Sagnir - 01.06.1999, Side 22

Andrew Wawn
Sagnir 1999 21
Víðtæk áhrif?
Já, Heimskringuformáli Laing var víða lesinn
og ekki bara af fínu fólki heldur síaðist boð-
skapurinn t.d. í barnabækur. Satt best að segja
þá er ég nógu gamall til að hafa upplifað þetta,
verðlaun mín fyrir góða mætingu í sunnu-
dagsskólanum voru bækur eftir R. M. Ball-
antyne skrifaðar um 1870. Ballantyne var
undir áhrifum frá Laing og Heimskringlu,
hann sendi frá sér tvær skáldsögur byggðar á
efni Heimskringu, Vínlandsferð Leifs Eiríks-
sonar og Hafursfjarðarorrustu. Ballantyne sá
Hafursfjarðarorrustu sem baráttu milli tveggja
ólíkra lífsviðhorfa, héraðsbundið lýðræði á
móti miðstýrðu tíranísku konungsvaldi. Bæk-
urnar voru enn lesnar þegar ég var ungur, um
1950.
Norrænar bókmenntir voru kenndar við
enska háskóla, fyrsti frægi kennarinn var Ís-
lendingurinn Eiríkur meistari Magnússon sem
kenndi við háskólann í Cambridge. Eiríkur
var mjög áhrifamikill maður, sérstaklega þar
sem hann kenndi konum, þær komu svo oft til
Íslands til að sannreyna Eirík. Guðbrandur
Vigfússon kenndi við Oxford. Þeir Eiríkur og
Guðbrandur voru „bestu óvinir“ árum saman.
Við lok 19. aldar var kennslan ekki aðeins
bundin við London, Cambridge eða Oxford.
Aðrir háskólar eins og í Liverpool og
Manchester tóku einnig upp kennslu í norrænum fræðum. Eft-
ir fyrri heimsstyrjöldina hófst kennsla við Háskólann í Leeds.
Ekki má gleyma að sökum manna
eins og Repps var Skotland
framarlega í víglínunni. Skotar sýndu
norrænum fræðum áhuga langt á und-
an Englendingum. Ekki með form-
legri kennslu, heldur stofnuðu Skotar
menningarfélög þar sem þeir hlustuðu á erindi um norræn
fræði.
Hver er staða norrænna fræða í
enskum háskólum í dag?
Í háskólum verður sífellt meiri samkeppni um nemendur,
margar nýjar greinar og undirgreinar hafa sprottið upp. Í
Leeds kennum við forníslensku og eitthvað í nútíma íslensku
sem og bókmenntir. Annars notum við hvert tækifæri sem
gefst til að kenna Íslendingasögurnar í almennum bókmennta-
fræðum, í enskum þýðingum. Þetta nám er aðeins hluti af
stórri deild þar sem er margt er kennt, allt frá „Plató til Nató“
eins og Ameríkanar segja. Plató er í samkeppni við Nató. Ég
er reyndar á því að nemendur kynnist hvorutveggja, nútíma og
fornum bókmenntum.
Háskólinn er með áfangakerfi þar
sem nemandinn er að nokkru leyti
viðskiptavinur, kerfið er byggt upp á
skyldukúrsum og valkúrsum. Við
miðaldafræðingar sem höfum gaman
af íslensku þurfum bara að markaðs-
setja okkur sem best, okkur í Leeds gengur sæmilega - um 20
fyrsta árs nemar eru nú hjá okkur. Þeir læra dálítið um Íslend-
ingasögur og eitthvað í forníslensku en kúrsanir eru stuttir og
ekki er hægt að koma miklu fyrir í þeim, nemendur fá
„smakk“ og það er betra en að menn fái ekki neitt. Í dag er
ekki erfitt að markaðssetja Íslandsfræði, Ísland er í tísku sem
menningarstaður. Nemendur mínir segja að Reykjavík sé höf-
uðborg popptónlistar, sbr. Björk og Damon, það skiptir miklu
máli fyrir okkar kúrsa þegar einn einstaklingur kemst í fjöl-
miðla. Eftir að Björk varð svo þekkt kom stelpa til mín úr tón-
listardeildinni, hún var ekki að skrifa um Mozart eða Schubert
heldur Björk! Þetta er stórt mál hjá nemendum mínum. Þetta
var ekki svona fyrir 20 árum, áhuginn á Íslandi hefur aukist og
við byggjum á þessu, ef Ísland er „trendy“, þá er það fínt!
„ ... áhuginn á Íslandi hefur aukist
og við byggjum á þessu, ef Ís-
land er „trendy“, þá er það fínt!“
Geysir var ávallt vinsæll áningarstaður hjá
ferðamönnum. Stanley teiknaði myndina er hann
fylgdist með hegðun hversins og skrásetti gostímann
á Íslandsleiðangri sínum 1789.