Málfregnir - 01.12.2002, Síða 50

Málfregnir - 01.12.2002, Síða 50
endann á þeirri þróun svo sem ég mun koma að aftur á eftir. Það er að sönnu ekki algild regla að stór lönd byggi sundurleitt fólk: Japanar eru nærri 130 milljónir og þeir eru svo að segja allir eins. Það er ekki heldur einhlítt að sundurleit stórríki hljóti að klofna fyrr eða síðar vegna sundurþykkju: Bandaríkin eru órækur vottur þess. Og það er ekki heldur algild regla að smáþjóðir séu einsleitar eins og við Islendingar: ég nefni Kýpur og Máritíus til dæmis um fámennar eyþjóðir þar sem ólíkir kynþættir búa saman og efnahagurinn hefur blómstrað enda þótt á ýmsu hafi gengið þar um samkomulag meðal ólíkra þjóðfélagshópa. Hitt er þó algengast um heiminn að sundurleitni landsfólksins - og þá einnig fjöldi tungumála - fari eftir mannfjölda. Smáþjóðum heimsins hefur vaxið fiskur um hrygg undangengin ár í skjóli síaukinna milliríkjaviðskipta. Ef erlendum viðskipt- um væri ekki til að dreifa þá væru smáríki að ýmsu leyti óhagkvæm smæðarinnar vegna. Þá þætti mörgum þeirra trúlega nauðsyn bera til að sameinast stærri ríkjum af efnahagsástæðum. Mikil og vaxandi millilandaviðskipti leysa smáþjóðirnar af þessum klafa: þau gera fámennum þjóðum kleift að færa sér hagkvæmni stærðarinnar í nyt með viðskiptum við önnur lönd. Þannig kaupum við Islendingar utan úr heimi margt af því sem við þurfum mest á að halda og við gætum ekki séð okkur fyrir sjálfir nema með ærnum tilkostnaði, við sækjum okkur menntun til útlanda í stórum stíl og þannig áfram. Sjálfs- þurftarbúskapur er ávísun á ófremd og fátækt. Millilandaviðskipti eiga mikinn þátt í því hversu sjálfstæðum smáríkjum hefur fjölgað með tímanum. Þegar fyrri heimsstyrjöldin braust út árið 1914 voru sjálfstæð ríki 62 að tölu í heiminum öllum. Eftir lok heimsstyrjaldarinnar síðari 1946 voru þjóðríkin orðin 74. Síðan hefur fjöldi þeirra þrefaldast: nú eru sjálfstæð ríki rösklega 200 um heiminn. Endalok nýlendustefnunnar ýttu undir þessa þróun: í Afríku einni fjölgaði sjálfstæðum ríkjum um 25 árin 1960 til 1964. Skipbrot kommúnismans um og eftir 1990 fjölgaði Evrópuríkjum með líku lagi um helming, úr 32 í 48. Meðalstærð ríkja mæld í fólksfjölda, sem er algengasti mælikvarðinn á stærð ríkja, hefur einnig minnkað, úr 32 milljónum árið 1946 í 29 milljónir nú (19 milljónir ef Indland og Kína eru ekki talin með). Þessi tala er fundin með því að deila með fjölda landa í fólksfjölda heimsins alls. Það er einnig hægt að mæla meðalstærð ríkja með annarri aðferð sem bregður ef til vill skýrari birtu á viðfangsefnið. Smáríkjum hefur fjölgað svo mjög að helmingur ríkja heimsins hefur nú langt innan við sex milljónir íbúa. Danmörk með rösklega fimm milljónir manns er á þennan mælikvarða nálægt meðalstærð á heimsvísu. Frívæðing efnahagslífsins urn heimsins breiðu byggð undangengna áratugi hefur styrkt smáþjóðir í sessi - fjölgað þeim og ýtt undir þær á ýmsa lund. Heimurinn er nú fjölskrúðugri en nokkru sinni fyrr. Mér virðist það liggja í hlutarins eðli að smáþjóðir ættu þá að réttu lagi að nota aukinn styrk sinn inn á við og einnig á alþjóðavettvangi til að rækta sögu sína, menningu og tungu. Eg er ekki að lýsa eftir þjóðrembu af neinu tagi, alls ekki, hennar tími er liðinn, heldur aðeins eftir heilbrigðri og hógværri rækt við sérkenni smáþjóða og samkenni. Það er að vísu rétt að fyrrverandi nýlenduþjóðir hafa margar kosið að gera tungu nýlenduherranna að ríkismáli. Eg hef safnað upplýsingum um 60 fámennustu ríki heims og einu betur, öll lönd með 1,3 milljónir íbúa eða færri, til að kanna hvernig þjóðtungunum hefur reitt af. Athugum fyrst þau eyríki þar sem íbúafjöldinn er á bilinu 100.000 til 1,3 milljónir manns. Þessi eylönd er 26 að tölu. Fimmtán þessara ríkja eru mannfærri en 50

x

Málfregnir

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Málfregnir
https://timarit.is/publication/1146

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.