Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.09.2008, Page 99

stefnum víðtækari áhrif lengst af skáldævi Snorra Hjartarsonar og það væri
rangt að halda því fram að hann hafi ekki orðið fyrir áhrifum úr þeirri átt.
En hann greindi sig frá existensíalistunum með jákvæðari lífsafstöðu en var
ríkjandi meðal þeirra.
Lokaorð
Þegar litið er yfir hin eftirlátnu Ijóð Snorra Hjartarsonar með hliðsjón af
öllu höfundarverki hans vaknar spurningin hvort honum sé ekki best lýst
sem húmanista. I því sambandi skal þó minnt á að eitt af fáum ritum Jean
Paul Sartres sem þýtt hefur verið á íslensku ber heiti Tilvistarstefnan er
mannhyggja. Hér er því um áherslubreytingu að ræða fremur en að nýtt
hugtak sé dregið inn í myndina.
Hugtakið húmanismi er hér notað í margræðri merkingu. Hugtakið er
oft notað um ákveðna menntastefnu með áherslu á mann- eða hugvísindi.
Vísanirnar í Ijóðum Snorra sýna að hann var víðlesinn og hafði djúpan
skilning á menningararfi Evrópu allt frá hinum fornnorræna til hins kristna
og klassíska. Þetta sýnir að hann bjó yfir breiðri húmanískri menntun sem
hann að verulegu leyti tileinkaði sér utan formlegs náms. Má í þeirri merk-
ingu ræða um húmanisma í kveðskap hans.
Húmanismi hefur þó víðtækari merkingu þar sem hugtakið getur í senn
vísað til mannúðar- og manngildishugsjónar. Slík hugsjón er berandi þáttur
í öllu höfundarverki Snorra og virðist raunar verða stöðugt sterkari eftir því
sem á ævi hans leið.
Loks getur húmanismi falist í þeirri afstöðu að gildi, fegurð og mikilleiki
mannlegs lífs felist í því sjálfu og að huggunar eða svölunar í hörðum heimi
sé helst að leita hið innra með manninum sjálfum. Fyrri niðurstöður undir-
ritaðs sem vísað var til hér að framan renna stoðum undir að húmanismi af
því tagi hafi verið ríkur þáttur í hugarheimi Snorra og þar með þeim „boð-
skap“ sem lesa má út úr ljóðum hans. Hér hefur verið bent á að húmanismi
af þessu tagi skíni ekki síst út úr ljóðum Snorra á efri árum og verði svar
hans við þeim grundvallarspurningum sem sérhver maður spyr frammi fyrir
ófrávíkjanlegri nálægð dauðans. Lengst af skáldævinnar vó húmanisminn
þó salt við sterka náttúruhyggju: Maður og náttúra heyrðu að áliti Snorra
saman og til náttúrunnar sótti maðurinn hamingju sína.
97