Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.09.2008, Side 71

Gunnlaugur A. Jónsson:
Frá leiðsögn til lofgjörðar
Er guðfrœðileg hugsun á hak við niðurröðun sálmanna í
Saltaranum?
Mesta breytingin sem orðið hefur á rannsókn sálmasafns Gamla testament-
isins síðastliðin 20 ár eða svo er fólgin í þeim rannsóknum sem gerðar hafa
verið á uppbyggingu sálmasafnsins. Lengst af áður var það ríkjandi viðhorf
að niðurröðun sálmanna væri háð hreinni tilviljun og öll áhersla fræðimanna
hvíldi á því að leita að hinni upphaflegu merkingu einstakra sálma og hinu
sögulega baksviði þeirra.
Stóra nafnið í sálmafræðum 20. aldar var Þjóðverjinn Hermann Gunkel
(1862-1932) sem þótti með rannsóknum sínum hafa sýnt fram á að flestir
ættu sálmarnir rætur sínar að rekja til helgihalds Hebrea til forna eða jafnvel
til einstakra hátíða í trúarlífi þeirra. Gunkel skipaði sálmunum niður í flokka
(,,Gattungen“) á grundvelli upprunalegrar stöðu þeirra í trúarlífi til forna
(„Sizt im Leben“) þar sem jafnframt var hugað að innihaldi þeirra og formi.
Langflest skýringarit á sviði sálmarannsókna fylgdu þessari formsögulegu
stefnu hans næstu áratugina og það heyrði til algerra undantekninga að nokk-
ur gaumur væri gefinn að þeirri spurningu hvort ákveðin hugsun væri á bak
við niðurröðun einstakra sálma eða sálmasafnsins í heild. I biblíurannsóknum
yfirleitt er það annars fáheyrt að ritskýring sé stunduð án þess að taka tillit
til heildareinkenna eða uppbyggingar þeirrar bókar sem viðkomandi texti er
hluti af. Engu að síður voru sálmarnir fyrst og fremst gaumgæfðir af ritskýr-
endum sem sjálfstæðar einingar.
Breyttar áherslur: Sálmarnir sem bók
Nú er öldin önnur og fjölmörg rit hafa séð dagsins ljós á undanförnum
árum þar sem áherslan hvílir fyrst og síðast á þeirri spurningu sem áður
69