Skírnir - 01.01.1981, Blaðsíða 198

196
SIGURÐUR LÍNDAL
SKÍRNIR
vitnar í greinina af öðru tilefni. Hún er þó allrar athygli verð
og hefði verið sjálfsagt að greina frá efni hennar úr því að mál-
ið var dregið inn í þessa sögu. Wright bendir meðal annars á
leiðir til samvinnu við erlenda aðilja um nýtingu landgæða og
minna hugmyndir hans á sumt í skipan mála við stóriðjufyrir-
tæki sem risið hafa á síðustu tveimur áratugum. Að því leyti
sem höfundur hefur ekki átt þess kost að kanna viðhorf Wrights
sjálfs bæði til námuvinnslu og fjármagnsútvegunar liefði verið
nauðsynlegt að hafa á skýran fyrirvara þar að lútandi.11
12.
í síðustu köflum bókarinnar er sagt frá afstöðu ráðamanna í
Bandaríkjunum til íslands. í 11. kafla, Bandaríkjamenn skyggn-
ast til norðurs, rekur höfundur hugmyndir einstakra Bandaríkja-
manna á 19. öld um að kaupa ísland, en niðurstaðan er sú að þar
í landi hafi áhugi á íslandi — og raunar öllum norðurslóðum —
verið takmarkaður lengi framan af. í utanríkisráðuneytinu tóku
menn fyrst að gefa íslandi gaum 1937/38 eða um það leyti sem
umsvif Þjóðverja tóku að vaxa. Frá ársbyrjun 1939 hófu menn
svo að ræða af nokkrum ákafa um þýzku hættuna. Urðu við-
brögð Bandaríkjamanna við beiðni Þjóðverja um flugstöðvar á
íslandi mjög hörð. Bandaríkjamenn sáu þó ekki ástæðu til að
senda hingað ræðismann fyrr en í september 1939.
Bandaríkjamenn gerðu sér að vísu grein fyrir að ísland væri
mikilvægur áfangastaður á Atlantshafsflugleiðinni og það kynni
að verða notað sem stökkpallur í árás á Vesturheim; þeir ættu
því hagsmuni hér bæði í millilandaflugi og hernaði. Þeim var þó
mest í mun að landið lenti ekki undir valdi Þjóðverja, en treystu
því að Bretar drottnuðu yfir hafinu og hefðu þar með ítök á
íslandi.
Áþekkt var að segja um Breta sem frá greinir í 12. kafla, Bret-
ar og þýzka hœttan. Ræðismaður þeirra Cable yfirgaf landið
1919, og síðan var ekki sendur slíkur erindreki fyrr en 1936.
Þeir töldu hernaðargildi íslands takmarkað, en tóku að gefa
landinu gaum frá hernaðarsjónarmiði þegar Þjóðverjar höfðu
beðið um flugstöðvar í marz 1939.