Skírnir - 01.01.1984, Blaðsíða 138

134
SIGURÐUR LÍNDAL
SKÍRNIR
því hefur verið brugðizt með því að mæla svo fyrir að þá skyldi
hafa það sem stæði á skrám biskupa. — Ákvæðin um Hafliðaskrá
standa áfram þótt þau skipti nú minna máli.
Niðurstaðan verður þá þessi:
Elzt eru ákvæðin um Hafliðaskrá, þá kemur almenna reglan
um að það skuli vera lög sem á skrám standi og loks ákvæðin um
skrár biskupa — sennilega skömmu eftir eða hugsanlega um leið
og almenna ákvæðið um lagaskrárnar er lögleitt.
Lagaskrárnar kunna að eiga rót að rekja til Hafliðaskrár með
síðari viðaukum eða þeirra sem skrifaðar hafa verið eftir annarra
lögmanna fyrirsögn bæði á undan Hafliðaskrá og eftir. En
þrennt vekur athygli:
Orðalag almennu reglunnar, að það skuli vera lög á landi hér
sem á skrám standi, verður ekki skilið á annan veg en sú sé
meginreglan að allar skrár séu jafnréttháar. Frá þeirri reglu
er einungis vikið þegar í nauðir rekur. Skrám biskupa og Haf-
liða er þá skipað skör hærra.
Lagaskrárnar eru ritaðar eftir fyrirsögn lögmanna — eða lög-
fróðra manna — sem annars eru ekki nánar tilgreindir.
Engin skilyrði eru sett til tryggingar því að hin rituðu ákvæði
séu formlega í lög leidd.
Þetta er til marks um að lögin eru álitin sameign allra — sem
hinir lögfróðu hafa einkum veg og vanda af að varðveita — og
ekki er áskilið að þessi lög séu formlega í gildi leidd. Hér ræður
það eitt hvað hinir löglærðu álita vera lög. Þarf þá ekki að
velkjast í vafa um að bak ákvæðunum um lagaskrárnar búa hin-
ar almennu hugmyndir manna á miðöldum um lögin sem áður
er lýst.
Þegar nú þetta forna regluverk er komið á skrár, sem áður
hafði geymzt í minni manna og verið miðlað munnlega milli
kynslóða, og mælt að það skuli vera lög sem þar standi eyðist
margvísleg óvissa um efni einstakra ákvæða. En sá ávinningur
er keyptur því verði að lögin glata sveigjanleika sínum. Einstök
ákvæði standa nú óhagganleg á skrá í stað þess að geymast í
brigðulu minni. Og vankantarnir á því að hafa ekki trausta
stjórn á réttarþróuninni koma svo bezt í ljós þegar hin rituðu
ákvæði stangast á.12