Skírnir - 01.01.1981, Qupperneq 83

SKÍRNIR
EINFARAR OG UTANGARÐSMENN
81
Þessi sífellda skoðun „tómrar“ spegilmyndar endurspeglar þá
ofurnæmu sjálfskennd sem magnar einangrun þessa manns.
Hann skynjar sterkt sitt tóm og hringsólar umhverfis „gljúfrið"
í sjálfum sér án raunverulegra tengsla við umhverfið. Líðandi
dægranna skiptir hann ekki máli því að ytri veruleiki er merk-
ingarlaus og líf hans „erindisleysa":
Þá var risinn nýr dagur andspænis þeim liðna eins og tómur búðargluggi,
sem speglar sig í öðrum tómum búðarglugga. (17)
Tómleikatilfinningin gagnsýrir alla tilveruskynjun hans.
Maðurinn skynjar vaxandi sérstöðu sína í viðmóti annars
fólks. Honum finnst mennirnir slá „hring um hann með augun-
um eins og þeir vildu króa hann inni“ (18). Sjálfur skilur hann
ekki hvers vegna menn eru honum andsnúnir en telur sér að
lokum trú um að það sé vegna gáfna hans og yfirburða. Þessi
kennd vex og hann fer að sjá fyrirsát og njósnara á hverju strái.
Hann þorir vart að hreyfa sig úr húsi og finnst sem allt mann-
kynið sækist eftir lífi hans. Loks drepur hann einn af „njósnur-
unum“ og er settur á hæli. Þá hafa tengsl hans við umhverfið
endanlega rofnað.
... hann heyrði ekki hvað hann sagði, því það var eins og glerrúða á
milli þeirra, og þegar hann kleip sig í handlegginn til að vakna betur varð
hann þess var að hann fann ekki til. (23)
Hér gegnir „glerrúðan" sama hlutverki og „búðarglugginn"
sem ímynd tómleikatilfinningarinnar. Vitund mannsins hefur
endanlega sogast inn í tilveruleysið. Hann skildi „að hann var
dauður og að þeir voru allir dauðir, en maðurinn á glugganum
vissi það ekki og hélt áfram að tala“ (23).
Þetta er saga manns sem er fórnarlamb ofnæmis í vitundinni.
Sérstöðu- og tómleikatilfinning hans veldur ofsóknarþráhyggju
og tilvistarkreppu. Hann upplifir neindina í verunni og hún
nær yfirhöndinni yfir „lífi“ hans.
Af framansögðu má ljóst vera að heimur þessarar smásögu er
dreginn skýrum sartrískum dráttum. Skyldleiki sögunnar við
smásöguna Erostrate eftir Sartre er t. a. m. augljós.33 En það
mætti einnig tengja fáein atriði úr henni við skáldsöguna
6