Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2002, Blaðsíða 101

Er biblíumál karlamál?
(32) maður er manns gaman
í manna minnum
vera ekki maður með mönnum
komast til manns
Ýmsir kvennaguðfræðingar hafa fundið þessu orði það til foráttu að það
sé óljóst og telja að það geti útilokað konur. Auður Eir Vilhjálmsdóttir leggur
til að um hóp karla og kvenna skuli nota orðið fólk (eða manneskjá) en ekki
menn.41 Henni er þó vel ljóst að hefð er fyrir því að nota orðið meim um
konur og karla en engu að síður mælir hún með því að tekin verði upp önnur
málnotkun og talað um menn sem karla.
I bókmenntum er list höfúndar oft fólgin í að leika á merkingarblæbrigði
orða og í auglýsingum eru orðaleikir tíðir. A öðrum sviðum þarf að gæta að
því að nota orð þannig að ekki valdi misskilningi. Sérstaklega á þetta við um
lagamál. Lög eru ætíð orðuð svo skýrt sem kostur er. í íslenskum lögum er
orðið maður mjög algengt og þar er enginn ágreiningur um merkingu. Hér
er eitt dæmi af fjölmörgum:
(33) Nú er maður sviptur lögræði og getur hann þá eigi stofnað til
hjúskapar án samþykkis lögráðamanns síns.48
Er ástæða til að ganga út frá því að menn skilji ekki setningar eins og „Með
hverju getur ungur maður haldið vegi sínum hreinum?“ eða „Flokkurinn
fékk tvo menn kjörna“? Sá Islendingur, sem hefúr vald á móðurmáli sínu,
ætti að ráða við merkingarblæbrigði orðsins maður út frá samhenginu. Hin
tvöfalda merking orðsins ætti sjaldnast að valda vandræðum. Þá kröfú er
ekki hægt að gera að eitt orð hafi eina merkingu.
I Vinkonum og vinum Jesú er forðast að nota orðið maður og eru t.d.
notuð í staðinn orðin manneskja,fólk og fomafnið aðrir.
(34) Ekkert er það utan manneskjunnar sem saurgar hana þótt inn í hana
fari.49
Gerir heiðið fólk ekki hið sama?50
47 Auður Eir Vilhjálmsdóttir 2000:63.
48 Lög nr. 31/1993 [Hjúskaparlög].
49 Ekkert er það utan mannsins ... Mk 7.15.
50 Gjöra heiðnir menn ekki hið sama? Mt 5.47.
99