Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.1998, Qupperneq 150

Múlaþing
Jan. 1872 31. des. 1873 31. des. 1874
Guðmundur Eyjólfss. bóndi 44 ára 45 ára 46 ára
Kristín M Guðmundsd. k. h. 45 46 47
Eyjólfur sonur þeirra 21 22 23
Guðný Margrét dóttir þeirrra 20 21 22
Guðfinna dóttir þeirra 10 11 12
Eríkur Péturss. próventukarl 62 63
Guðrún Daníelsdóttir 42
Úr sóknarmannatali Hofteigskirkju meðan þettafólk var í Þorskagerði.
arið en Magnús var kominn á staðinn, sem
Eiríkur yfirgaf fimmtán árum fyrr.
Þorskagerði er rétt hjá Eiríkshúsum og á
grónum grundum skammt innan Sauðár. þar
mun hafa verið sel frá Skriðuklaustri um
aldir. Þarna er breið og grunn lægð og
skammt til flóa í heiðinni. Virðist þarna
vera stærsta samfellda graslendið í Rana.
Halldór Stefánsson segir í eyðibýlaskrá í 5.
bindi Múlaþings að búið hafi verið þar árið
1783. Hefur býlið þá fallið í auðn í
Móðuharðindum og varð sú raunin víðar á
landinu. En Magnús fluttist að Brattagerði
næsta vor og reisti þar úr auðn. Ekki sést nú
hvað olli þeim flutningi en líklega hafa
honum virst landkostir betri þar.
Sigfús Stefánsson á Skriðuklaustri
byggði fjárhús á Þorskagerði og hafði þar í
seli nokkur áreftir 1860. Árið 1871 fluttist
þangað maður nafni Guðmundur (365)
Eyjólfsson ásamt fjölskyldu sinni og kom
frá Hóli í Fljótsdal, þar sem faðir hans hafði
búið. Hann þurfti ekki að byggja upp úr
algerri auðn, a.m.k. ekki fjárhús. Tvö elstu
börnin vöru uppkomin og verður ekki
annað séð en að þau hafi hugsað sér að vera
áfram þarna í kyrrðinni. En þá gripu
náttúruöflin heiftarlega í taumana og réðu
örlögum varðandi búsetu í Rana svo býlin
fóru í eyði ásamt níu öðrum býlum á
Jökuldal og í heiðinni. Flest þeirra byggðust
aftur á næstu árum en þó ekki býlin í Rana.
Hvellsuða varð í kvikuhólfi undir Öskju í
Dyngjufjöllum. Varð af þessu feikilegt
sprengigos. Barst gjóskan með hlýjum
suðvestan vindi yfir miðhluta Austurlands
með þeim afleiðingum, sem lýst hefur
verið. Gjóskan olli miklum uppblæstri á
næstu áratugum.
Dyngjufjallagosið varð 29. mars 1875.
Um vorið flutti fjölskyldan til Vopnafjarðar
og settist að á Búastöðum, nema Eyjólfur
sem fór að Hauksstöðum. Þau voru næstu ár
í Vópnafirði en urðu samferða frá Haga til
Ameríku vorið 1880.
Vafalaust var þar dugnaðarfólk, sem
tapaðist landi og þjóð. En náttúruöflin
virðast ekki láta sér lynda að búið sé í
Þorskagerði.
Búskapur í Brattagerði.
Búið var í Brattagerði í hálfa öld. Þar
voru þrjár fjölskyldur. Verður þáttur hverrar
fjölskyldu rakinn fyrir sig.
A) Fjölskylda Magnúsar Snorrasonar.
Byggð hófst í Brattagerði vorið 1826, er
Magnús Snorrason færði bústað sinn
þangað frá Þorskagerði. Býlið nefnist
Brettingsstaðir í manntali í mars 1826 en
ekki fer milli mála, hvaða bæ er átt við, því
148