin er þannig gerð að raða má henni
jafnt eftir íslenskum heitum sem fræði-
nöfnum og bæði eftir fornafni (kvíslarheiti)
og viðurnefni fræðiheitanna. Einnig má
raða henni hvort sem er eftir fyrri hluta
eða seinni hluta (endingum) íslensku
nafnanna. Með því að raða eftir síðari (eða
síðasta) hluta nafnanna má fá fram skrá
yfir öll stofnnöfn (kvísla- eða ættaheiti)
sem notuð hafa verið.
Þessi skrá er nú aðgengileg í orðabanka
Islenskrar málstöðvar í Reykjavík þar sem
hægt verður að halda áfram endurskoðun
hennar og bæta í hana nýjum nöfnum. Þeir
hlutar, sem verða endurskoðaðir, verða að
líkindum settir jafnóðum í birtingarhluta
orðabankans þar sem allir geta slegið
honum upp á Internetinu.
Þá hefur Dóra Jakobsdóttir að eigin
frumkvæði tekið saman skrá yfir íslensk
og erlend ættanöfn háplantna. Þessi skrá
var sett í orðabanka Islenskrar málstöðvar
árið 1997 og hefur síðan verið í stöðugri
endurskoðun. Hún er aðgengileg á
Internetinu.
Loks má geta þess að höfundur þessarar
greinar hefur skráð íslensk sveppanöfn,
annars vegar þau sem finnast í prentuðum
heimildum fram til 1975 og hins vegar
kvíslanöfn eða stofnnefni sem hann notar í
handriti að Sveppabókirmi (2000). Síðari
skráin er sérstæð að því leyti að i henni eru
aðallega tillögur um nöfn. Afrit af henni er
hjá Islenskri málstöð.
Þakkir
Eg vil þakka Ágústi H. Bjarnasyni, Dóru
Jakobsdóttur, Herði Kristinssyni, Olafi
Birni Guðmundssyni, Álfheiði Ingadóttur
(Náttúrufræðistofnun) og Ara Páli Kristins-
syni (Islenskri málstöð) fyrir mikilvægar
upplýsingar og leiðréttingar á greininni.
40