Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2001, Page 103

Allegóría um hlutdeild heiðinkristinna . . .
hellenistíska kristni,37 mjög allegóríseraða frásögu,38 en ekki launsögn eða
allegóríu (gr. áXXryyop[a) eins og algengt var hjá kirkjufeðrunum.39
Hér verður horft fram hjá texta Markúsarguðspjalls svo og spurningunni um
sögu myndunar frásögunnar hjá Mk., þá verður greint frá eldri rannsóknum
í athugasemdum neðanmáls, en athyglinni beint að texta Matteusarguðspjalls
og hann skoðaður sem hluti tjáskipta í aðstæðum sem verða fyrst og fremst
lesnar úr texta guðspjallsins sjálfs.40
Bókmenntafrœðileg greining textans
Hér verður gerð tilraun til að greina ákveðnar formgerðir textans með aðferð,
sem hefur reynzt gagnleg við greiningu textaheilda, einkum frásagnatexta.
Hugað er einkum að því, hvernig textinn er framsettur. Gengið er út frá
37 Loisy 973.
38 Klauck 277, Van der Loos 412, aths.2, vísar til Van den Bergh v. Eysinga, Verklaring v.
h. Ev. naar Matth., 143, sem telur hér vera um að ræða táknræna og allegóríska frásögu
um inngöngu heiðingja í kirkjuna. Höfundi hefur ekki tekizt að hafa upp á þessu riti þrátt
fyrir ítrekaðar tilraunir.
39 Yfirlit um allegóríska túlkun hjá kirkjufeðrunum og síðar má sjá hjá Woschitz 321 og
Luz 431, sem segir, að hjálpræðissöguleg túlkun notist við hina allegórísku aðferð. Hann
segir, að helztu fulltrúar hinnar allegórísku túlkunar til foma hafi verið þeir Hilaríus af
Poitiers (315-367) og Hieronymus (342-420), en þeir voru fleiri. f hinni allegórísku túlk-
un verður kanverska konan trúskiptingur, sem biður fyrir heiðingjum, sem frelsast fyrir
orð Jesú. Hundarnir tákna heiðingja, bömin ísrael, brauðið kenninguna, borðið ritning-
una. Calvin las frásöguna þannig, að hún hafi verið tákn, sem fyrirfram hafði boðað það,
sem gerðist eftir páska.
40 Lohmeyer 145 telur, að samtal Jesú og konunnar hafi myndað fastan og nánast óbreytt-
an hluta, sem lækningafrásagan hafi tengzt sem hlutgerfing út frá hjálparbeiðni um frels-
un, Dibelius 261 gerir ráð fyrir sameiginlegri heimild textanna hjá Mk. og Mt., sem ekki
hafi greint frá kraftaverkinu, en hafi haft það að forsendu, Bultmann 38 gerir ráð fyrir
samfelldri heild með samtali sem þungamiðju í deiluræðu, Burkill 175-177 gerir ráð fyr-
ir flóknu ferli út frá myndorði í Mk. 7.27b. Woschitz 321, aths. 10, vísar til Kertelge, K.,
Die Wunder im Markusevangelium. Eine redaktions geschichtliche Untersuchung (St A
N T 23), Múnchen 1970. Bls. 152. Kertelge telur að upprunaleg kraftaverkafrásaga hafi
verið útfærða með samtali. En Woschitz 321 n. telur kraftaverkafrásögu hafa verið frá
upphafi undirliðaða samtalinu, sem væri vart skiljanlegt án frásögunnar, sem myndar
ramman. Hann telur Mt. hafa haft aðra heimild til viðbótar Mk., hann hafi fyrst endur-
sagt frásöguna og gert hana líflegri og ef til vill fellt inn sjálfstætt orð Jesú, Mt. 15.24.
„Mt. hat nach der Redigierung der Markus-Vorlage in einem zweiten (vielleicht spateren)
Reflexionsschritt das Logion V. 24 hineinkomponiert." Harrisville 276 telur orð Jesú í
Mt. 15.28, „verði þér sem þú vilt,“ sé formúla Mt., sbr. Mt. 6.10, 8.13, 9.29, 15.28 og
26.42, feli í sér áherzlu, sem hafi mótað alla frásöguna. Hann vísar í þessu sambandi til
Held 240-242. Manson 200-201 telur hluta versanna í Mt. 15.22-25 koma frá M, sérefni
Mt.
101