Skírnir - 01.01.1981, Page 190

SIGURÐUR LÍNDAL
188
SKÍRNIR
með vissu sagt um hvort Gerlach hafi starfað í Buchenwald eða
ekki.
Hitt atriðið lýtur að starfsskyldum Gerlachs á íslandi. Þær
voru samkvæmt því sem höfundur segir þríþættar. Fyrst er að
nefna skyldur hans við utanríkisráðuneytið sem liggja ljósar fyr-
ir í erindisbréfi Norðurlandadeildar þess frá mars 1939 og höf-
undur rekur (bls. 182—3). Þær eru helztar að Gerlach vinni gegn
áhrifum Englendinga og styrki ítök Þjóðverja á sem flestum svið-
um. Ályktar höfundur að Þjóðverjar hafi stefnt að því að draga
ísland yfir á álirifasvæði sitt, ætlað að ná drottinvaldi yfir ís-
lendingum og hafa afnot af landinu hernaðarlega og efnahags-
lega. Til að ná þessu marki átti Gerlach að fylgja þeim leið-
um sem sendiherra Þjóðverja hafi markað 1938:
Að stuðla að því að íslendingar liéldu tengslum við Dan-
mörku og þar með væntanlegt áhrifasvæði Þjóðverja.
Að efla viðskipti þjóðanna og auka þannig stjórnmálaítök
Þjóðverja.
Að reka áróður meðal íslendinga og Þjóðverja búsettra á ís-
landi í þessu sama skyni.
í öðru lagi voru það skyldur Gerlachs við utanlandsdeildir
þjóðernisjafnaðarflokksins, en þær voru helztar að halda saman
flokksdeildinni á íslandi sem mjög var þjökuð af sundurlyndi
og reka áróður meðal Þjóðverja og íslendinga eftir því sem föng
væru á.
í þriðja lagi voru það skyldur hans við Himmler. í bréfi 21.
janúar 1939 lýsti Gerlach sig „reiðubúinn til að fara til íslands
án þess að taka við ræðismannsembættinu til að vinna að þeim
verkefnum, sem þér [Himmler] óskið eftir að fela mér“. (Bls.
185.)
Og hver voru þá verkin sem prófessorinn átti að vinna á ís-
landi?
Svarið telur höfundur að nokkru leyti vera að finna í lífsskoð-
unum SS-liðsins, einkum dýrkun þess á norræna kynstofninum.
Beitti Himmler sér fyrir því að komið var á fót sérstakri stofn-
un sem nefndist Ahnenerbe eða Arfleifðin til þess að rannsaka