Sagnir - 01.06.1999, Qupperneq 57

56 Sagnir 1999
„Skæðasta svikamylla
auðvaldsins“
– Orðrómur um gengisfellingu í upphafi árs 1933
Magnús Sveinn Helgason
Íupphafi árs 1933 gekk það fjöllunumhærra í Reykjavík að í undirbúningiværi gengisfelling krónunnar. Al-
mannarómur kvað að í kjölfar gengisfell-
ingar dönsku krónunnar í janúarlok það
ár, hefði kviknað áhugi áhrifamanna allra
flokka á gengislækkun. Ólafur Thors, for-
stjóri Kveldúlfs og formaður Félags Ís-
lenskra Botnvörpuskipaeigenda (F.Í.B),
var sagður róa öllum árum að gengislækk-
un. Skyndilega beindist athygli alls al-
mennings að gengismálinu og gengisstefnu
stjórnvalda, sem ekki hafði komið til al-
mennrar umræðu síðan á þriðja áratugn-
um.1 Hugmyndir um að íslendingar tækju
upp sjálfstæða gengisstefnu heyrðust í
fyrsta sinn í mörg ár.2
Skoðanaskipti ársins 1933 eru óþekkt í
söguritun kreppuáranna. Hefðbundin
söguskoðun er að lítið sem ekkert hafi ver-
ið rætt um gengismálið fyrr en í lok ára-
tugarins, þegar hrun blasti við togaraút-
gerðinni. Þetta viðhorf kemur meðal ann-
ars fram hjá Jóhannesi Nordal og Sigurði
Tómassyni í grein þeirra „Frá floti til
flots“, en þeir segja að þrátt fyrir gríðar-
lega efnahagsörðugleika hafi breyting á
genginu verið „lítið á dagskrá“, fyrr en
bundinn var endir á 14 ára tímabil stöðugs
gengis vorið 1939.3
Uppskipun úr Kveldúlfstogara í Reykjavíkurhöfn. Ef togaraflotinn hefði
verið stöðvaður, eins og botnvörpuskipaeigendur hótuðu, hefðu þúsundir
manna bæst í hóp atvinnuleysingja.