Jökull - 01.12.1966, Page 64

þar áður, hefur Norðurgilsáin oftast verið
gruggaðri en Vesturáin og að minnsta kosti
aldrei minna en þrisvar sinnum vatnsmeiri, og
stundum vil ég halda, að Vesturáin væri varla
meiri en einn sjötti móti Norðurgilsánni.
En nú var þessu heldur betur snúið við.
Vesturáin valt fram kolmórauð og sennilega
helmingi vatnsmeiri eða meira, og þó var enn
meiri munur á litnum. Norðurgilsáin var að
öllu eðlileg, bæði vatnsmagni og lit, eftir því
sem viðrað hafði úndanfarandi daga, en Vest-
urána hef ég aldrei séð slíka að vatnsmagni og
sérstaklega lit. Hún var ekki grámóleit, eins
og jökulár eru vanar að vera hér, ef þær eru
1 vexti, heldur mórauð eins og leysingavatns-
lækur úr moldarskurði.
Þann 17. og 28. okt. kom ég aftur norður á
Norðurgilsbrúnir og var þá alveg sömu sögu
að segja, Vesturáin var bæði mórauðari og
vatnsmeiri í bæði skiptin, annars hafði, sérlega
28., mikið minnkað í þeim báðum.
Eg fylgdist og nokkuð með hinum jökulán-
um fram eftir haustinu og virtist þær venju
fremur gruggaðar, sérstaklega Klifandi. Síðast
skoðaði ég árnar 26. nóv., og virtist mér þá
Hafursá og Klifandi að öllu líkar venju.
Það hef ég fyrir satt, að í allt haust hafi
verið mjög lítið vatn í Jökulsá á Sólheima-
sandi, og það sagði Erlingur Sigurðsson, bóndi
i Sólheimakoti, mér, að þegar þeir smöluðu
Hvítmögu í haust, hafi bókstaflega ekkert. vatn
komið fram tir gilinu austan við hana.
Þá er það jökullinn og jökuljaðarinn vestan
við Gvendarfellsbunguna. (Gvendarfellsbungu
nefndi faðir minn og hafði frá sínum föður
jökulbunguna, sem liggur af fellinu upp eftir
jöklinum allt að hábungu hans. Ekki hef ég
heyrt aðra kalla hana því nafni — og yfirleitt
engu nafni —, en ég tel þetta muni garnalt
nafn og nota það sjálfur.) Síðla sumars fór ég
að veita því eftirtekt, að mér virtist, þegar ég
sá til jökulsins, að óvenju mikið væri um
nýjar sprungur í honum að vestanverðu. Þegar
ég var norður í Dalaheiði 17. okt., hafði ég
mjög góða aðstöðu að athuga suðurvanga jök-
ulsins vestan frá Fellsheiði allt austur að Kerl-
ingardalsafrétti, því að veður var bjart og ég
með allgóðan sjónauka.
Allt fyrir austan Gvendarfellsbunguna virtist
með eðlilegum hætti og jökullinn sízt meira
sprunginn þar en venja er til að haustinu, en
vestan við bunguna var hann mun meira
sprunginn en ég hef áður séð, og virtist svo
allt, sem ég sá til vesturs. Sérstaklega var áber-
andi, hvað sprungusvæðið í slakkanum vestan
við Gvendarfellsbunguna náði hátt upp eftir
jöklinum eða nærri upp að hábungunni, en
það hef ég ekki séð fyrr.
Ekki var hægt að sjá, að jökuljaðarinn hefði
skriðið neitt fram, a. m. k. ekki næst Gvendar-
felli.
Þegar ég var þarna norður frá 28. okt., komu
tveir geysimiklir jökladynkir að heyra á þessu
svæði, svo að ekki hefur verið algjörð kvrrð á
honum þá.
Aðfaranótt 25. okt. kl. 0,12 kom hér jarð-
skjálftakippur, ekki snarpur. Ég kynnti mér
íljótlega, á hvaða bæjurn hefði orðið mest vart
við hann, og eftir þá athugun virtist mér mjög
freistandi að tengja saman upptakasvæði hans
og þessa óvenjulegu hreyfingu á suðvestanverð-
um Mýrdalsjökli, því að eftir þá athugun kom
í ljós, að kippurinn hafði verið mun snarpast-
ur á svæði suður af sprungusvæðinu, sem geng-
ur til suðurs frá jöklinum milli Klifanda og
Gvendarfells, en svo hittist á, að á því svæði
eru yngstu eldstöðvar hér í Mýrdal. Eg tel
fráleitt, að upptök jarðskjálftans hafi verið á
svæði þvi, sem að jafnaði er nefnt Kötlusvæðið.
Þau hljóta að hafa verið vestar eftir reynslu
frá gosinu 1918.
Þetta eru stærstu stiklur úr athugunum mín-
um frá síðastliðnu hausti (þ. e. 1966).
S U M M A R Y
The author of this paper is a farmer living
at Skammadalshóll in Mýrdalur. From. his
father and grandfather who also were farmers
of Skammadalshóll he has inherited a lot of
knowledge about the variations of the southern
margin of Mýrdalsjökull and this knowledge
and the authors own observations are sum-
marized in this paper. Between about 1870 ancl
about 1890 the glacier margin advanced, but
from then Until 1966 it was on the whole re-
treating, cf. Fig. 1. During the late surnmer
and autumn of 1966 it was observed that the
glacier W of Gvendarfell was more broken up
t.han usual and during the same period the
discharge of the glacier rivers in western Mýr-
dalur increased abnormally and the rivers be-
carne unusually muddy. Yet the glacier rnargin
had not begin to advance in late October.
218 JÖKULL