Skírnir - 01.01.1981, Síða 76

74 MATTHÍAS VIÐAR SÆMUNDSSON SKIRNIR
tímann og eilífðina. Horf þessara þátta við mannlegri tilveru er
tilvistarlegt og taóískt í senn.
í Regni um nótt er enn brugðið upp mynd af einmanalegum
eyðimerkurförum á endalausri ferð um eyðisand þar sem allt er
alltaf eins. Þessi auðn táknar sem fyrr mannlega tilveru. Eyði-
merkurfararnir bera harm sinn um eyðilandið. „Þeir hafa ferð-
azt margar aldir. Þeir munu ferðast margar aldir“ (123). Á leið
sinni mæta þessir ferðalangar (sem eru bedúínar) hinum for-
dæmda manni, vitundarmiðju frásagnarinnar, og mynda and-
stæðu við hann. „Birtan var beitt. Hún sker þig í augun; þau
eru svört en hvít birtan ræðst á þau látlaust" (123). Þessi maður
hefur gert sér grein fyrir tóminu og lifir með dauðanum. Innra
með honum er þungt streymi, „þungt og einmana og fordæmt
og mælist ekki við tíma“ (124). Og í fjarska greinir vitund hans
fljótið svarta.
Bedúínarnir eru á leið til „borgar hamingjunnar". Eins og
maðurinn með svörtu augun leita þeir vinjar á ferð sinni. En
þeir eru ekki gleyptir af botnlausu neikvæði. Friðlausri för
þeirra lýkur í friði við lindina bláu. Sjálf þeirra leysir af sér viðj-
ar tímans og upphefst í dulrænni leiðslu: „Enginn tími: friður“
(123). Þeir „verða til“ við upplifun Taós. Eyðimerkurfarar þess-
ir ná sambandi við launhelgar tilverunnar. Hugljómun þeirra
er „borg hamingjunnar“, „marmarahöllin heima“; hún þýðir
endurlausn, paradísarheimt.
Gömul saga hefur nokkra sérstöðu í bókinni þar sem ytra snið
hennar er rammíslensk draugasaga. í upphafi er sagt af hrakn-
ingum íslenskra sveitamanna á heiðum uppi af völdum draugs
sem þeir telja vera afturgöngu Sigurðar nokkurs skálda á Gnúpi.
Sigurður hafði þótt maður undarlegur í háttum og lítt við
alþýðuskap. Hann hafði ekki gengið sömu slóðir og samferða-
menn hans.
í öðrum kafla frásagnarinnar er lýst hugrenningum Sigurðar
eftir líkamsdauðann. Brugðið er upp myndum af blindu lífs-
stríði kynslóðanna í þessu harðbýla landi, þeirra meiningar-
lausa striti sem lítið virðist hafa skilið eftir sig. Stríð kynslóð-
anna við hungur og harðrétti er helvíti líkast og líf þeirra bölvað
eins og fólksins svarta á hásléttu Spánar. Draugnum finnst hann