Bændablaðið - 17.07.2014, Page 38
38 Bændablaðið | Fimmtudagur 17. júlí 2014
Morgunstund gefur gull í mund
– Eitt og annað um skýrsluhald sauðfjár
Ráðgjafarmiðstöð landbúnaðarins
Eyjólfur Ingvi Bjarnason
Ráðunautur í sauðfjárrækt
hjá RML
eyjolfur@rml.is
Vorið 2014 var mjög gott og
sauðburður gekk víðast hvar
vel að teknu tilliti til tíðarfars
samanborið við undangengin vor.
Núna er það heyskapur sem
stendur yfir en hann gengur misvel
sökum tíðarfars. Sauðfjárbændur
hafa verið duglegir að ganga frá
upplýsingum um sauðburð í Fjárvís
en rétt er að minna bændur á að
nýta rigningardagana til að ljúka
við vorskýrsluhaldið. Líkt og gert
var fyrir ári var kynbótamat fyrir
frjósemi sem tók mið af vorgögnum
reiknað áður en haustbækur voru
sendar út og mæltist það vel fyrir
hjá bændum.
Stefnt er að því að gera slíkt
aftur í ár og verður kynbótamatið
reiknað fyrstu dagana í ágúst og
bændum sem vilja tryggja að þeirra
gögn komist inn er bent á að ljúka
þarf vorskráningum fyrir næstu
mánaðarmót. Af þessum sökum
verða engar haustbækur sendar út
fyrr en eftir miðjan ágúst. Þurfi
einhver á haustbók að halda fyrir
þann tíma er hægt að prenta út bók
en koma þarf tilkynningu um slíkt til
RML í síma 516-5000.
Skýrsluhaldskerfið endurbætt
Unnið er að endurbótum á
skýrsluhaldskerfinu og ráðgert
er að endurbætt kerfi verið klárt
á næsta ári og munu þá margar
skráningarvalmyndir breytast frá því
sem bændur þekkja í dag. Nú í sumar
er unnið að prófunum á endurbættri
burðarskráningarvalmynd og í
haust verður unnið í endurbótum
og prófunum á haustskráningu.
Við endurbæturnar er reynt að
hafa einföldun að leiðarljósi og
notendavænt viðmót en eins þarf
að fara eftir settum reglum s.s.
merkingarreglugerð. Stefnt er að því
að endurbættar skráningarvalmyndir
verði aðgengilegar í lok þessa árs.
Lyfjaskráningar
Fyrr í vetur var opnað á að hægt væri
að skrá lyfjagjafir í skýrsluhaldskerfin
en skráningarviðmótið fyrir
sauðfé er í LAMB. Allir bændur
sem hafa aðgang að Fjárvís eru
jafnframt með aðgang að LAMB.
Skráningarviðmótið er samtengt
við gagnagrunna MAST sem halda
utan um lyfjagjafir og lyfjaávísanir
dýrlækna. Með þessu hefur verið
stigið stórt skref í þá átt að halda
utan um þessi atriði í miðlægum
gagnagrunni líkt og kveðið var á um í
merkingarreglugerð sem sett var árið
2005. Misjafnt hefur verið hvernig
utanumhaldi á þessum upplýsingum
hefur verið háttað fram að þessu.
Næsta skref er að aðlaga alla
notendur að skráningu lyfjagjafa í
þennan gagnagrunn. Það fyrsta sem
allir bændur þurfa að gera er að sækja
rafrænt um samning við dýralækni
þess efnis að dýralækni sé heimilt að
afhenda viðkomandi bónda sýklalyf,
ekki þarf slíkan samning vegna
ormalyfja og vissra bólusetninga.
Dýralæknir þarf svo að samþykkja
samninginn til að hægt sé að byrja
að skrá. Þetta þarf aðeins að gera
einu sinni og samningur er í gildi
svo lengi sem annar hvor aðili segir
honum ekki upp. Fram að þessu hafa
þessir samningar verið skriflegir og
utanumhald þeirra óljóst.
Eitthvað hefur verið um að
bændur hafa ekki áttað sig á þessu
atriði. Sé dýralæknir ekki búinn að
ganga frá samningi ætti viðkomandi
bóndi að hringja í sinn dýralækni
og minna hann á, því hér á við
að samstarf er besta lausnin til að
hlutirnir gangi snurðulaust fyrir sig.
Þegar kominn er í gildi samningur
milli bónda og dýralæknis er hægt
að byrja að skrá. Forsenda þess
að hægt sé að skrá lyfjagjafir á
einstaka gripi er sú að til séu lyf í
nægjanlega miklu magni og notuð
eru í lyfjaskáp viðkomandi bús.
Sauðfjárbændur geta skráð sýklalyf
í lyfjaskáp síns bús en aðeins frá
þeim dýralæknum sem þeir hafa
gildan samning við. Aðeins hef ég
orðið var við að bændum finnist
þetta kerfi óþjált sérstaklega þegar
kemur að hópskráningu þegar
margir gripir fá sama magn líkt og
við bólusetningar eða ormalyfsgjöf.
Allt er þetta mjög þjált og þægilegt í
notkun ef menn vinna skýrsluhaldið
rétt og sinna því að yfirfara gripalista
og skrá út dauða gripi reglulega.
Það er líka til samræmis við góða
búskaparhætti. Vinna við bókhald
eins og skýrsluhald er auðveldari ef
hún er framkvæmd reglulega í stað
þessa slá henni á frest trekk í trekk.
Við lyfjaskráningu þarf að
tilgreina sjúkdómsgreiningu og í
listanum sem leitað er eftir er stuðst
við almennan sjúkdómalista sem
gildir fyrir allar búfjártegundir.
Því kann að vera að bændum
finnist sjúkdómsgreiningin ekki
nægjanlega lýsandi en þá skal bent
á að hægt er að skrá athugasemd við
sjúkdómsgreininguna með nánari
lýsingu á einkennum viðkomandi
grips.
Vönduð heilsufarsskráning í
miðlægan gagnagrunn líkt og nú er
möguleg mun á komandi árum veita
margvíslegar upplýsingar og kannski
ekki síst í kynbótastarfi, bændum
sjálfum til hagsbóta.
Gæðastýring í sauðfjárrækt
Í lok síðasta árs var reglugerð um
gæðastýringu í sauðfjárrækt breytt
og gildir núverandi reglugerð út
árið 2017. Eitt af þeim atriðum
sem breyttist í reglugerðinni var
að gæðahandbókin yrði í meira
mæli á rafrænu formi en hún er
í dag. Skráning á lyfjagjöfum í
LAMB uppfyllir því núna fyrri
skráningar á þar til gerð eyðublöð í
gæðahandbókinni. Þeir bændur sem
ekki hafa aðgang að Fjárvís geta eftir
sem áður skilað þessum upplýsingum
inn ásamt fjárbókum til skráningar og
þá fellur vinna við skráningar undir
gjaldsskylda vinnu skv. gjaldskrá líkt
og með fjárbækurnar.
Undanfarnar vikur hef ég
aðeins orðið var við að bændur
haldi að þeim verið hent úr
gæðastýringu standi þeir ekki skil á
upplýsingum líkt og lyfjaskráningu.
Til áréttingar er skal minnt á 20.
gr. gæðastýringarreglugerðar.
„Matvælastofnun skal tilkynna
framleiðenda eigi síðar en 31. ágúst ár
hvert ef hann uppfyllir ekki skilyrði
um gæðastýrða sauðfjárframleiðslu
og gefa honum kost á andmælum.“
Það er því ekki þannig að bændur
séu felldir úr gæðastýringu án
þess að þeir geti komið á framfæri
andmælum sbr. almenn ákvæði
stjórnsýslulaga.
Önnur breyting sem rétt er að
minna á varðandi gæðastýringuna og
kom til við breytingu á reglugerðinni
nú síðast er að skilafrestur
skýrsluhaldsgagna færðist fram um
einn mánuð og er nú 31. desember.
Bændur eru hvattir til að hafa þessa
dagsetningu bak við eyrað nú í haust
og ganga tímanlega frá skýrsluhaldi
ársins 2014. Oft stendur frágangur
skýrsluhalds á því að menn eru að
bíða eftir að fá fullorðinsnúmer til að
setja í ásetta gripi. Með því að panta
fullorðinsmerkin tímanlega til dæmis
núna áður en haustið gengur í garð
verða merkin komin tímanlega þegar
þarf að nota þau í október.
Að lokum skal minnt á nauðsyn
þess að tilkynna um allar vanskapanir
á lömbum undan sæðishrútum,
en nokkuð af slíkum ábendingum
kom í vor. Horft er til þessara
ábendingar þegar farið verður yfir
hrútakost sæðingastöðvanna nú í
haust ásamt öðrum upplýsingum um
hrútana. Liggi einhver bóndi enn á
slíkum upplýsingum má senda þær
í tölvupóst til undirritaðs eða hringja
í síma 516-5013.
Ketill Arnar Hannesson frá Arnkötlustöðum á Holtum látinn:
Kveðja til samstarfsmanns og félaga
Miðvikudaginn 9. júlí var til
moldar borinn vinnufélagi minn
og félagi, Ketill Arnar Hannesson
búnaðarhagfræðingur. Hann hóf
störf hjá Búnaðarfélagi Íslands
haustið 1966, eins og fleiri.
Ketill var ráðinn hagfræði-
ráðunautur og jafnframt til að
sjá um búreikninga bænda sem
Búnaðarfélagið hafði umsjón
með. Okkar fyrstu raunverulegu
samskipti urðu þegar Ketill fékk
aðgang að sömu gatavélinni og
ég notaði til að gata inn tölur úr
fjárræktarfélögunum. Eitthvað
dróst að gatavinnslu á vegum Ketils
lyki og komið var fram í ,,minn
tíma“. Þetta olli titringi milli okkar
en endaði að sjálfsögðu í sátt og
samlyndi. Þetta var í eina skipti sem
við vorum ósáttir hvor við annan.
Á þeim tíma sem við Ketill unnum
saman í Búnaðarfélaginu komu upp
mörg átakamál, eins og kvótamál
í landbúnaði
og fleiri slík. Í
þessum stóru
málum urðum
við Ketill
ávallt sammála,
enda þótt
b a k g r u n n u r
okkar og
menntun væri
ólík. Ég hefi
oft velt því
fyrir mér síðar
hvað varð
þess valdandi að við náðum oft
samhljómi, þrátt fyrir ólíkar
pólitískar skoðanir og lífssýn.
Niðurstaða mín er að það hafi verið
virðing fyrir frelsi einstaklingsins,
og þörfin fyrir að kryfja málin
til mergjar. Taka ekki afstöðu að
órannsökuðu máli. Ketill Arnar
bar mikla virðingu fyrir og virti
skoðanir annarra og hafði lag á að
laða fram skoðanir fólks.
Það var mjög auðvelt að vinna
með Katli. Eitt sinn fórum við
ásamt Magnúsi Sigsteinssyni á
bændafundi í A-Skaftafellssýslu
sem stóðu í nokkra daga. Í lokin
var haldinn dansleikur þar sem
konur okkar mættu ásamt bændum
og búaliði. Þarna dönsuðu saman
börn og gamalmenni að gömlum
íslenskum sveitasið! Ketill var
hrókur alls fagnaðar í hópi sem
honum leið vel í.
Ég þakka Katli fyrir að hafa
sýnt með sinni framkomu hversu
mikilvæg virðingin fyrir frelsi
einstaklingsins og skoðunum
samferðafólksins er. Það var mikið
og gott framlag til samfélagsins
Við Gerður sendum Auði Ástu
og fjölskyldu samúðarkveðjur og
þakkir.
Gerður og Sveinn Hallgrímsson
Ketill Arnar
Hannesson.