Jökull - 01.12.1966, Side 74

Stöð Hæð Fjarlægð frá Pálsfjalii
m m
71 1171 16907
72 1167 17103
73 1165 17308
74 1163 17523
75 1162 17744
76 1162 17948
77 1162 18151
v. Kerlingu 1173 18695
Kerling 1339.0 19145
2. Snjómastur frá 1959 mældist:
Lengd ofanvarpslínu á langskurð 414 m,
fjarlægð ofanvarpspunkts frá Pálsfjalli 6864
m, og hæð á snjó við mastur 1297 m.
Mastur reist í júní 1965 er í mælistöð 44,
þ. e. 10694 m frá Pálsfjalli og hæð 1267 m.
Auk þess voru tvö önnur snjómöstur mæld
inn, en þau eru ekki sýnd á meðfylgjandi
uppdrætti.
Hæðarkerfi: FM á Kerlingu 1339.0 m.
Frávik frá línu alls staðar minna en 0.5 m.
Mælt 8. og 9. júní 1965.
Tæki Wild T-2.
Veður: Heiðskírt, sólskin, mistur og tíbrá.
3. Síðar um sumarið voru farnar 3 mælinga-
ferðir og í þeim ferðum var mælt á Sveins-
tindi og Kerlingu og sett fast merki og
reist mælingamerki á Hamrinum. Einnig var
íarið á Hágöngur, en án árangurs.
Auk þess voru til hjá Raforkumálastjóra
mælingar frá Mókolli og Fögruf jöllum, sem
Gunnar Þorbergsson, mælingamaður Raf-
orkumálaskrifstofunnar, lét okkur í té og
reiknaði hann einnig úr þríhyrningamæling-
um.
Niðurstöður:
Kerling: Y = 432665.5, X = 499912.6
Pálsfjall: Y = 420927.7, X = 484787.9
Til að ljúka verkinu, þ. e. ákvarða Hamar-
inn og fá nákvæmari ákvörðun á Kerlingum
og Pálsfjalli, er nauðsynlegt að mæla á:
Hamarinn, Pálsfjall, S.-Hágöngu og Vatns-
leysuöldur.
Sérstaklega viljum við þakka Þorbirni í Borg,
er gaf vistir í allar ferðirnar, og Flugbjörgunar-
sveitinni fyrir afnot af vélsleða.
228 JÖKULL
SIGURJÓN RIST1:
Skriðskeri
Slush Collector
Skriðskerinn er ofur einfalt áhald, sem gegnir
því hlutverki að ná sýnishornum af krapaför
í ám. Sýnishorn eru tekin á nokkrum stöðum
dreifðum reglulega um þversnið árinnar, svo
að unnt sé að reikna út heildarismagnið, sem
rennur fram á tímaeiningu.
Skriðskerinn er ferhyrndur stálrammi og á
hann festur grisjupoki úr nælon. Pokinn er
festur með spennu, sem fellur þétt að skrið-
skeranum. Fljótlegt er að skipta um poka, enda
þarf svo að vera, því að aðeins eitt sýnishorn
er tekið í hvern poka.
Sýnishornið er tekið þannig, að áhaldinu er
brugðið snarlega niður í árvatnið og opi skrið-
skerans beint gegn straumnum. Vatn og krap
streyma inn um opið. Hið frauðkennda ísskrið
skerst auðveldlega sundur á hnífseggjum skrið-
skerans, og gleypir pokinn þannig sneið, vel
afmarkaða. Grisjupokinn rekst nú sundur, en
hann er fullir tveir metrar á lengd og víður
að sama skapi. Vatnið streymir út um hann,
en krapið verður eftir í pokanum. Gerðar hafa
verið tilraunir með mismunandi þéttriðna
grisjupoka, einnig tvo poka samtímis, grófan
innst, en þéttari og stærri utan yfir. Tilraunir
sýna, að þarna er ekkert vandamál, krapið
situr eftir í hinum innri, þótt grófari sé. Aferð
íssins er áþekk salti. Aður en bakstraumsáhrifa
frá isnum í pokanum gætir í opi skriðskerans,
er því lyft eldsnöggt upp úr vatninu. Skeið-
klukka sýnir, hve lengi vatn streymdi inn um
opið. Grisjupokinn með ísnum er tekinn af
skriðskeranum, pokinn er hengdur upp, og þeg-
ar vatn er hætt að síga úr honum, eftir einar
5 eða 10 mínútur, er hann veginn. Sést þá,
hve mikið skrið hefur runnið fram að meðal-
tali á sekúndu um sneið þá í þversniðinu, sem
skriðskerinn afmarkaði.
Ærið mörg skilyrði þarf að uppfvlla. Ber
fyrst að nefna, að skriðskerinn verður að ná
það langt niður í vatnið, að hann nái örugg-
1) Vatnamælingar Raforkumálastjóra. Hydro-
logical Survey, Reykjavík.