Skírnir - 01.01.1981, Qupperneq 175

SKÍRNIR ÍSLAND OG AÐDRAGANDI STYRJALDAR 173
ar er öll hin athyglisverðasta. Verður ekki betur séð en utan-
ríkisstefna sú sem fylgt hefur verið eftir síðari heimsstyrjöld
sé framhald þeirrar stefnu sem mörkuð var í Napóleonsstyrjöld-
unum og bjó að baki yfirlýsingunni 1918, enda miðuð við að
landið sé á áhrifasvæði mesta flotaveldis Atlantshafsins, Bret-
lands og síðar Bandaríkjanna. Málstaður þeirra sem nú halda
fram hlutleysi þjóðarinnar fær því einungis takmarkaðan stuðn-
ing í yfirlýsingunni frá 1918.
3.
Samskiptin við stórveldin voru eins og að líkum lætur aðal-
lega á sviði verzlunar og lánaviðskipta og mótuðust mjög af
efnahagserfiðleikum íslendinga í heimskreppunni. Segir frá
því í fyrsta kafla sem nefnist Þjóð i kreppu. í upphafi tímabils-
ins voru þau einkum bundin við Bretland en upp úr 1930 tóku
þau að beinast til Þýzkalands. Þau lögðust að vísu af undir lok
Weimarlýðveldisins, en voru tekin upp að nýju 1934 eftir að
þjóðernisjafnaðarmenn (nazistar) höfðu náð völdum (1933).
Bundu Þjóðverjar viðskiptin við jafnvirðiskaup, en það var í
samræmi við ráðandi skipulagshyggju og ríkisforystu í atvinnu-
lífi. Þessi viðskipti voru íslendingum ekki að öllu leyti hagstæð,
en þó jukust þau jafnt og þétt unz Þjóðverjar voru orðnir önn-
ur mesta viðskiptaþjóð íslendinga — næst á eftir Bretum.
Þjóðverjar voru fúsir til samskipta við íslendinga, og leiðir
höfundur í ljós að ekki hafi búið að baki neinir valdadraumar
eins og ætla hefði mátt, heldur verzlunarhagsmunir og menning-
aráhugi af margvíslegum toga. Löngun til að kynnast landi og
þjóð var raunar rótgróin meðal margra Þjóðverja og hafði byrj-
að snemma á 19. öld.
Sendimönnum Þjóðverja á íslandi — sendiherrum og ræðis-
mönnum — var þó mikið í mun að Bretar næðu ekki of miklum
tökum á efnahagslífi og stjórnmálum íslendinga, og ekki létu
þeir sér sjást yfir að landið kynni að verða mikilvægt í hernaði.
Virðast þeir þar hafa verið miklu framsýnni og glöggskyggnari
en bæði Bretar og Bandaríkjamenn.
Eins og áður segir mótaðist allt efnahagslíf íslendinga mjög